ବୀରବଲ କାହାଣୀ

ଶ୍ରୀ କ୍ଷେତ୍ରମୋହନ ପ୍ରଧାନ

ସୂଚୀପତ୍ର

ବୀରବଲଙ୍କ ଉପରେ କ୍ରୋଧ ହୋଇ ତାଙ୍କୁ ନଗର ତ୍ୟାଗ
ନିମିତ୍ତ ବାଦଶାହାଙ୍କର ହୁକୁମ ଦେବା

କୌଣସି କାରଣ ବଶଃତ ସ୍ଵୟଂ ଆକବର ବାଦ୍‍ଶାହା ବୀରବଲଙ୍କ ଉପରେ କ୍ରୋଧ ହୋଇ ତାଙ୍କୁ ନଗର ତ୍ୟାଗ କରିବା ନିମିତ୍ତ ଆଦେଶ ଦେଲେ,ଏପରିକି ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟରେ ମଧ୍ୟ ଯେପରି ସେ ବୀରବଲଙ୍କୁ ଦେଖିବାକୁ ନ ପାଆନ୍ତି ତା ମଧ୍ୟ କହିଲେ । ସମ୍ରାଟଙ୍କ ହୁକୁମ ପାଇଁ ବୀରବଲ ସାଥେ ସାଥେ ରାଜସଭା ତ୍ୟାଗକରି ଅନ୍ୟତ୍ର ଚାଲିଗଲେ । ସେ କିଛି ଦୂର ଯାଇ ବେଶ ବଦଳକରି ଜୀବନ ବିତେଇବାକୁ ଲାଗିଲେ ।

ବୀରବଲ ଭାରି ସ୍ଵ–ଅଭିମାନୀ ପୁରୁଷ ରତ୍ନ ଥିଲେ । ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ବିନାଅନୁମତିରେ ସେ ଆଉ ଫେରିଲେ ନାହିଁ । ଏଣେ ଏକ ଦିନେ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ମନ ହଠାତ୍ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଗଲା-। ସେ କିପରି ବୀରବଲଙ୍କୁ ପାଇବେ ଏଇ ଭାବନା କରିବାରେ ଲାଗିଲେ । ହଠାତ୍‍ ତାଙ୍କ ମୁଣ୍ଡରେ ଗୋଟିଏ ବୁଦ୍ଧି ଢୁକିଗଲା,–ସେ ସାରା ରାଜ୍ୟ ଓ ସହରରେ ନାଗରାଦାର ପଠାଇ ବା ନୋଟିସ୍‍ ଦେଇ ଜଣାଇ ଦେଲେ କି ଯଦି କେହି ଲୋକ ଅଧା ଖରା ଅଧା ଛାଇ) ଅର୍ଥାତ ଅଧେ ଦୂର ଖରା ତଥା ଅଧେଦୂର ଛାଇ ହୋଇ କରି ମୋ ନିକଟରେ ହାଜର ହେବ ମୁଁ ତାକୁ ଏକ ହଜାରସୁନା ମୋହର ପୁରସ୍କାର ଦେବି । ସମ୍ରାଟଙ୍କର ଘୋଷଣା ସାରା ଗ୍ରାମ ଓ ସହର ମଧ୍ୟରେ ଗୋଟିଏ ଦିନରେ ବିଜୁଳିବତ ଖେଳି ଯିବାରେ ଲାଗିଲା । ଲୋକମାନେ ଏତେ ଗୁଡ଼ାଏ ସୁନା ମୋହର ପାଇବା କଥା ଶୁଣି ତାଙ୍କ ପାଟିରୁ ପାଣି ବୋହିବାରେ ଲାଗିଲା । କିନ୍ତୁ କେହି କିଛି ଉପାୟ ନ ପାଇ ନିରାଶ ହେବାରେ ଲାଗିଲେ । ଅଧେ ବାଟ ଖରା ଅଧେ ବାଟ ଛାଇ ହୋଇ କିପରି ବା କିଏ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ପାଖକୁ ଯାଇ ପାରିବ । କେହି ଏହାର ମୀମାଂସା କରି ପାରିଲେ ନାହିଁ । ବଡ଼ ବଡ଼ ବୁଦ୍ଧିମାନ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ମଧ୍ୟ ନିରାଶ ହୋଇ ରହିଲେ । ଦୈବାତ ଏ ଖବରଟି ଯାଇ ବୀରବଲଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚିଲା । ସେ ନିଜ ହାତରେ ଦିଏଁ ଦିଏଁ ଛାଡ଼ି ଗୋଟିଏ ଖଟ ତିଆରି କଲେ । ତା’ପରେ ସେ ଜଣେ ପାଖ ପଡ଼ୋଶୀକୁ ଡକାଇ କହିଲେ ଦେଖ ଏ ଖଟଟିକୁ ତୁମେ ନିଜେ ମୁଣ୍ଡରେ ମୁଣ୍ଡାଅ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ପାଖକୁ ଯାଅ । ଆଉ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କୁ ନିବେଦନ କରକି ଆପଣଙ୍କ ଆଜ୍ଞାନୁସରେ ଅଧେଦୂର ଖରା ତଥା ଅଧେ ଦୂର ଛାଇ ହୋଇ ଆପଣଙ୍କ ସମ୍ମୁଖକୁ ଆସିଛି । ଅତଏବ ପୁରସ୍କାର ମୋତେ ଦିଆଯାଉ l

ବୀରବଲଙ୍କ ଆଦେଶ ମୁତାବକ ଉକ୍ତ ପଡ଼ୋଶୀ ତଥା ଗରିବ ଚାଷୀ ସେ ଖଟଟିକୁ ମୁଣ୍ଡରେ ମୁଣ୍ଡାଇ ଆକବରଙ୍କ ସଭାରେ ଯାଇ କହିଲା ଦେଖନ୍ତୁ ହଜୁର ଆପଣଙ୍କ ଆଦେଶ ଅନୁସାରେ ମୁଁ ଅଧେ ଦୂର ଖରା ତଥା ଅଧେ ଦୂର ଛାଇ ହୋଇ ଆପଣଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇଛି ଅତଏବ ଏହି ହଜାର ସୁନା ଅସରଫି ମୋତେ ଦିଆ ଯାଉ ବାଦ୍‍ଶାହା ସେ ଚାଷୀର ରଙ୍ଗ ଢଙ୍ଗ ବୁଝିପାରିଲେ ଏ ବୁଦ୍ଧି ଏ ଚାଷୀର ନୁହେଁ । ଏ ଜଣେ କୌଣସି ଉର୍ବର ମସ୍ତିକ ବ୍ୟକ୍ତି ଦ୍ଵାରା ସମ୍ଭବ ହୋଇଛି । ତେଣୁ ସେ ଚାଷୀକୁ ପଚାରିଲେ ତୁମେ ତ ନିଶ୍ଚୟ ପୁରସ୍କାର ପାଇବ କିନ୍ତୁ ଶତ କୁହ ଏ ଖଟଟି ତୁମେ ନିଜ ବୁଦ୍ଧିରେ ତିଆରି କରିଛ ନା ଅନ୍ୟ କେହି କରି ଦେଇଛି ? ସେ ଗରିବ ଚାଷୀଟି ଦୁଇହାତ ଯୋଡ଼ି ବିନୟ ହୋଇ କହିଲା ହଜୁର ଯଦି ଏ ମୁଣ୍ଡ ରହିବ ତାହାଲେ ଅଭୟ ଦେଲେ ସବୁକଥା କହିବି ।

ସମ୍ରାଟ ଆକ୍‍ବର କହିଲେ ମୁଁ ଅଭୟ ଦେଲି ତୁମେ ସତ୍ୟକଥା ପ୍ରକାଶ କର । ତାଙ୍କଠାରୁ ସହାନୁଭୂତି ପାଇ ଉକ୍ତ ଚାଷୀ କହିଲା ହଜୁର ମୋର ଏ ବୁଦ୍ଧି ନୁହେଁ । ଯେତେବେଳେ ଆପଣଙ୍କ ଆଦେଶରେ ନାଗରାଦାରମାନେ ଯାଇ ଗାଏଁ ଗାଏଁ ବୁଲି ଏକଥା ପ୍ରଚାର କଲେ ସେତେବେଳେ ଆମ୍ଭ ଗ୍ରାମରେ ବାସ କରିଥିବା ବୀରବଲ ନାମରେ ଜଣେ ବ୍ରାହ୍ମଣ ପଣ୍ଡିତ ଏ ଖଟଟିକୁ ତିଆରି କରାଇ ମୋ ମୁଣ୍ଡରେ ଲଦି ସମସ୍ତ କଥା ବତାଇ ପଠାଇଦେଲେ । ତାଙ୍କରି ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ମୁଁ ଖଟଟିକୁ ଆଣି ଆପଣଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିଲି । ଗରିବ ଚାଷୀଟିର ସତ୍ୟବାଦୀତାରେ ସମ୍ରାଟ ଆକବର ଅତ୍ୟନ୍ତ ଖୁସିହୋଇ ସାଥେ ସାଥେ ତାଙ୍କୁ ଏକ ହଜାର ସୁନାର ଅସରଫି ପୁରସ୍କାର ଦେଇ, ତା ସଙ୍ଗରେ ଦୁଇଜଣ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ପଠାଇ ଦେଲେ । କହିଲେ ତୁମେ ବୀରବଲଙ୍କୁ କହିବ ତୁମେ ଗଲା ଦିନୁ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ମନ ଆଦୌ ଭଲ ନାହିଁ । ସେ ସିନା କେଉଁ କୁ–କ୍ଷଣରେ ବହିଷ୍କାର ଆଦେଶ ଦେଇ ଦେଲେ କିନ୍ତୁ ଚାଲିଯିବା ପରେ ସେ ବଡ଼ ଅବଶୋଷ କଲେ । ତେଣୁ ସାଥେ ସାଥେ ସେ ତୁମମାନଙ୍କ ସଙ୍ଗରେ ରାଜ ସଭାକୁ ଫେରି ଆସନ୍ତୁ । ସମ୍ରାଟଙ୍କ ଆଦେଶ ମତେ ସେ ଦୁଇଜଣ କର୍ମଚାରୀ ଯାଇ ସମ୍ରାଟଙ୍କ କହିବା ମତେ ବୀରବଲଙ୍କ ଆଗରେ ସମସ୍ତ କଥା କହି ତାଙ୍କୁ ରାଜ ସଭାକୁ ଫେରାଇ ଆଣିଲେ । ତାଙ୍କୁ ଦେଖିବା ମାତ୍ରେ ସମ୍ରାଟ ଆକ୍‍ବର ଅତିଶୟ ଆନନ୍ଦିତ ହୋଇଗଲେ । ପୂର୍ବବତ୍ ହସ ଖୁସିରେ ସମୟ ଅତିବାହିତ କଲେ ।

ଖୋଜାସାହେବଙ୍କର ବୀରବଲଙ୍କୁ ତିନିଗୋଟି ପ୍ରଶ୍ନ

ଦିନକର ଆକ୍‍ବର ବାଦ୍‍ଶାହା ଗୋଟିଏ ଖୋଜାସାହେବଙ୍କ ସାଥିରେ ବସି ସାମନା ସାମନୀ କଥାବାର୍ତ୍ତା ହେଉଥାନ୍ତି । ପ୍ରସଙ୍ଗ କ୍ରମେ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ମୁହଁରୁ ବାର ବାର ବୀରବଲଙ୍କ ପ୍ରଶଂସା ଶୁଣି ଖୋଜା ମନେ ମନେ ଭାରି ବିରକ୍ତ ହୋଇଗଲେ । କାରଣ ସେ ହେଉଛନ୍ତି ମୁସଲମାନ, ହିନ୍ଦୁର ପ୍ରଶଂସା ଶୁଣି ତାଙ୍କ ଦେହରେ ଛୁରୀ ଚାଲି ଯାଉଥାଏ । ଆଉ ମଧ୍ୟ ସେ ମନେ ମନେ ଭାବନ୍ତି ମୁଁ ହେଉଛି ଭାରି ବୁଦ୍ଧିମାନ ତା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ବି ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପଦପାଇ ଦାବୀ କରୁଥାନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଆକବର ଜଣେ ଧର୍ମ ନିରପେକ୍ଷ ରାଜାଥିଲେ କିବା ହିନ୍ଦୁ କିବା ମୁସଲମାନ ଯେ ଗୁଣୀଲୋକ ସେ ତାକୁ ସମ୍ମାନ କରନ୍ତି । ତେଣୁ ସେ ବୀରବଲଙ୍କୁ ବାର ବାର ପ୍ରଶଂସା କରୁଥାନ୍ତି ଏକଥା ଦେଖି ଖୋଜା ମନେ ମନେ ଭାବୁଥାନ୍ତି ଏ ବୀରବଲଟା ହେଉଛି ମୋର ପ୍ରଧାନ ଶତ୍ରୁ–ଏ ଥିବାତକ ମୁଁ କେଭେ ମନ୍ତ୍ରୀ ହୋଇ ନ ପାରେ । କିପରି କୌଶଳକ୍ରମେ ତାକୁ ବିଦା କରିଦେଲେ ମୋର କଣ୍ଟା ଚାଲିଯିବ । ଏହି ଓର ସେ ବରାବର ଉଣ୍ଡୁଥାନ୍ତି । ଦିନେ ଦିନେ ମୌକା ଦେଖି ସେ ବୀରବଲଙ୍କ କଥା ଆକବରଙ୍କ ଆଗରେ କହିବାକୁ ପଚ୍ଛାନ୍ତି ନାହିଁ । ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ସ୍ଵୟଂ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ମୁହଁରୁ ବୀରବଲଙ୍କ ପ୍ରଶଂସା ଶୁଣି ମନେ ମନେ ଭାରି ବିରକ୍ତ ହୋଇ ଯାଆନ୍ତି । କେବେ କେବେ ବି କୁହନ୍ତି ଆପଣ ବୃଥାଟାରେ ଖାଲି ସେ ବୀରବଲଟାକୁ ପୋଷୁଛନ୍ତି । ମୋ ମତରେ ସେଟା ଗୋଟାଏ ତୁଛା ବୁଦ୍ଧୁଟାଏ ଅଟେ ଅଯଥାରେ ରାଜକୋଷରୁ ତା ପିଛରେ ହଜାର ହଜାର ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ ହେଉଛି । ହେଲେ ପଇସାଟି କର ଲାଭ ତା ଦ୍ଵାରା ନାହିଁ ।

ବାଦ୍‍ଶାହା ଉତ୍ତରରେ କୁହନ୍ତି–ବୀରବଲ ନ ଥିଲେ ମୋର ଏ ସଭା କେଭ ସୁନ୍ଦର ଦିଶନ୍ତା ନାହିଁ । ତାଙ୍କ ପରି ଅକାଟ୍ୟ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦେବା ବ୍ୟକ୍ତି ଏ ରାଜ୍ୟରେ କାହାକୁ ମୁଁ ଦେଖିବାକୁ ପାଉନାହିଁ । ଖୋଜା କହିଲେ ଅନ୍ୟକେହି ଉପଯୁକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି ନ ଥିବାରୁ ସେ ଅପାଳକ ରାଜ୍ୟରେ ବିଜୁଳୀ ମାରିଲା ପରି ବୋଲାଇଛି । ମୋ ମତରେ ଆପଣ ତାକୁ ଯେଉଁ ସମ୍ମାନ ଦେଉଛନ୍ତି ତା ପାଇବାର ସେ ହକଦାର ନୁହେଁ, ଗୋଟିଏ କଥାରେ ସମସ୍ତ ବ୍ୟର୍ଥ ହୋଇଯିବ । ଯଦି ସେ ବୀରବଲ ପ୍ରଶ୍ନର ଖୁବ୍‍ ଭଲ ଉତ୍ତର ଦେଇପାରୁଛି ତେବେ ମୁଁ ତାକୁ ତିନୋଟି ପ୍ରଶ୍ନ ଏ ସଭାରେ ପଚାରିବି । ସେ ଯଦି ତାର ସନ୍ତୋଷଜନକ ଉତ୍ତର ସାଥେ ସାଥେ ଦେଇ ପାରିବ ତାହେଲେ ମୁଁ ମଧ୍ୟ ତାକୁ ମାନିବି । ନଚେତ ଉତ୍ତର ନ ଦେଇ ପାରିଲେ ସାତ ବେଣ୍ଟିଆ କରି ତା ଚୁଟି କାଟି ମୁହଁରେ ଚୁନକଳା ମାରି ବିଦା କରି ଦେବାକୁ ହେବ । ଏହି ପଣ ରଖି ତାକୁ ସଭାକୁ ଡକାନ୍ତୁ ଏ କଥା ଶୁଣି ବାଦ୍‍ଶାହା କହିଲେ ତାହେଲେ ତୁମର ପ୍ରଶ୍ନ ଶୁଣାନ୍ତୁ–ଆଗ ଆମେ ପରୀକ୍ଷା କରିବା ଯଦି, ମନକୁ ପାଇବ ତାହେଲେ ଲୋକ ପଠାଇ ତୁରନ୍ତ ବୀରବଲଙ୍କୁ ଡକାଇବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ।

ଖୋଜା କହିଲେ ଶୁଣନ୍ତୁ ଆଜ୍ଞା ଏହି ଯେ, ୧–ଆକାଶରେ ଯେଉଁ ତାରାମାନେ ଅଛନ୍ତି ତାଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା କେତେ ୨–ପୃଥିବୀର ମଧ୍ୟସ୍ଥଳ କେଉଁଠି, ୩–ଦୁନିଆରେ କେତେ ସ୍ତ୍ରୀ ଓ ପୁରୁଷ ଅଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଅଲଗା କରି ବତାଇବା । ଏହି ହେଉଛି ମୋର ତିନିଗୋଟି ପ୍ରଶ୍ନ ।

ବାଦ୍‍ଶାହା, ଖୋଜାଙ୍କଠାରୁ ତିନିଗୋଟି ପ୍ରଶ୍ନ ଶୁଣିବା ମାତ୍ରେ ମନେ ମନେ ବଡ଼ ଆନନ୍ଦିତ ହୋଇ, ଭାବିଲେ ଆଜି ଦେଖାଯିବ ବୀରବଲଙ୍କ କେତେ ବୁଦ୍ଧି ଅଛି । ତେଣୁ ସେ ତୁରନ୍ତ ଦୁଇଜଣ ସିପାହୀଙ୍କୁ ଡାକି, ବୀରବଲଙ୍କୁ ସଭାକୁ ଆଣିବା ସକାଶେ ଆଦେଶ ଦେଇ କହିଲେ ତୁମେ ତାଙ୍କୁ କହିବ ଏଇ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ସେ ଆସି ସଭାରେ ଉପସ୍ଥିତ ହେବେ । ଏକଥା ଶୁଣି ସିପାହୀ ଦୁଇଜଣ ସାଥେ ସାଥେ ଯାଇ ବୀରବଲଙ୍କୁ ସଙ୍ଗରେ ଆଣି ହାଜର କରାଇଲେ ।

ସେତେବେଳକୁ ସଭାସ୍ଥଳ ଖାଲି ଦଳଦଳ ହେଉଥାଏ । ରାଜ କର୍ମଚାରୀଙ୍କଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଦେଖେଣା ହାରି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମସ୍ତେ ଏକଲୟରେ ଅନାଇ ରହିଥାନ୍ତି । ସମସ୍ତଙ୍କର ଇଛା କିପରି ବୀରବଲ ଏତେବଡ଼ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦେବେ ଦେଖିବା । କେହି କେହି ମଧ୍ୟ ପରସ୍ପରରେ ଫୁସ୍‍ ଫାସ୍‍ ହୋଇ କଥାବାର୍ତ୍ତା ହେବାରେ ଲାଗିଥାନ୍ତି କି ଆଜି ବୀରବଲ ନିଶ୍ଚୟ ପରାସ୍ତ ହେବେ । ସେ କଣ ସତେ ଏଡ଼େ ଏଡ଼େ ଗହନ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦେଇ ପାରିବେ ।

ଏତିକିବେଳେ ବୀରବଲ ଉଠି ହଜୁର କାହିଁକି ମୋତେ ଏ ଅସମୟରେ ଡକାଇଲେ । ବାଦ୍‍ଶାହା ତାଙ୍କ ଖୋଜାଙ୍କର କଥିତ ପ୍ରଶ୍ନ ତିନିଗୋଟି ବୁଝାଇ ଦେଇ କାଇଲେ ଦେଖନ୍ତୁ ଦେୱାନ୍ ଆଜି ତୁମର ହେଉଛି ଅସଲ ପରୀକ୍ଷା । ଏହା ଉପରେ ତୁମ ଭବିଷ୍ୟତ ନିର୍ଭର କରେ । ଅର୍ଥାତ, ତୁମେ ଯଦି ପ୍ରଶ୍ନ ଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରକୃତ ଉତ୍ତର ଦେଇ ପାରିବ ତାହାଲେ ଉପଯୁକ୍ତ ପୁରସ୍କାର ପାଇବ, ନହେଲେ ଖୋଜାଙ୍କର ପଣ ହୋଇଛି ହାରିଗଲେ ଏହି ସଭା ମଧ୍ୟରେ ସାତବେଣ୍ଟି ହୋଇ ମୁହଁରେ ଚୂନକାଳି ମାରି ସାତଘେରା ବୁଲି ସାରିବା ପରେ ସବୁଦିନ ଲାଗି କାର୍ଯ୍ୟରୁ ଅନ୍ତର ହେବ । ଏକଥା ଶୁଣି ବୀରବଲ କହିଲେ ହଜୁର ଯାହା ଆଦେଶ ଦେଲେ ତାହା ମୁଁ ସ୍ଵାଗତ କରୁଛି । କିନ୍ତୁ ଖୋଜା ସାହେବଙ୍କର ଜାଣି ରଖିବା ଉଚିତ ତାଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଯଦି ମୁଁ ଦେଇ ପାରିବି ତାହେଲେ ସେ ଯେଉଁ ଦଣ୍ଡ ବିଧାନର ଆଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି ନିଜେ ତାହା ତାଙ୍କୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ ।

ତାଙ୍କୁହିଁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଏକଥା ଶୁଣି ବାଦ୍‍ଶାହା କହିଲେ ହଁ–ତା ତ ହେବାର କଥା, କିନ୍ତୁ ତୁମେ ଆଗେ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

କରଯୋଡ଼ି ବୀରବଲ କହିଲେ ହଜୁର, ମୋତେ ଏ ପ୍ରଶ୍ନ ମାନଙ୍କର ଉତ୍ତର ଦେବାକୁ ଗୋଟିଏ ଘଣ୍ଟା ସମୟ ଦିଆଯାଉ ତା’ପରେ ମୁଁ ଗୋଟି ଗୋଟି କରି ସମସ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦେବି । ବାଦ୍‍ଶାହା କହିଲେ ଘଣ୍ଟାଏ କାହିଁକି ମୁଁ ତୁମକୁ ତିନି ଘଣ୍ଟା ସମୟ ଦେଲି । ତୁମେ ଭାବି ଚିନ୍ତି ଉତ୍ତର ଦିଅ । ଆଜ୍ଞା, ହେଉ ବୋଲି କହି ବୀରବଲ ସଭାରୁ ବାହାରି ଗୋଟିଏ ଚାକରକୁ ଡାକି କହିଲେ ତୁମେ ତୁରନ୍ତ ଗୋଟିଏ ବହୁତ ବାଳଥିବା ବଡ଼ ମେଣ୍ଢା ଖର୍ଦ୍ଦିକରି ନେଇଆସ, ଯେତେ ଟଙ୍କା ପଡ଼ିବ ତା ମୁଁ ଦେବା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଅଛି ।

ତାଙ୍କର କଥିତମତେ ଚାକର ଯାଇ ଗୋଟିଏ ମେଣ୍ଢା ରଖୁଆଳର ପଲ୍ଲା ଭିତରୁ ବାଛି ବାଛି ବହୁତ ବାଳଥିବା ବଡ଼ ମେଣ୍ଢା ଆଣି ସାଥେ ସାଥେ ହାଜର କରାଇ ଦେଲା । ବୀରବଲ ସେ ମେଣ୍ଢାଟିକୁ ରାଜ ସଭାକୁ ନେଇ, ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଉପସ୍ଥିତ କରାଇ କହିଲେ ହଜୁର ଏଇ ହେଉଛି ଖୋଜା ସାହେବଙ୍କର ପ୍ରଥମ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର, ଏଇ ମେଣ୍ଢାଟିର ଦେହରେ ଯେତେଗୁଡ଼ିଏ ବାଳ ଅଛି ଆକାଶରେ ତାରାଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ହେଉଛି ଠିକ୍ ସେତିକି, ଖୋଜା ସାହେବଙ୍କୁ କହିବେ ନିଜେ ଏ ଗୁଡ଼ିକ ଗୋଟି ଗୋଟି ଗଣିଲେ ତାଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନର ପ୍ରକୃତ ଉତ୍ତର ପାଇ ପାରିବେ । ଆପଣଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ତାର ସଂଖ୍ୟା ବତାଇ ଦେବେ ।

ଦୋଷରା ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତରରେ ବୀରବଲ ଟିକେ ମାପିବାର ଅଭିନୟ କରି ଥୋକାଏ ବେଳ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏପଟ ସେପଟ ହୋଇ ଗୋଡ଼ ପକାଇ ଠିକ୍ ମଧ୍ୟଭାଗରେ ସାବଳ ଦ୍ଵାରା ଗାତ ଖୋଲି ଦେଇ କହିଲେ ଦେଖନ୍ତୁ ହଜୁର–ଏଇ ହେଉଛି ପୃଥିବୀର ମଧ୍ୟଭାଗ । ଯଦିଓ ଖୋଜା ମହାଶୟଙ୍କର ବିଶ୍ଵାସ ନ ହେଉଛି ତା’ହେଲେ ସେ ନିଜେ ଆଉ ଥରେ ମାପ କରାଇ ଦେଖି ନିଅନ୍ତୁ-। ମୋ କଥା ସତ କି ମିଛ ବୁଝି ପାରିବେ । ଖୋଜାତ ନିଜେ ପୃଥିବୀ ମଧ୍ୟସ୍ଥଳ ଜାଣି ନାହାନ୍ତି-। ତେଣୁ ପ୍ରତିବାଦ କିପରି କରନ୍ତେ । ସେ କୌଣସି ଉତ୍ତର ନ ଦେଇ ନିରବରେ ରହିଲେ ।

ତୃତୀୟ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତରରେ ବୀରବଲ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କୁ ସମ୍ବୋଧନ କରି କହିଲେ ଦେଖନ୍ତୁ ଯହାଁପନ୍ନା । ଦୁନିଆର ସ୍ତ୍ରୀ ପୁରୁଷ ମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାକୁ ଭାରି କଷ୍ଟ ହେଉଛି । କାରଣ ଏହି ଖୋଜା ହେଉଛନ୍ତି ଅନର୍ଥର ମୂଳ । ସେଇ ବରାବର ସଂଖ୍ୟା ବିଗାଡ଼ୁ ଅଛନ୍ତି । ଇଏ ହୁଏତ ମରଦ ଶ୍ରେଣୀରେ ଭୁକ୍ତ ହେଉ ନାହାନ୍ତି କିମ୍ବା ମାଈପିଙ୍କ ଶ୍ରେଣୀରେ ଆସୁ ନାହାନ୍ତି । ଯଦି ଏ ବର୍ତ୍ତମାନ ମରିଯାଅନ୍ତେ ତା ହେଲେ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ମୁଁ ସ୍ତ୍ରୀ ପୁରୁଷଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରି ସାଥେ ସାଥେ ଆପଣଙ୍କୁ କହି ଦିଅନ୍ତି । କେବଳ ଏଇ ଲୋକଟା ଦ୍ଵାରା ସବୁ ହିସାବ ଗୋଳମାଳ ହେଇ ଯାଉଛି । ଏକଥା ଶୁଣିଲାମାତ୍ରେ ଆକବରଙ୍କଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ସଭାରେ ଥିବା ସମସ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି ମାନେ ତାଳିମାରି ହୋ ହୋ ହୋଇ ହସି ଉଠିବାରେ ଲାଗିଲେ । ଖୋଜାଙ୍କ ମୁହଁ ଲଜ୍ୟାରେ ଏକବାର କଳାକାଠ ପଡ଼ିଗଲା, ସେ କୌଣସି ପ୍ରତିବାଦ ନକରି ତଳକୁ ଅନାଇ ବସି ରହିଲେ । ଦେଖଣାହାରିମାନେ ବୀରବଲଙ୍କୁ ଧନ୍ୟ ଧନ୍ୟ କହି ତାଙ୍କର ଉପସ୍ଥିତ ବୁଦ୍ଧିକୁ ତାରିଫ କରିବାରେ ଲାଗିଲେ ।

ବୀରବଲ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦେଇସାରି ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ସାମନାରେ ଦୁଇ ହାତ ଯୋଡ଼ି କହିଲେ–ମଣିମା ଯେଉଁ ଦଣ୍ଡ ଦେବାକୁ ଖୋଜାଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ଆଦେଶ ଦେଇଥିଲେ ତାର ବିଚାରଟା ଏଇ ସଭାରେ ହେବା ସକାଶେ ଅନୁମତି ଦିଅନ୍ତୁ । ଏକଥା ଶୁଣି ବାଦ୍‍ଶାହା କହିଲେ ଦେଖ ବୀରବଲ ତୁମେ ଆଜି ଯେଉଁ ଅକାଟ୍ୟ ପ୍ରଶ୍ନର ସମାଧାନ କରି ଉତ୍ତର ଦେଇଛ ସେ ନିମନ୍ତେ ମୁଁ ତୁମ ଉପରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଖୁସି ହୋଇଛି । ତେଣୁ ତାର ଫଳ ସ୍ୱରୂପ ତୁମକୁ ଏକ ହଜାର ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣମୁଦ୍ରା ପୁରସ୍କାର ଦିଆଗଲା । ଖୋଜାଙ୍କୁ ସାଥେ ସାଥେ ସଭାରୁ ବହିଷ୍କାର କରାଗଲା–ଅନ୍ୟ ଦଣ୍ଡ ତାଙ୍କୁ ପ୍ରଥମଥର ପାଇଁ ମାଫ୍‍ କରାଗଲା ।

ଏହାଶୁଣି ସମସ୍ତେ ଆନନ୍ଦରେ କରତାଳି ଦ୍ଵାରା ସମର୍ଥନ ଜଣାଇ କହିଲେ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ବିଚାର ଠିକ୍ ହୋଇଛି ।

ତା’ପରେ ସାଥେ ସାଥେ ଏକହଜାର ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣମୁଦ୍ରା ରାଜ ଭଣ୍ଡାରରୁ ଆସି ବୀରବଲଙ୍କୁ ପୁରସ୍କାର ଦିଆଗଲା । ଖୋଜାଙ୍କୁ ଅପମାନ ଦିଆଯାଇ ସଭାରୁ ବିଦାୟ କରାହେଲା । ଏଇ ହେଲା ବୀରବଲଙ୍କ ବୁଦ୍ଧିର ବାହାଦୂରୀ ।

ଶେଷରେ ସମସ୍ତେ ସମସ୍ଵରରେ କହି ଉଠିଲେ–

ବାପା ଗୋଟିଏ ପୁତ୍ର ସନ୍ତାନ ପ୍ରସବ କରିଛନ୍ତି

ଦିନେ ରାଜସଭାରେ ସମ୍ରାଟ ଆକବର ବୀରବଲଙ୍କୁ କହିଲେ ଦେଖା ଦେୱାନ, ଗତକାଲି ଜଣେ ଚିକିତ୍ସକ ମୋତେ ବତାଇଛନ୍ତି କିଛି ବଳଦ ଦୁଧ ଯୋଗାଡ଼ କରି ଦେଲେ ସେ ଗୋଟିଏ ଔଷଧ ତିଆରି କରିଦେବେ । ତୁମେ ଯେତେ ଶୀଘ୍ର ପାର ଏକ କିଲୋଗ୍ରାମ ଖାଣ୍ଟି ବଳଦ ଦୁଧ ଆଣି ହାଜର କରାଅ । ଟଙ୍କା ପାଇଁ କିଛି ଭାବନା କରିବ ନାହିଁ, କିଲେ ଦୁଗ୍ଧ କିଲେ ସୁନା ଦେବାକୁ ମଧ୍ୟ ମୁଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଅଛି । ଏକଥା ଶୁଣି ବୀରବଲ କହିଲେ, ଯଦି ହଜୁରଙ୍କର ନିତାନ୍ତ ଦରକାର ତାହାହେଲେ ମୁଁ ନିଶ୍ଚୟ ଯୋଗାଡ଼ କରିବି, କିନ୍ତୁ ଟିକେ ସମୟ ଲାଗିବ ।

ହେଉ ସେ ସକାଶ କିଛି ଚିନ୍ତା, ବରଂ ମୁ ସେ ଚିକିତ୍ସକଙ୍କୁ ଏକ ସପ୍ତାହ ଦରବାରରେ ଅଟକାଇ ଦେଉଛି । ତୁମେ ତା ମଧ୍ୟରେ ଦୁଧ ବନ୍ଦୋବସ୍ତ କର । ପ୍ରକୃତରେ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କର ବଳଦ ଦୁଧ ଦରକାର ନଥିଲା କି ତାଙ୍କୁ କେହି ଚିକିତ୍ସକ ବତାଇ ନାହାନ୍ତି । କେବଳ ସେ ବୀରବଲଙ୍କର ଚତୁରତା ପରୀକ୍ଷା କରିବାକୁ ଏପରି କହିଛନ୍ତି ।

ବୀରବଲ କହିଲେ ସାତଦିନ କାହିଁକି ମୁଁ ତିନି ଦିନରେ ଆଣି ପହଞ୍ଚାଇ ଦେବି, କିନ୍ତୁ ସେ କବିରାଜଙ୍କୁ କହିବେ ଆଉ ସବୁ ଦ୍ରବ୍ୟ ବନ୍ଦୋବସ୍ତ କରିଥିବେ । ଦୁଧଟା ଶେଷରେ ମିଶାଇ ଦେବେ-। ଏ କଥା କହି ବୀରବଲ ରାଜସଭା ତ୍ୟାଗକରି ନିଜ ଘରକୁ ଚାଲିଗଲେ; କିନ୍ତୁ ସେ ଦିନ ରାତ୍ରରେ ଆଦୌ ଖିଆ ପିଆ କଲେ ନାହିଁ । ଦୁଃଖ ମନରେ ଗୋଟିଏ ଖଟ ଉପରେ ଶୋଇ ରହିଲେ-।

ତାଙ୍କୁ ଯିଏ ଯେତେ ଡାକିଲେ ସେ ଆଦୌ ଉଠିଲେ ନାହିଁ କି କାହାକୁ କିଛି କହିଲେ ନାହିଁ । ତାଙ୍କର ଏକମାତ୍ର ପୁତ୍ରୀ କନକବାଳା ଯେତେବେଳେ ପିତାଙ୍କ ପାଖରେ ଉପସ୍ଥିତ ହେଲା ସେ ରାଜସଭାରେ ଘଟିଥିବା ସମସ୍ତ ଘଟଣା ତାରି ଆଗରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି କହିଲେ ମା ଏ ବିପଦରୁ ଏକମାତ୍ର ତୋ ବ୍ୟତିତ ଅନ୍ୟ କେହି ଉଦ୍ଧାର କରି ପାରିବେ ନାହିଁ । ତୁ ଯଦି ଚେଷ୍ଟା କରିବୁ ତା ହେଲେ ତୋ ପିତାର ମାନ ରହିବ, ନ ହେଲେ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ହୁକୁମରେ ମୁଣ୍ଡକାଟ ବ୍ୟତିତ ଅନ୍ୟ କିଛି ହୋଇ ନ ପାରେ ।

ପିତାଙ୍କ ମନଦୁଃଖ ଦେଖି କନକବାଳା କହିଦେଲା–ଦେଖନ୍ତୁ ପିତା ମୁଁ ଆପଣଙ୍କ ଚରଣ ଛୁଇଁ ଶପଥ କରୁଛି ଯାହା ଆଦେଶ ଦେବେ ତା ଅକ୍ଷରେ ପାଳନ କରିବି । ଦରକାର ହେଲେ ନିଜର ହୃଦୟ ଦାନ କରି ମଧ୍ୟ ଆପଣଙ୍କୁ ରଖିବାରେ ଚେଷ୍ଟା କରିବି । କହନ୍ତୁ ଏ କନ୍ୟାଦ୍ଵାରା କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟ ସାଧିତ ହୋଇ ପାରିବ । ସାଥେ ସାଥେ ତା କରିବାକୁ ବାହାରି ପଡ଼ିବ ।

ବୀରବଲ କହିଲେ ଦେଖ ମା, ତୁ କାଲି ରାତି ବାରଟା ବେଳେ ଥୋଡ଼ାଏ ଚିରା ଫଟା ଲୁଗା ଗଣ୍ଠିରା କରି ନେବୁ । ସମ୍ରାଟ ଆକବରଙ୍କ ଶୋଇବା ଘର ସାମନାରେ ଯେଉଁ ଘାଟଟି ଅଛି ସେଇ ଘାଟ ଉପରେ ଗଣ୍ଠିରାକୁ ରଖି ଦେଇ, ଖଣ୍ଡ ଖଣ୍ଡ କରି ଲୁଗା ନେଇ ରଜକିନୀ ମାନେ କାଚିଲା ପରି, ନଇଁ ପଡ଼ି ଖୁବ୍‍ ଯୋରରେ ପିଟିବୁ । ଅନ୍ୟ କେହି ଶୁଣିପାରି ଯଦି ଆସି ତୋତେ କିଛି କାରଣ ପଚାରିବେ, ତୁ ଆଦୌ କାହାକୁ ଉତ୍ତର ଦେବୁ ନାହିଁ । ଏପରିକି ନିଜେ ବେଗମସାହେବା ଆସିଲେ ସୁଦ୍ଧା ତାଙ୍କୁ ଜଣାଇବୁ ନାହିଁ । ଯେତେବେଳେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବାଦ୍‍ଶାହା ନ ଆସିବେ ସେତେବେଳେ ଯାଏ କେବେ କାର୍ଯ୍ୟ ବନ୍ଦ ରଖିବୁ ନାହିଁ । ତାପରେ ଯାହା କରିବୁ ମୁଁ ତୋତେ ସବୁକିଛି ବତାଇ ଦେଉଛି । ଏହାକହି କନକବାଳାକୁ ସେ ସମସ୍ତ କଥା ଗୋଟି ଗୋଟି କରି ବୁଝାଇ ଦେବାରେ ଲାଗିଲେ ।

ତା’ପର ଦିନ ରାତି ଅଧରେ ବୀରବଲଙ୍କ କନ୍ୟା କନକବାଳା ଥୋଡ଼ାଏ ଚିରା ଫଟା ପୁରୁଣା ପୁରୁଣା ଲୁଗା ନେଇ, ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କର ଶୟନ ଗୃହର ଠିକ୍ ପାଖାପାଖି ଘାଟରେ,ସେ ଲୁଗା ଗୁଡ଼ିକ ପାଣିରେ ଭେଦାଇ ଦେଇ ପଥର ଉପରେ ପିଟିବାକୁ ଆରମ୍ଭ କଲା । ଫଟାଫଟ ଶବ୍ଦରେ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କର ନିଦ୍ରା ହଠାତ୍‍ ଭାଙ୍ଗି ଯିବାରେ ଲାଗିଲା । ସେ ମନେ ମନେ ଅତ୍ୟନ୍ତ କ୍ରୋଧ ହୋଇ, ପ୍ରହରବାଲା ସିପାହୀକୁ ଡାକି କହିଲେ, ଯାଅ ଯିଏ ଏପରି ଫଟାଫଟ ଆବାଜ କରି ଲୁଗା କାଚୁଛି ତାକୁ ମୋ ପାଖକୁ ଧରି ଆଣ ।

ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ହୁକୁମ ପାଇ ସିପାହୀ ଘାଟ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚି ଦେଖିଲା ବେଳକୁ ଗୋଟିଏ ସତର ଅଠର ବର୍ଷର ଅପୂର୍ବ ସୁନ୍ଦରୀ ଯୁବତୀ ଲୁଗା କାଚିବାରେ ଲାଗିଛି ।

ଏତେ ରାତିରେ ତୁମେ କାହା ଆଦେଶରେ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ଶୟନ କକ୍ଷ ସାମନା ଘାଟରେ ଲୁଗା କାଚୁଛ ବୋଲି ପଚାରି କହିଲା–ଚାଲ ଶୀଘ୍ର ମୋର ସଙ୍ଗରେ ଚାଲ । ସ୍ଵୟଂ ବାଦ୍‍ଶାହା ତୁମ ଉପରେ ବିରକ୍ତ ହୋଇ ଧରିନେବା ସକାଶେ ମୋତେ ପଠାଇଛନ୍ତି ।

ଯେତେ ପ୍ରକାର ସେ ସିପାହୀ ଜଣକ କହିଲା ଯୁବତୀ ତିଳେମାତ୍ର ତାକଥାକୁ ଭ୍ରୂକ୍ଷେପ ନ କରି ସେହିପରି ଅବିଚଳିତ ଭାବରେ ଫଟା ଫଟ୍‍ ଲୁଗା ପିଟିବାରେ ଲାଗିଥାଏ । ତାର ଏପରି ବେଖାତିର ଢଙ୍ଗ ଦେଖି ସିପାହୀ ଜଣକ ଅତ୍ୟନ୍ତ କ୍ରୋଧହୋଇ କହିଲା, ତୁମର ତ ଭାରି ସାହସ ଦେଖୁଛି । ଯେଉଁଠି ଖଣ୍ଡା ଦାଢ଼ରେ ବାଟ ଚାଲିଯିବାର କଥା, ତୁମେ ସେ ଜାଗାରେ ନିର୍ଜ୍ଜନ ରାତିରେ ବିନାନୁମତିରେ ପ୍ରବେଶ କରି ପୁଣି ସ୍ଵୟଂ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ଶୟନ କକ୍ଷ ସାମନାରେ ଲୁଗା କାଚି, ତାଙ୍କ ନିଦ୍ରା ଭଙ୍ଗ କରିଛ । ଡକେଇ ପଠାଇବାରୁ ମୋ କଥା ଭ୍ରୂକ୍ଷେପ ନ କରି ଲୁଗା ବାଡ଼େଇ ବାରେ ଲାଗିଛ । ଏପରିକି ଉତ୍ତର ସୁଦ୍ଧା ପଦେ ମାତ୍ର ଦେଉ ନାହଁ । ଆଛା ଦେଖିବି ତୁମର କେତେ ସାହସ-।

ଏହାକହି ସିପାହୀ ଜଣକ ତମତମ ହୋଇ ସେଠାରୁ ଯାଇ ସମ୍ରାଟ ଆକବରଙ୍କ ଆଗରେ ଆମୂଳଚୂଳ ସମସ୍ତ କଥା ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବାରେ ଲାଗିଲା । ଏକଥା ଶୁଣି ବାଦ୍‍ଶାହା ଅତ୍ୟନ୍ତ କ୍ରୋଧାନ୍ୱିତ ହୋଇ ନିଜେ ଯାଇ ଘାଟ କୂଳରେ ଉପସ୍ଥିତ ହେଲେ । ପ୍ରଥମରେ ଯୁବତୀଟିର ଅପୂର୍ବ ରୂପ ଦେଖି ମନେ ମନେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ନ ହୋଇ ରହି ପାରିଲେ ନାହିଁ । ଭାବିଲେ କିଏ ଏ ସୁନ୍ଦରୀ କାହିଁକି ଆସି ନିର୍ଜନ ରାତ୍ରିରେ ଏକା ଏକା ଏଠାରେ ଏପରି ଭାବରେ ନିଃସଙ୍କୋଚରେ ଲୁଗା କାଚୁଛି-। କାରଣ କଣ ? ସେ ଏହିପରି ମନେ ମନେ ବିଚାର କରି ନିଜର ସମ୍ମାନ ବଜାୟରଖି ଯୁବତୀ ଜଣଙ୍କୁ କହିଲେ ତୁମେ କିଏ ସେ କାହିଁକି ଆସି ଏତେ ରାତିରେ ଏଠି ଲୁଗା କାଚୁଛ । ତୁମର ନାମ କଣ ଆଉ ତୁମେ କେଉଁଠାରେ ରୁହ ?

ସମ୍ରାଟ୍‍ଙ୍କର ସାରା ଶରୀର ରାଗରେ ନିଆଁ ବାଣ ହୋଇଉଠିଲା । କ୍ରୋଧ ବଶତଃ ତାଙ୍କର ଚକ୍ଷୁ ଦୁଇଟି ଚକ୍ଷୁ ଦୁଇଟି ଏକବାରେ ରକ୍ତବର୍ଣ୍ଣ ଦେଖାହେଲା ।

ଯୁବତୀ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କର ଏପରି ଭୟାନକ ମୂର୍ତ୍ତି ଦେଖି ଭୟରେ ଥରହର ହୋଇ ଦୁଇହାତ ଯୋଡ଼ି କହିଲା, ଆଲ୍ଲିଯାହାଁ ! ମୁଁ ନାଚର ହୋଇ ଏତେ ରାତିରେ ଏଠାକୁ ଆସିଛି । ଏତିକି ମାତ୍ର କହି ସେ ପୁଣି ଥରିବାକୁ ଲାଗିଲା, ଯାହା କହିବାକୁ ମନସ୍ଥ କରିଥିଲା, ତା ସମସ୍ତ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ କ୍ରୋଧାନୀତ ରୂପ ଦେଖି କ୍ଷଣକ ଭିତରେ ଲୋପ ହୋଇ ଯିବାରେ ଲାଗିଲା ।

ଷୋଡ଼ଶୀ ତରୁଣୀଟିର ଏପରି ଭୟାର୍ଥ ଢଙ୍ଗ ଦେଖି ଆକବରଙ୍କ ମନରେ ଦୟା ଜାତ ହେଲା,ତେଣୁ ସେ ଯୁବତୀଟିର ମୁଖକୁ ଚାହିଁ ନରମ ସ୍ଵରରେ ଅଭୟ ଦେଇ କହିଲେ–ଦେଖା ତୁମେ ଯଦି ପ୍ରକୃତ ସତ କଥା ମୋ ଆଗରେ ମାନିଯିବ ତାହେଲେ ନିଶ୍ଚୟ ତୁମକୁ ମୁକ୍ତି ଦେବି । ନୋହିଲେ ଭୀଷଣ ଦଣ୍ଡରେ ଦଣ୍ଡିତ ହେବାକୁ ପଡ଼ିବ, ଏକଥା ମନେ ରଖି ଯାହାକାର ।

ଏପରି ଆଶ୍ଵସ୍ତିବାଣୀ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ମୁହଁରୁ ଶୁଣିଲା ମାତ୍ରେ ଯୁବତୀଙ୍କ ମନରେ କିଞ୍ଚିତ ସାହସ ସଞ୍ଚାର ହେଲା । ତେଣୁ ସେ ଦମ୍ଭଧରି ଠିଆହୋଇ ଯୋଡ଼ ହସ୍ତରେ କହିଲା–ଜାହାଁପନା । ଆପଣ ହେଉଛନ୍ତି ମୋର ପିତା ସଦୃଶ୍ୟ, ଆପଣଙ୍କ ଆଗରେ ସତ ନକହି ଯଦି ମିଥ୍ୟା କୁହେ, ତା ହେଲେ ପର ପାଖରେ ମତେ ନରକ ଯାତନା ଭୋଗିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଯଦି ଏ ଗରିବ କନ୍ୟା କଥା ମନଯୋଗସହ ଶୁଣି ପ୍ରକୃତ ବିଚାର କରିବେ ତାହେଲେ ଛାମୁରେ ସମସ୍ତ ଗୋଟି ଗୋଟି କରି ବୟାନ କରିବି ।

ହଉ ମୁଁ ତୁମର ସମସ୍ତ କଥା ମନଯୋଗ ଦେଇ ଶୁଣିବାକୁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଲି । କୁହ ଯାହା ଅଛି ନିର୍ଭୟରେ ପ୍ରକାଶକର ।

ଏ କଥା ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ମୁହଁରୁ ଶୁଣି କନକଲତା ଲାଜ ଲାଜ ହୋଇ କହିଲା, ହଜୁର ଆଜି ଭୋର ଛଅଟା ସମୟରେ ମୋର ପିତା ଗୋଟିଏ ପୁତ୍ର ସନ୍ତାନ ପ୍ରସବ କରିଛନ୍ତି । ସାରା ଦିନଯାକ ତାଙ୍କ ସେବା ଶୁଶ୍ରୂଷାରେ ରହିବାକୁ ପଡ଼ିଲା । ବର୍ତ୍ତମାନ ଟିକେ ସମୟ ମିଳିବାରୁ ମଇଳା ଲୁଗାଗୁଡ଼ିକ ସଫା କରିବାକୁ ଆସିଲ । କାରଣ କାଲି ସକାଳୁ ସଫା ଲୁଗାର ନିହାତି ଦରକାର ସେଇ ନେଇ ଭାବିଲି ବରଂ ରାତି ହେଉ ପଛେ ଏତିକି ବେଳୁଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନକଲେ ସକାଳୁ ହଇରାଣ ହେବି । ସେଇଥି ନେଇ ଏତେ ରାତିରେ ଲୁଗା କାଚିବାକୁ ଆସିଛି ଜାହାଁପନା, ଯାହା ତ୍ରୁଟି ଥିବ ଦୟାକରି ଏ ଅବାଧ୍ୟ–ବାଳିକାକୁ କ୍ଷମାଦେବେ,ଏହିମାତ୍ର ମୋର ଅନୁରୋଧ । ଯୁବତୀଠାରୁ ତାଙ୍କର ପିତା ପୁତ୍ର ପ୍ରସବ କରିଥିବା କଥା ଶୁଣି ସମ୍ରାଟ ଆକବର ମନେ ମନେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟାନ୍ୱିତ ହୋଇ ପଚାରିଲେ, ଆଚ୍ଛା ବାଳିକା, ତୁମର ପିତା କିପରି ସନ୍ତାନ ପ୍ରସବ କଲେ ଏ କଥାତ ମୁଁ ତୁମଠାରୁ ଆଜି ପ୍ରଥମ ହୋଇ ଶୁଣିବାକୁ ପାଉଛି । ପୁରୁଷ କଣ କେବେ ସନ୍ତାନ ପ୍ରସବ କରନ୍ତି । ଏହାତ ମୋର ବିଶ୍ଵାସ ହେଉନାହିଁ ।

ଏତିକି ବେଳେ ଯୁବତୀ ଜଣକ କହିବାର ଉପଯୁକ୍ତ ଅବସର ପାଇ, ଦୁଇ ହାତ ଯୋଡ଼ି ବିନମ୍ର ଭାବରେ କହିଲା କାହିଁକି ଅବିଶ୍ଵାସ କରୁଛନ୍ତି ଜାହାଁପନ୍ନା ଯେଉଁ ଦେଶରେ ବଳଦଠାରୁ ଦୁଧ ମିଳିବା ସମ୍ଭବ ହେଉଛି, ସେ ଦେଶରେ ବା ପୁରୁଷମାନେ କାହିଁକି ପୁତ୍ର ଜନ୍ମ ନ କରିବେ ।

ଏତେ ବେଳକେ ପ୍ରକୃତ କଥାର ରହସ୍ୟ ବାଦ୍‍ଶାହା ଜାଣି ପାରିଲେ ଯେ ଏ ହେଉଛି ବୀରବଲଙ୍କ ବୁଦ୍ଧିର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ । ତେଣୁ ସେ ଅତ୍ୟନ୍ତ କୋମଳ ସ୍ଵରରେ ଯୁବତୀକୁ ପଚାରିଲେ, ଆଚ୍ଛା ଯୁବତୀ–ତୁମେ ସତକୁହ, ଏ ବୁଦ୍ଧି ତୁମର ନାଁ ଅନ୍ୟ କେହି ତୁମକୁ ଦେଇ ଏଠାକୁ ପଠାଇଛନ୍ତି ।

ଯୁବତୀ କହିଲା ମୋର ପିତାଜିଙ୍କ ଆଦେଶରେ ମୁଁ ଏହା କରିବାକୁ ଆସିଛି । ଏ ବୁଦ୍ଧି ମୋର ନୁହେଁ ।

ଏକଥା ଶୁଣି ସମ୍ରାଟ ପୁନଶ୍ଚ ପଚାରିଲେ–ଆଛା ତୁମେ କଣ ବୀରବଲଙ୍କ କନ୍ୟା କି ?

ଯୁବତୀ କୌଣସି ଉତ୍ତର ନ ଦେଇ ତଳକୁ ମୁହଁପୋତି ନିରବରେ ଛିଡ଼ା ହୋଇ ରହିଲା-। ଯଥା–ମଉନେ ସମ୍ମତି ଲକ୍ଷଣଃ ।

ସମ୍ରାଟ ଆକବର ସମସ୍ତ କଥା ଜାଣିପାରି ମନେ ମନେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଖୁସି ହୋଇ ଯୁବତୀର କର ଧରି ନବର ମଧ୍ୟକୁ ନେଇଯାଇ ତା ହସ୍ତରେ ଏକ ହଜାର ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣମୁଦ୍ରା ପୁରସ୍କାର ଦେଇ ସମ୍ମାନ ସହିତ ପାଲିଙ୍କିରେ ବସାଇ ଚିତ୍ରାଲୟକୁ ପଠାଇ ଦେଲେ ।

ତା ପର ଦିନ ସିପାହୀ ଦ୍ଵାରା ବୀରବଲଙ୍କ ପାଖକୁ ପତ୍ର ଲେଖି ପଠାଇଲେକି ମୁଁ ତୁମକୁ ଯେଉଁ ବଳଦ ଦୁଧ ନିମନ୍ତେ ଆଦେଶ ଦେଇଥିଲି ତାହା ରାତିରେ ପାଇ ଯାଇଛି । ଆଉ ମୋର ଦୁଧ ଆବଶ୍ୟକ ନାହିଁ । ତୁମେ ତୁରନ୍ତ ରାଜସଭାରେ ଆସି ମୋ ସହିତ ସାକ୍ଷାତ କର ।

ମୂର୍ଖ ମାନଙ୍କର ତାଲିକା

ଆକବର ବାଦାସାହାଙ୍କ ଦରବାରକୁ ଥରେ ଗୋଟିଏ ଆରବ ଦେଶର ଘୋଡ଼ା ବେପାରୀ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ବଛା ବଛା ଘୋଡ଼ା ଆଣି ପହଞ୍ଚିଲା । ବାଦଶାହା ଆରବୀ ଘୋଡ଼ାକୁ ଭାରି ପସନ୍ଦ କରନ୍ତି । ଏ ଘୋଡ଼ା ଗୁଡ଼ିକୁ ଦେଖିଲାମାତ୍ରେ ସେ ମନେ ମନେ ଭାରି ଆନନ୍ଦ ହୋଇ ସେ ବେପାରୀ ପାଖରେ ଯେତେ ଘୋଡ଼ା ଥିଲା ସବୁଯାକ ଟଙ୍କା ଦେଇ କିଣିନେଲେ । ତା’ପରେ ଆହୁରି ଭଲ ଘୋଡ଼ା ଆଣି ଦିଅ ବୋଲି କହି ବେପାରୀକୁ ଆଦେଶ ମଧ୍ୟ ଦେଲେ । ସେ ବେପାରୀର ଘର ଦୂର ଦେଶରେ ହୋଇଥିବାରୁ ତାକୁ ଏକ ହଜାର ଟଙ୍କା ସାଥେ ସାଥେ ଅଗ୍ରୀମ ଦେଇ କହିଲେ ତୁମେ ଘୋଡ଼ା ଆଣି ଶୀଘ୍ର ଆସିଲେ ଏ ଟଙ୍କା ମଜୁରା ହୋଇଯିବ । ବେପାରୀ ସମସ୍ତ କଥାରେ ହଁ ହଁ ମାରି ଚାଲିଗଲା, କିନ୍ତୁ ତାର ନାମ ଧାମ ଇତ୍ୟାଦି କିଛି ଲେଖିଲେ ନାହିଁ । ସେତେବେଳେ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କର ଏସବୁ ସ୍ମରଣ ନଥିଲା ।

ତା ପରେ କିଛି ସମୟ ପରେ ବୀରବଲଙ୍କୁ ଡକାଇ ବାଦ୍‍ଶାହା କହିଲେ, ଦେଖ ଦିନକୁ ଦିନ ମୂର୍ଖମାନଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ରାଜ୍ୟରେ ବଢ଼ିବାକୁ ଲାଗିଛି । ସେମାନେ ଭଲ ମନ୍ଦ କିଛି ବୁଝି ପାରୁନାହାନ୍ତି । ତାଙ୍କ ଭିତରେ ଯେଉଁ ଗୁଡ଼ାକ ଅଜବ ମୂର୍ଖ ସେଇମାନେ ବେଶି ବିଗାଡ଼ୁଛନ୍ତି । ଏକଥା ମୁଁ ବିଶ୍ଵସ୍ତ ସୂତ୍ରରୁ ଜାଣିବାକୁ ପାଇଛି ।

ତେଣୁ ତୁମକୁ ମୁଁ ଆଜି ଆଦେଶ ଦେଉଛି, ଏ ସହର ଭିତରେ କେତେ ଅଜବ ମୂର୍ଖ ବା ବେକୁବ୍ ଅଛନ୍ତି, ତୁମେ ଦୁଇଦିନ ଭିତରେ ସେମାନଙ୍କର ତାଲିକା ଆଣି ମୋ ପାଖରେ ହାଜର କରାଅ । ତାପରେ ଅନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳ କଥା ଦେଖାଯିବ ।

ବହୁତ ଆଛା, କହି ବୀରବଲ ମୂର୍ଖ ତାଲିକା ସଂଗ୍ରହ କରିବାକୁ ବାହାରିପଡ଼ିଲେ । ଅନ୍ୟ ଗୋଟିଏ ଘରେ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ହେଲା । ଠିକ୍ ଦୁଇଦିନ ପରେ ସହରରେ ସମସ୍ତ ମୂର୍ଖଙ୍କ ତାଲିକା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ସାରି ସେ ରାଜସଭାରେ ଆସି ହାଜର ହୋଇ କହିଲେ,ହଜୁର, ଆପଣଙ୍କ ଆଦେଶ ମତେ ଅଜବ ମୂର୍ଖ ଓ ତାଙ୍କର ସର୍ଦ୍ଦାର ମାନଙ୍କ ନାମ ତାଲିକା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ନେଇ ଆସିଛି । ଆଦେଶ ଦେଲେ ତାହା ଏ ସଭାରେ ପେଶ୍ କରିବି ।

ହଁ ହଁ ବହୁତ ଖୁସି, ବହୁତ ଖୁସି, ଦେଖାଅ ଦେୱାନ କେତେ ମୂର୍ଖ ମୋର ଏ ସହର ମଧ୍ୟରେ ଅଛନ୍ତି ଶୀଘ୍ର ସେମାନଙ୍କ ତାଲିକା ପେଶ୍‍ କରି ଦିଅ ।

ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କଠାରୁ ଅନୁମତି ପାଇ ବୀରବଲ ତାଲିକାଟିକୁ ବାହାର କରି ଯତ୍ନ ସହିତ ତାଙ୍କ ହାତକୁ ବଢ଼ାଇ ଦେଲେ ।

ସମ୍ରାଟ ସେ ତାଲିକାଟିକୁ ଖୋଲିଦେଇ ଦେଖିଲା ବେଳକୁ ସର୍ବ ପ୍ରଥମେ ତାଙ୍କରି ନାଆଁ ବଡ଼ ଅକ୍ଷରରେ ଲେଖା ହୋଇ ତଳେ ଦିଆଯାଇଛି ମୂର୍ଖମାନଙ୍କ ସର୍ଦ୍ଦାର ବୋଲି । ଏକଥା ଦେଖି ସେ ମନେ ମନେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟାନ୍ୱିତ ହୋଇ ପଚାରିଲେ,ଏହାର କାରଣ କଣ ମୋତେ ଶୀଘ୍ର ବତାଅ ।

ଅତ୍ୟନ୍ତ ନମ୍ରତା ପୂର୍ବକ ବୀରବଲ ଉତ୍ତରରେ କହିଲେ ଦେଖନ୍ତୁ, ଜାହାଁପନା, ଆରବ ଦେଶରୁ ଯେଉଁ ଘୋଡ଼ା ବେପାରୀ ଆସିଥିଲା, ଆପଣ ତାକୁ ଏକ ହଜାର ଟଙ୍କା ଅଗ୍ରୀମ ଦେଇଛନ୍ତି-। କିନ୍ତୁ ତାର ନାମ, ତାର ଠିକଣା କିଛି ରଖିଛନ୍ତି କି ? ଧ୍ୟାନ ପୂର୍ବକ ଟିକେ ବିଚାର କରନ୍ତୁ ଯଦି ସେ ବେପାରୀ ଘୋଡ଼ା ଆଣି ନ ଆସେ, ତାହାଲେ ଆପଣ ତାର କଣ କରି ପାରିବେ କୁହନ୍ତୁ-? କେଉଁ ଭାବରେ ତାଠାରୁ ଟଙ୍କା ଆଦାୟ କରିବେ ଜାହାଁପନା । ଏ କଣ ଆପଣଙ୍କର ମୂର୍ଖତା ନୁହେଁ କି ? ୟା ଠାରୁ ଆଉ ବଡ଼ ମୂର୍ଖ ଦୋଷ କଣ ଅଛି । ବାଦ୍‍ଶାହା ନିଜ ମନକୁ ନିଜର ଦୋଷ ବିଚାର କରି ଭାବିଲେ ବୀରବଲ ଯାହା କହୁଛି ତାହା ଅକ୍ଷରେ ଅକ୍ଷରେ ସତ, ତେବେ ଏତେ ଶୀଘ୍ର କିପରି ସେ ହାର, ମାନନ୍ତେ । ତେଣୁ ପୁନଶ୍ଚ ଗୋଟିଏ ବୁଦ୍ଧି ବାହାର କରି କହିଲେ, ଧରନ୍ତୁ ଯଦି ସେ ବେପାରୀ ଘୋଡ଼ା ଆଣି ଆସିବ ତେବେ ?

ବୀରବଲ ଉତ୍ତରରେ କହିଲେ–ତେବେ ଆପଣଙ୍କ ସ୍ଥାନରେ ତା ନାଁ ଟିକୁ ଲେଖି ଦେବାକୁ ହେବ ।

ଏକଥା ଶୁଣି ବାଦ୍‍ଶାହା ଆହୁରି ଲଜ୍ଜିତ ହୋଇଗଲେ ।

ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କୁ ହଜାରେ ଜୋତା ମିଳୁ

ଏକଦିନ ବାଦ୍‍ଶାହା ଦରବାରରେ ବସିଥାନ୍ତି । ବୀରବଲ ମଧ୍ୟ ସେ ସଭାରେ ଉପସ୍ଥିତ ଥାନ୍ତି । ସେ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସାଥିରେ ବସି ହସି ଖୁସିରେ କଥାବାର୍ତ୍ତା ହେବାରେ ଲାଗିଥାନ୍ତି । ଏତିକିବେଳେ ବାଦ୍‍ଶାହା ଗୋଟିଏ ଚାକରକୁ ଡାକି କହିଲେ,ବୀରବଲଙ୍କ ଜୋତା ନେଇ ଅନ୍ୟତ୍ର ଲୁଚାଇ ଦେବାକୁ । ଏକଥା ବୀରବଲ ଜାଣିପାରିନଥାନ୍ତି । ସେ ସେହିପରି ହସ ଖୁସିରେ ବ୍ୟସ୍ତ ରହିଥାନ୍ତି ।

ସମ୍ରାଟ ଜାଣି ଜାଣି ତାଙ୍କ ହଇରାଣ କରିବା ମତଲବରେ ଗୋଟିଏ କାମର ବାହାନା ଦେଖାଇ ପଠାଇ ଦେଲେ । ଏପରି ସ୍ଥାନକୁ ପଠାଇଲେ କି ଯଦ୍ଵାରା ଦରବାରଠାରୁ କିଛି ଦୂର ବାହାରକୁ ଯିବାକୁ ପଡ଼ିପାରେ । ବୀରବଲ ସଭାରୁ ଉଠିଯିବା ସକାଶେ ବାହାରି ଦ୍ଵାର ମୁହଁରେ ପହଞ୍ଚି ଦେଖିଲା ବେଳକୁ ତାଙ୍କର ଯୋତା ନାହିଁ । ତେଣୁ ସେ ଅସ୍ତବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇ ଏପଟ ସେପଟ ଖୋଜିବାରେ ଲାଗିଲା । ବାଦ୍‍ଶାହା ତାଙ୍କୁ ଏପରି କାମ ବରାଦ କରିଥାନ୍ତି କି ଦଶ ମିନିଟ ଭିତରେ ନ ହେଲେ ସେ କାମଟି ଖରାପ ହୋଇଯିବ । କଣ କରିବେ ବୋଲି ବୀରବଲଙ୍କ ମୁଣ୍ଡ ଏକବାର ଖରାପ ହୋଇଗଲା । ଏଣେ ବାଦ୍‍ଶାହା ତାଙ୍କରି ବ୍ୟସ୍ତତାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ହସି ହସି କହିଲେ କିହୋ କଣ ହେଲାକି ଦେୱାନ–ସେହି ବ୍ୟସ୍ତ ଭିତରେ ରହି ବୀରବଲ ଉତ୍ତର ଦେଲେ ଯୋତା ହଜିଛି ? ଓହୋ ତୁମର ଯୋତା ହଜିଛି । ଏହାକହି ବାଦ୍‍ଶାହା ଗୋଟିଏ ନୌକରକୁ ଡାକି ହୁକୁମ ଦେଲେ କି ଆମ ତରଫରୁ ତାଙ୍କୁ ଦି ଯୋତା ଦେଇ ଦିଅ । ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ହୁକୁମ ପାଇ ଚାକର ସାଥେ ସାଥେ ଦୁଇଟି ନୂଆ ଯୋତା ନେଇ ବୀରବଲଙ୍କ ଗୋଡ଼ରେ ପିନ୍ଧାଇ ଦେଲା ।

ନୂଆ ଯୋତା ପିନ୍ଧି ସାରିବାରୁ ବୀରବଲ ମନ ମଧ୍ୟରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆନନ୍ଦ ହୋଇଯାଇ କହିଲେ, ମୋତେ ଯାହା ଦେଲେ ତା ବଦଳରେ ଆପଣଙ୍କୁ ବିଷ୍ଣୁଲୋକରେ, ପରଲୋକରେ ହଜାର ଯୋତା ମିଳୁ । ମୋର ଏହି ମଙ୍ଗଳ କାମନା ।

ବୀରବଲଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ବାଦ୍‍ଶାହା ସରମରେ ମୁଣ୍ଡ ତଳକୁ ପୋତି ବସି ରହିଲେ ।

ଚତୁର ଓ ମୂର୍ଖ

ଦିନେ ଆକବର ବାଦ୍‍ଶାହା ବୀରବଲଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ ଆଛା ତୁମେ କହିପାରିବ ଏ ଦୁନିଆରେ କଥା କହିବାରେ କେଉଁ ଜାତି ବେଶି ଚତୁର ଓ କେଉଁଜାତି କଥା କହିବାରେ ବେଶି ବୋକା ?

ବୀରବଲ ତତ୍‍କ୍ଷଣାତ୍‍ ଉତ୍ତର ଦେଇ କହିଲେ ଆଲିଜାହାଁ । ମୋ ଜାଣିବାରେ ସଂସାରର ସବୁଠାରୁ ଚତୁର ହେଉଛି ବଣିଆ ଜାତି ଏବଂ ସବୁଠାରୁ ବେଶି ମୂର୍ଖ ଓ ବୋକା ହେଉଛି ଆପଣଙ୍କର ମୌଲବୀ ଜାତି ।

ବାଦ୍‍ଶାହା କହିଲେ ଏ କଥାରେ ମୋର ମୋଟେ ବିଶ୍ଵାସ ହେଉନାହିଁ, କାରଣ ଯେଉଁ ମୌଲବୀ ଜାତି ଏତେ ପାଠ ଶାଠ ପଢ଼ିଛନ୍ତି ସେମାନେ ମୂର୍ଖ ହେବେ କେମିତି, ଆଉ ବଣିଆ ଗୁଡ଼ାକ ବିଶେଷତଃ ସେତେ ପାଠ ପଢ଼ିନାହାନ୍ତି ସେମାନେ ପୁଣି ଚତୁର ହେବେ କେମିତି । ମୋ ମନରେ ତୁମେ ଯାହା କହୁଛ ତାହା କଦାପି ଠିକ୍ ନୁହଁ । ଏହା ତୁମର କପୋଳ କଳ୍ପିତ ପାରି ମନେହୁଏ ।

ବୀରବଲ କହିଲେ ହଜୁର, ଯଦି କିଛି ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ କରିବାକୁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେବେ ତାହେଲେ କିଏ ମୂର୍ଖ କିଏ ଚତୁର ମୁଁ ଆପଣଙ୍କ ସାମନାରେ ପରୀକ୍ଷା କରାଇ ଛାଡ଼ିଦେବି ।

ବାଦ୍‍ଶାହା ଉତ୍ତରରେ ବୀରବଲଙ୍କୁ ଆଦେଶ ଦେଲେ, ଯେତେ ଧନ ଦରକାର ତୁମେ ରାଜଭଣ୍ଡାରରୁ ନେଇ ତୁରନ୍ତ ମୋତେ ଚିହ୍ନାଇ ଦିଅ ମୌଲବୀମାନେ ମୂର୍ଖ ଅଟନ୍ତି ।

ଆଦେଶ ପାଇବାମାତ୍ରେ ବୀରବଲ ସାଥେ ସାଥେ ଲୋକ ପଠାଇ ରାଜ୍ୟରେ ଯିଏ ପ୍ରଧାନ ମୌଲବୀ ତାଙ୍କୁ ହିଁ ଆଣି ରାଜ ସଭାରେ ହାଜର କରାଇ ଦେଲେ ।

ମୌଲବୀ ଆସିବା ମାତ୍ରେ ବୀରବଲ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ନିକଟରୁ ଯାଇ କହିଲେ ଦେଖନ୍ତୁ ଜାହାଁପନା, ମୋର ଅନୁରୋଧ ଆପଣ କେବଳ ନୀରବରେ ବସିରହି ସମସ୍ତ ଦେଖି ଯାଉଥିବେ, ମୁଁ ଯାହା କରିବି ଆପଣ ସେଥିରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିବେ ନାହିଁ । ଯଦି ତା କରନ୍ତି ତାହେଲେ ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ ଭଣ୍ଡରୁ ହୋଇଯିବ । ବାଦସାହ ବୀରବଲଙ୍କ କଥାରେ ସମ୍ମତି ପ୍ରଦାନ କଲେ ।

ଯଥା ସମୟରେ ମୌଲବୀ ଆସି ଠିକଣା ଯାଗାରେ ବସି ରହିଲେ । ବୀରବଲ ମଧ୍ୟ ନ ଜାଣିଲାପରି ତାଙ୍କ ପାଖରେ ଯାଇଁ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇ ଅତି ନମ୍ର ଭାବରେ କହିଲେ, ମୌଲବୀ କି ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କର ହୁକୁମ ହୋଇଛି ତୁମର ଏ ଦାଢ଼ି ତାଙ୍କର ଜରୁରୀ ଦରକାର ଅଟେ । ତା ବଦଳରେ ଆପଣ ଯେତେ ଟଙ୍କା ଚାହିଁବେ ସେ ଦେବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଅଛନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ଦାଢ଼ି ଦେବାକୁ ହେବ ।

ଏତେ ବଡ଼ ଦରବାର ଭିତରେ ଏପରି କଥା ଶୁଣି ମୌଲବୀର ହୋସ ଉଡ଼ିଯିବାରେ ଲାଗିଲା । ସେ କାହାକୁ କିଛି ନ କହି ବୋକାଙ୍କ ପରି ସଭା ଭିତରେ ଚୁପ୍‍ ଚାପ ବସି ରହିଥାନ୍ତି ।

ଅନେକ ସମୟ ପରେ ସେ ଥର ଥର ଗଳାରେ କହିଲେ, ଦେବାନ୍ ଜି ଏହା କିପରି ସମ୍ଭବ ହେବ କୁହନ୍ତୁ । ଦାଢ଼ି ହେଉଛି ଖୋଦାଙ୍କର ସବୁଠାରୁ ପ୍ରିୟବସ୍ତୁ, ତାକୁ କେମିତି ବା ଦିଆଯାଇ ପାରିବ ।

ବୀରବଲ ଟିକେ ଭୟ ଦେଖାଇଲା ଭଙ୍ଗୀରେ କହିଲେ, ଆପଣତ ଜାଣନ୍ତି ମୌଲବୀ ଜି ଖୋଦା ଆଉ ବାଦ୍‍ଶାହା ଏକ ଅଟନ୍ତି । ସେ ହେଉଛନ୍ତି ଅଦୃଶ୍ୟ ଶକ୍ତି, ଏ ହେଉଛନ୍ତି ସୁଦୃଶ୍ୟ ଶକ୍ତି । ମଲାପରେ ବା ତାଙ୍କ ପାଖକୁ ଯାଇପାର, କିନ୍ତୁ ଜୀବିତାବସ୍ଥାରେ ଯାହା ପାଖରେ ଅଛି, ଯାହାର ନିମକ ଖାଉଛ, ଯାହା ରାଜ୍ୟରେ ଘର କରିଛ ତାଙ୍କ କଥା ବା କାଟି ଦେବି କିପରି । ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ଖୋଦା ଆପଣଙ୍କ ଦାଢ଼ି ମାଗଣାରେ ବଢ଼ାଇଛନ୍ତି କିନ୍ତୁ ଏ ଟଙ୍କା ଦେଇ ନେବାକୁ ଚାହାନ୍ତି । ଏକଥାକୁ ଆପଣ ବିଚାର କରି ଯାହା ହେବାର ତାହା କରନ୍ତୁ । ମୋର କିଛି କହିବାର ନାହିଁ ।

କିନ୍ତୁ ସମ୍ରାଟ ଇଛାକଲେ ମୁହୂର୍ତ୍ତକ ମଧ୍ୟରେ ଜବରଦସ୍ତି ତୁମ ଦାଢ଼ି କଟାଇ ନେଇ ପାରନ୍ତେ । ତୁମକୁ ଗାରଦ ଭିତରେ ପୁରାଇ ପାରନ୍ତେ ହେଲେ ତାଙ୍କର ମତଲବ ତାହା ନୁହେଁ । ସେ ସମସ୍ତଙ୍କ ଅପେକ୍ଷା ମୌଲବୀମାନଙ୍କୁ ବେଶି ଭକ୍ତି କରନ୍ତି । ସେଇ ନେଇ ତୁମକୁ ଖୋସାମତ କରିବାକୁ ପଡ଼ୁଛି । କୁହନ୍ତୁ କଣ କରିବାକୁ ହେବ–ଏ ପାର ନାଁ ସେ ପାର ।

ବୀରବଲଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ମୌଲବୀ ଭୟରେ ଥରିବାକୁ ଲାଗିଲେ । ସେ ମନେ ମନେ ଭାବିଲେ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ କଥାରେ ନାରାଜ ହେଲେ ବହୁତ ଖରାପ ହେବ । ତେଣୁ ସେ ନମ୍ରତା ପୂର୍ବକ କହିଲେ ଦଶଟା ଟଙ୍କା ଦିଅନ୍ତୁ । ବହୁତ ପରିଶ୍ରମରେ ଏ ଦାଢ଼ି ବଢ଼ାଇଛି ଦେବାନ ଜି ।

ଆମେ ତ ଆଗରୁ ଆପଣଙ୍କୁ ସେ କଥା କହି ରଖିଛୁ, ଦାଢ଼ି ବଦଳରେ ଟଙ୍କା ଦିଆହେବ ବୋଲି । ଏକଥା କହି ସାଥେ ସାଥେ ଦଶ ଟଙ୍କା ଆଣି ତାଙ୍କ ହାତକୁ ବଢ଼ାଇ ଦେଲେ । ମୌଲବୀ ଦଶଟି ଟଙ୍କା ପାଇବା ମାତ୍ରେ ବାରିକ ଡକାଇ ପରିଷ୍କାର ଭାବରେ ଦାଢ଼ି ଗୁଡ଼ିକ ଖିଅର ହୋଇ ପଡ଼ି, ଟଙ୍କା ଦଶଟି ହାତରେ ଧରି, ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କୁ ସଲାମ ଜଣାଇ ଘରମୁହାଁ ହୋଇ ବାହାରି ପଡ଼ିଲେ । ଜୀବନ ବଞ୍ଚାଇ ପାରିଥିବାରୁ ସେ ଖୋଦାଙ୍କ ପାଖରେ ମଧ୍ୟ ଶହେ ସଲାମ ପକାଇଲେ ।

ମୌଲବୀ ଚାଲିଯିବା ପରେ ବୀରବଲ ସହର ମଧ୍ୟରୁ ଖୋଜି ଖୋଜି ଜଣେ ମଜଭୁତ ବଣିଆକୁ ସଙ୍ଗରେ ଆଣି ହାଜର କରାଇଲେ । ତାର ଦାଢ଼ି ଖୁବ୍‍ ଲମ୍ବା ହୋଇଥାଏ । ସେ ବଣିଆ ଖୁବ୍‍ ଗୌରବାନ୍ଵିତ ହୋଇ ସଭା ମଧ୍ୟରେ ବସି ରହିଥାଏ । ବୀରବଲ ତାଙ୍କ ନିକଟରୁ ପହଞ୍ଚି କହିଲେ ତୁମର ଏ ଲମ୍ବା ଦାଢ଼ି ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କର ଭାରି ଦରକାର ହେଉଛି । ତୁମେ ଯାହା ଚାହିଁବ ତା ମଧ୍ୟ ଦିଆଯିବ ।

ବଣିଆ ଟିକେ ପ୍ରୋଢ଼ତା ଦେଖାଇ କହିଲା, ହଜୁର ଆପଣ ହେଉଛନ୍ତି ମାଲିକ । ଯାହା ଚାହିଁବେ ତାହା କରିବେ, କିନ୍ତୁ କଥା ଏହି ଯେ ସରକାର ଆମେ ହେଉଛୁ ଗରିବ ଲୋକ । ବୀରବଲ ଟିକେ ଉତ୍ତେଜିତ କଲାଭଳି କହିଲେ ଆମ ପାଖରେ ଗରିବ ଅମୀର କିଛି ପ୍ରାର୍ଥକ୍ୟ ନାହିଁ । ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କର ତୁମ ଦାଢ଼ିର ଆବଶ୍ୟକ । ତୁମେ ଯେତେ କିମତ ନେବ ଦିଆଯିବ । ଅନ୍ୟ କଥାରେ କିଛି ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ । କୁହ କେତେ ନବ ।

ବଣିଆ ଡରିଯାଇ କହିଲା, ଆପଣ ହେଉଛନ୍ତି ଅନ୍ନ ଦାତା ଯାହା ଚାହିଁବେ ତାହା କରିବେ, ମୋର ବା କହିବାରେ କଣ ଅଛି କିନ୍ତୁ–

ବୀରବଲ ଟିକେ ଉତ୍ତେଜିତ ହୋଇ କହିଲେ ସଫା ସଫା କୁହ ଏପରି ଅଗଲ ବଗଲ କଥାକୁ ମୁଁ ଆଦୌ ପସନ୍ଦ କରେ ନାହିଁ ।

ବଣିଆ କହିଲା ହଜୁର, ଯେତେବେଳେ ମୋ ମା ମରିଥିଲା (ଏହା କହି ଦାଢ଼ିରେ ହାତମାରି ସାଉଁଳେଇ) ଏଇ ଦାଢ଼ି ପକାଇବାକୁ ପାଞ୍ଚହଜାର ଟଙ୍କା ଖରଚ ହୋଇଥିଲା । ଫେରେ ଯେତେବେଳେ ବାପ ମଲେ ସେତେବେଳେ ଚ୍ଛଅ ହଜାର ଖର୍ଚ୍ଚ ହୋଇଥିଲା । ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ଗ୍ରାମବାସୀ ଓ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଭୋଜନ ଇତ୍ୟାଦି ମିଶି ଦଶହଜାର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏଇ ଦାଢ଼ି ଖାତିରୀରେ ଖର୍ଚ୍ଚ କରା ହୋଇଥିଲା । ଆଉ ମଧ୍ୟ ଆପଣ ତ ଜାଣନ୍ତି ଏ ବାଳର ଇଜତ କେତେ । ମୁଁ ଆଉ ଅଧିକା ବା କଣ କହିବି ।

ବୀରବଲ କହିଲେ ବାଜେ କଥା ଗୁଡ଼ାକ ବକିବା ବନ୍ଦ କର । ଯାହା ଉଚିତ ସେଇକଥା କୁହ । ତୁମର ହିସାବରୁ ଯାହା ଅନୁମାନ ୨୦ ହଜାର ଟଙ୍କା ନେଲେ ତୁମେ ଦାଢ଼ି ଦେବ । ବାସ୍‍ ସେତିକି ନେଇ ଶୀଘ୍ର ଦାଢ଼ି ଦେଇ ଘରକୁ ଯାଅ । ଆଉ ବକାବକିର କୌଣସି ମୂଲ୍ୟନାହିଁ । ଏହାକହି ବଣିଆ ହାତକୁ କୋଡ଼ିଏ ହଜାର ଟଙ୍କା ସାଥେ ସାଥେ ଗଣିଦେଲେ ।

ବଣିଆ ଯେମିତି କୋଡ଼ିଏ ହଜାର ଟଙ୍କା ହାତରେ ଧରି ସାରିଲା, ତାପରେ ଯାଇ ସରଳ ମନରେ ବୀରବଲଙ୍କୁ କହିଲା ଶୀଘ୍ର ବାରିକ ଡକାନ୍ତୁ ହଜୁର, ମୋର ତେଣେ ବହୁତ କାମ ବାକି ଅଛି-। ଖାଲି ହଜୁରଙ୍କ ସକାଶେ କୋଡ଼ିଏ ହଜାର ଟଙ୍କାରେ ଏ ଦାଢ଼ିକୁ ବିକ୍ରି କରିଦେଲେ । ଅନ୍ୟଲୋକ ହୋଇଥିଲେ ଲକ୍ଷେ ଟଙ୍କାରୁ କମ୍‍ ହୋଇ ନଥାନ୍ତା ।

ଏହା କହି ବଣିଆ ଯେତେବେଳେ ବାରିକ ପାଖରେ ଖିଅର ହେବାକୁ ବସିଲା, ଦେଖିଲା ତା ପାଖରେ ରୁମାଲ, ସାବୁନ ପାଉଡ଼ର ଇତ୍ୟାଦି ଖିଅର ସରଞ୍ଜାମ କିଛି ନାହିଁ । ଯେତେବେଳେ ଦାଢ଼ି ଉପରେ ହାତ ପକାଇ ଦେଲା ଠୋ କରି ସେ ବାରିକ ଗାଲରେ ଚାପୁଡ଼ା ବସାଇ ଦେଇ କହିଲେ ଏ ବଦମାସ୍, ତୁ ଏ ଦାଢ଼ିକୁ କଣ କରି ପାଇଛୁ କି ? ଏ କ’ଣ ବଣିଆ ଦାଢ଼ି ହୋଇଛି ଯେ, ବିନା ସାବୁନରେ ଖିଅର କରିଦେବୁ । ଜାଣିଛୁ ଏ ବାଳ ହେଉଛି ସ୍ଵୟଂ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କର ।

ଏକଥା ଶୁଣି ବାଦ୍‍ଶାହା କ୍ରୋଧରେ ଜଳିବାକୁ ଲାଗିଲେ । ସେ ଚାକରକୁ ପାଖକୁ ଡାକି କହିଲେ, ଏ ବଦମାସର ଦାଢ଼ି କାଟିବା ଦରକାର ନାହିଁ । ବେକରେ ଧକ୍କା ଦେଇ ଶୀଘ୍ର ନେଇ ବାହାରେ ଛାଡ଼ିଦେଇ ଆସ ।

ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କର ଏପରି ଆଦେଶ ପାଇବା ମାତ୍ରେ ସେ କୋଡ଼ିଏ ହଜାର ଟଙ୍କା ହାତରେ ଧରି କ୍ଷଣେ ମାତ୍ର ସେଠାରେ ନ ରହି ପଳାଇ ଯିବାରେ ଲାଗିଲା ।

ସମ୍ରାଟଙ୍କର କ୍ରୋଧ ଯେତେବେଳେ ଶାନ୍ତ ହୋଇଗଲା, ବୀରବଲ ତାଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚି କହିଲେ, ଦେଖିଲେ ତ ହଜୁର ବଣିଆ ଜାତି କେଡ଼େ ହୁସିଆର ଅଟନ୍ତି । କୋଡ଼ିଏ ହଜାର ଟଙ୍କା ନେଲା, ପୁଣି ଦାଢ଼ିକି ସାଙ୍ଗରେ ନେଇଗଲା । ମୌଲବୀ ଜି କେବଳ ଦଶଟି ଟଙ୍କା ଘରକୁ ନେଇଗଲେ ।

ବୀରବଲଙ୍କ କଥାରେ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କର ବିଶ୍ଵାସ ହୋଇଗଲା ଓ ତାଙ୍କର ବୁଦ୍ଧି ମତ୍ତାର ପରିଚୟ ମଧ୍ୟ ପାଇ ମନେ ମନେ ବଡ଼ ଖୁସି ହେଲେ ଆଉ ମଧ୍ୟ ବଣିଆ ଜାତିର ଏପରି ଢଙ୍ଗ ଦେଖି ସେ ତାଜୁବ ହୋଇଗଲେ ।

ସେହିଦିନ ଠାରୁ କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟ ହେଉପଛେ ବୀରବଲଙ୍କ ବିନା ସାହାର୍ଯ୍ୟରେ ବାଦ୍‍ଶାହା କିଛି କରନ୍ତି ନାହିଁ ।

ଜାଗିର ଦେବାର କଥା

ଥରେ ଆକବର ବାଦ୍‍ଶାହା ବୀରବଲଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇ ତାଙ୍କୁ କିଛି ଜାଗିର ଦେବା ସକାଶେ କଥା ଦେଇଥିଲେ । ବାଦ୍‍ଶାହା ତ ଦେବାକୁ କହିଦେଲେ କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ବେଗମ୍‍ ସାହେବଙ୍କର ଇଛା ନଥିବାରୁ ସେକଥା ଉପରେ ସମ୍ରାଟ ଆଉ ଯୋର ଦେଲେ ନାହିଁ କ୍ରମେ କ୍ରମେ ତାହା ମଧ୍ୟ ଭୁଲି ଯିବାକୁ ଲାଗିଲେ । ଥରେ ଦି ଥର ମଧ୍ୟ ବୀରବଲ ସେ କଥାକୁ ସ୍ମରଣ କରାଇ ଦେଲେ, ହେଲେ ସମ୍ରାଟ ତାଙ୍କ କଥା କାନକୁ ନ ଦେଇ ଅନ୍ୟ କଥାରେ ମନ ନିବେଶ କରି ଦିଅନ୍ତି । ବୀରବଲ ବି ମୂର୍ଖ ନୁହନ୍ତି । ସେ ସବୁ ଜାଣିପାରି କେବଳ ମଉକା ଆସିବାକୁ ଅପେକ୍ଷା କରିଥାନ୍ତି ।

ଏକ ଦିନକର ଅକସ୍ମାତ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କର ଗୋଟିଏ ପ୍ରଶ୍ନ ମନେ ପଡ଼ିଗଲା । ସେ ସାଥେ ସାଥେ ବୀରବଲଙ୍କୁ ଦେଖି ପଚାରିଲେ ଆଛା ତୁମେ କହି ପାରିବ କି, ଓଟମାନଙ୍କର ଗରଦନ୍‍ କାହିଁକି ତେଢ଼ିଆ ହୋଇଥାଏ । ବୀରବଲ ଏହାକୁ ସୁ-ଅବସର ଭାବି ସମୟ ହାତଛଡ଼ା ନକରି କହିଲେ, ଜାହାଁପନା କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ପୂର୍ବ ଜନ୍ମରେ ଜାଗିର ଦେବାକୁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇ ପଛରେ ତେଢ଼େଇ ଦେବାରୁ ଏ ଜନ୍ମରେ ଓଟ ଜନ୍ମ ହୋଇ ତାର ଗରଦନ ତେଢ଼ିଆ ହୋଇଛି ।

ବାଦ୍‍ଶାହା ଏ କଥା ଶୁଣି ନିଜର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ମନେ ପକାଇ ବହୁତ ଲଜ୍ଜିତ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ବୀରବଲଙ୍କ ନାମରେ କିଛି ଜାଗିର ଲେଖିଦେଲେ । ଜାଗିର ପାଇ ମନେ ମନେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆନନ୍ଦ ହୋଇ ବୀରବଲ ନିଜ ଘରକୁ ଆସିଲେ ।

ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କ ପୟର ତୀର୍ଥ ଅଟେ

ଥରେ ବାଦ୍‍ଶାହା ବୀରବଲଙ୍କୁ କହିଲେ, ଗାଈମାନଙ୍କର ତୁମେ ମାତା ବୋଲି କହୁଛୁ । କିନ୍ତୁ ତା ଚମଡ଼ା କିପରି ଜୋତା କରି ଗୋଡ଼ରେ ପିନ୍ଧୁଛ ?

ବୀରବଲ ସାଥେ ସାଥେ ଉତ୍ତର ଦେଇ କହିଲେ ଜାହାଁପନା ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କ ପାଦକୁ ପବିତ୍ର (ତୀର୍ଥ) ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଯିଏ ଛୁଏଁ ସେ ସାଥେ ସାଥେ ସ୍ଵର୍ଗକୁ ଗମନ କରେ । ଏଇ ସକାଶେ ଆମ୍ଭେମାନେ ଜୋତା ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଉ । କାରଣ ଆମ ପାଦଧୂଳିକୁ ଅନ୍ୟ କେହି ସହଜରେ ଆଉ ଛୁଇଁ ପାରିବେ ନାହିଁ ।

ଏକଥା ଶୁଣି ବାଦ୍‍ଶାହା ମନେ ମନେ ବହୁତ ଆନନ୍ଦିତ ହେଲେ ।

କେଉଁ ନଦୀର ଜଳ ଉତ୍ତମ ଅଟେ

ଦିନକର ଘଟଣା । ସେଦିନ ସଭା ମଣ୍ଡପ ଘୋ ଘୋ ହୋଇ କମ୍ପି ଉଠୁଥାଏ । ଏତିକିବେଳେ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କର ଗୋଟିଏ ପ୍ରଶ୍ନ ମନ ଭିତରେ ଜାଗି ଉଠିଲା । ସେ ସାଥେ ସାଥେ ଦରବାରକୁ ଅନାଇଁ ପଚାରିଲେ, ଆଚ୍ଛା ତୁମେମାନେ କହି ପାରିବକି କେଉଁ ନଦୀର ଜଳ ସବୁଠାରୁ ଉତ୍ତମ ଅଟେ । ଏକଥା ଶୁଣି ଦରବାର ମଧ୍ୟରେ ହଇ ଚଇ ପଡ଼ିବାରେ ଲାଗିଲା । କିଛି ସମୟ ପରେ ସମସ୍ତେ ଏକ ସ୍ଵରରେ କହି ଉଠିଲେ ହଜୁର । ସବୁଠାରୁ ଗଙ୍ଗା ନଦୀର ଜଳ ହେଉଛି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଉତ୍ତମ ଜଳ ।

କିନ୍ତୁ ବୀରବଲ କୌଣସି ଉତ୍ତର ନ ଦେଇ ଚୁପ୍‍ ହୋଇ ବସି ରହିଥାନ୍ତି । ସେ ଯେତେବେଳେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କିଛି ନ କହିଥାନ୍ତି ବାଦ୍‍ଶାହା ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ କଥାରେ କର୍ଣ୍ଣପାତ ନ କରି ନୀରବରେ କେବଳ ତାଙ୍କୁ ହିଁ ଅପେକ୍ଷା କରିଥାନ୍ତି । କିନ୍ତୁ କିଛି ସମୟ ପରେ ଡେରି ହେବା ଦେଖି ବାଦ୍‍ଶାହା କହିଲେ, କିଓ ତୁମେ କାହିଁକି ଚୁପ ହୋଇ ବସିଛ । ତୁମର କଣ ରାୟ । ବୀରବଲ ଅତ୍ୟନ୍ତ ନମ୍ର ହୋଇ କହିଲେ ଜାହାଁପନା । ମୋ ମତରେ ନଦୀ ମଧ୍ୟରେ ଯମୁନା ନଦୀ ଜଳ ସବୁଠାରୁ ଉତ୍ତମ ଅଟେ । ବାଦ୍‍ଶାହା ଏକଥା ଶୁଣି କହିଲେ, ବୋଧେ ମୁଣ୍ଡ ଖରାପ ହୋଇ ଯାଇଛି-। ତା ନହେଲେ ଏପରି ବିତଣ୍ଡା କଥା କୁହନ୍ତ ନାହିଁ । ତୁମରିମାନଙ୍କ ଧର୍ମଗ୍ରନ୍ଥରେ ଗଙ୍ଗା ଜଳର ମହିମା ବିଶେଷ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଛି ତୁମେ ପୁଣି କହୁଛ ଯମୁନା ଜଳ ଅତି ଉତ୍ତମ ବୋଲି । ବୀରବଲ କହିଲେ ଜାହାଁପନା ମୁଁ ଯାହା କିଛି କହିଛି, ଭଲ ଭାବରେ ବୁଝି ସମଝି କରି କହିଛି, କାରଣ ଗଙ୍ଗା ଜଳତ ଜଳ ସଙ୍ଗରେ ତୁଳନା ନୁହେଁ, ସେ ହେଉଛି ଅମୃତ । ତେଣୁ ନଦୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଯମୁନା ଜଳ ସବୁଠାରୁ ଉତ୍ତମ ଜଳ ବୋଲି ମୁଁ ଆପଣଙ୍କୁ କହିଛି । ଏ ଜବାବରେ ବାଦ୍‍ଶାହା ତଥା ଅନ୍ୟ ଦରବାରି ମାନେ ମନ ମଧ୍ୟରେ ବହୁତ ଆନନ୍ଦ ହୋଇ ବୀରବଲଙ୍କ ବୁଦ୍ଧିକୁ ପ୍ରଶଂସା କରିବାରେ ଲାଗିଲେ ।

ଆକାଶରେ ତାରାଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା କେତେ ?

ଥରେ ବାଦ୍‍ଶାହା ବୀରବଲଙ୍କୁ କହିଲେ କି, ଆଛା ତୁମେ କହି ପାରିବ କି ଆକାଶରେ ତାରାମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା କେତେ ? ବୀରବଲ ତତ୍‍କ୍ଷଣାତ୍‍ ଜବାବ ଦେଇ କହିଲେ, ଜାହାଁପନା ଅଳ୍ପ ସମୟ ଅପେକ୍ଷା କରନ୍ତୁ ସବୁ ମାଲୁମ ହୋଇ ପଡ଼ିବ । ଏହା କହି ଏଣେ ଗୋଟିଏ ନୌକରକୁ ଡାକି ହୁକୁମ ଦେଲେ, ଚଞ୍ଚଳଯାଇ ଗୋଟିଏ ବଡ଼ ଶଙ୍ଖ ଥାଳିରେ ସୋରିଷ ନେଇ ଆସ । ଆଜ୍ଞା ପାଇବା ମାତ୍ରେ ନୌକର ଗୋଟିଏ ଥାଳିରେ ସୋରିଷ ପୁରାଇ ସାଥେ ସାଥେ ଆଣି ପହଞ୍ଚାଇ ଦେଲା । ବୀରବଲ ସେ ଥାଳିଟିକୁ ଆକବରଙ୍କ ସାମନାରେ ରଖି କହିଲେ,ଜାହାଁପନା, ଦେଖନ୍ତୁ ଏଇ ଥାଳିରେ ଯେତେ ସୋରିଷ ଅଛି, ଆକାଶରେ ତାରାମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଠିକ୍ ସେତିକି ଅଟେ । ଯଦି ଆପଣଙ୍କ ବିଶ୍ଵାସ ନ ହେଉଛି ତାହେଲେ ଥାଳିର ସମସ୍ତ ସୋରିଷଗୁଡ଼ିକ ଗଣାଇ ଦେଲେ ଜାଣି ପାରିବେ, ମୋ କଥା ସତ କି ମିଛ ।

ବାଦ୍‍ଶାହା ବୁଝିପାରିଲେ, ଏ ହେଉଛି ବୀରବଲଙ୍କ ଚଲାଖି କାମ କାରଣ ଶଙ୍ଖ ଥାଳି ତ ସ୍ୱଭାବରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଚିକ୍କଣ ଅଟେ । ତା’ପରେ ସୋରିଷର ଦାନାଗୁଡ଼ିକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଛୋଟ । ଗଣିବା ସମୟରେ ଏପଟ ସେପଟ ହୋଇ ସେଗୁଡ଼ିକ ହାତରୁ ଖସିପଡ଼ିବ । ତେଣୁ ଏହା କୌଣସି ମତେ ଗଣିବା ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ । ସେ ବୀରବଲଙ୍କର ଚତୁରତା ଦେଖି ମନେ ମନେ ନ ହସି ରହି ପାରିଲେ ନାହିଁ । ଆଉ ମଧ୍ୟ ସଭାରେ ବସିଥିବା ସମସ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ବୀରବଲଙ୍କ ମୁହଁକୁ ଅନାଇଁ ବାହା ବାହା କହିବାରେ ଲାଗିଲେ । ସେମାନେ କହିଲେ ବୀରବଲଙ୍କ ପରି ବୁଦ୍ଧିମାନ ବ୍ୟକ୍ତି ସଂସାର ମଧ୍ୟରେ ନାହାନ୍ତି ।

ମାଁ ଲୋ ଦୋ

ଦିନେ ବଡ଼ି ସକାଳୁ ବୀରବଲ ଏବଂ ଆକବର ଦୁଇ ଜଣ ଯାକ ଗୋଟିଏ ନାବ ଉପରେ ବସି ବାୟୁ ସେବନ କରିବାକୁ ଯାଇଥାନ୍ତି । ମଝିରେ ମଝିରେ ମଧ୍ୟ ଦୁଇ ଜଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମଜା ମଜା କଥାବାର୍ତ୍ତା ହୋଇ ହସ ଖୁସି ହେବାରେ ଲାଗିଥାନ୍ତି । ଏତିକିବେଳେ ବାଦ୍‍ଶାହା ବୀରବଲଙ୍କୁ ରହସ୍ୟରେ ଅପମାନ ଦେବା ମତଲବରେ ନିଜର ଫୁଲମାଳଟିକୁ ବେକରୁ ଖୋଲି ଯମୁନା ନଦୀକୁ ଫୋପାଡ଼ି ଦେଇ କହିଲେ ବୀରବଲ ମାଁ–ଲୋ–ଦୋ, ବୀରବଲ ବାଦସାହଙ୍କାର କହିବା ମତଲବ ବୁଝିନପାରି ନିଜର ମନୋଭାବକୁ ଗୋପନ ରଖି ଉତ୍ତରରେ କହିଲେ ଜାହାଁପନା ! ବହନ ଦୋ । ବାଦ୍‍ଶାହା ଏକଥା ଶୁଣି ଅତି ଖୁସିହୋଇ କହିଲେ, ତୁମେ ମୋ ଭଉଣୀକୁ ନେବାକୁ ମାଗୁଚ୍ଛ । ବୀରବଲ ବିନୟ ପୂର୍ବକ କରଯୋଡ଼ି କହିଲେ ଜାହାଁପନା, ଆପଣ ତ ଆଗରୁ ମୋ ମାଆକୁ ନେବାକୁ ମାଗୁଥିଲେ, ମୁଁ ତ ଚିଡ଼ୁ ନଥିଲି, ଆପଣ କାହିଁକି ଏତେ ଖପା ହେଉଛନ୍ତି । ବାଦ୍‍ଶାହା ଚଟ୍ କରି ବୀରବଲଙ୍କୁ ବୁଝାଇବା ଭଙ୍ଗୀରେ କହିଲେ, ମୁଁ ତ ତୁମକୁ ଏହା କହିନାହିଁ । କାରଣ ମୋ ଗଳାର ମାଳାଟି ପାଣିରେ ପଡ଼ିଯିବାରୁ ମୁଁ ତୁମକୁ ଡାକି କହିଲି ମୋ ମାଳା ଆଣି ଦିଅ । ଉତ୍ତାରେ ବୀରବଲ କହିଲେ ମୁଁ ତ ଆଜ୍ଞା ଆପଣଙ୍କ ଭଉଣୀକୁ ନେବା କଥା କହିନାହିଁ । ଆପଣ ମାଳା ମାଗିବାରୁ ମୁଁ କହିଲି ବହନ ଦଉଛି । ମାନେ ଚଞ୍ଚଳ ଦଉଛି । ଆପଣ ସେ କଥାକୁ ଓଲଟା ବୁଝି କହିଲେ କଣ ନାଁ ମୁଁ ଆପଣଙ୍କ ଭଉଣୀକୁ ମାଗୁଛି ବୋଲି । ବାଦ୍‍ଶାହା କୌଣସି ଉତ୍ତର ନ ଦେଇ ଚୁପ୍‍ ହୋଇ ରହିଗଲେ ।

କି ଗାଈ ରନ୍ଧନ କରୁଛ

ଆକବର ଏବଂ ବୀରବଲ ଦୁଇଜଣ ଯାକ ସମସ୍ତ ସରଞ୍ଜାମ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ମନୋରଂଜନ କରିବା ନିମନ୍ତେ ହିମାଳୟ ପର୍ବତର ପାଦ ଦେଶରେ ଗୋଟିଏ ଗ୍ରୀଷ୍ମନିବାସରେ ବାସ କରିଥାନ୍ତି । ଦୁଇ ଜଣଙ୍କ ଭିତରେ ଅନେକ ସମୟରେ ନାନା ପ୍ରକାର ହାସ୍ୟରସ ପୂର୍ଣ୍ଣ କଥାବାର୍ତ୍ତା ପଡ଼ୁଥାଏ । କେତେବେଳେ କେମିତି ଯଦି ବାଦ୍‍ଶାହା ବୀରବଲଙ୍କ ଉପରେ ରାଗିଯାନ୍ତି, ସେ କୌଣସି ଉତ୍ତର ନ ଦେଇ ନୀରବ ରହିଯାନ୍ତି । ବେଳେ ବେଳେ ମଧ୍ୟ ସୁବିଧା ଦେଖି ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କୁ ସେ କହିବାକୁ ଛାଡ଼ନ୍ତି ନାହିଁ । ଏହିପରି ଭାବରେ ଦୁଇଜଣ ଯାକ ଗ୍ରୀଷ୍ମନିବାସରେ କାଳ ଯାପନ କରୁଥାନ୍ତି ।

ଦିନକର ଘଟଣା, ରୋଷେଇଆ ଚାକର ସମସ୍ତ ଜିନିଷପତ୍ର ଯୋଗାଡ଼ କରି ଚୁଲି ଲଗାଇବାକୁ ବାହାରିବା ସମୟରେ ବାଦ୍‍ଶାହା କହିଲେ, ଆଜି ବୀରବଲଙ୍କ ହାତରେ ଖାଇବାକୁ ଭାରି ଇଛା ହେଉଛି । ସେ କେମିତି ରୋଷେଇ ଜାଣନ୍ତି ଟିକେ ଦେଖିବା । ଏକଥା ଶୁଣି ବୀରବଲ ଧଡ଼ ପଡ଼ ହୋଇ ରୋଷେଇଶାଳକୁ ବାହାରିଲେ । ଚାକର ପରିବା ପତ୍ର କାଟି ମସଲା ବାଟି ତାଙ୍କ ପାଖକୁ ଯୋଗାଇ ଦେଉଥାଏ ।

ଥୋଡ଼ାଏ ଦୂରରେ ଆକବର ବସି ସମସ୍ତ କଥା ଲକ୍ଷ୍ୟ କରୁଥାନ୍ତି । ନିଜର ଶୁଆକୁ ପଢ଼ାଉଥାନ୍ତି କିନ୍ତୁ ହଠାତ୍‍ ତାଙ୍କ ମନରେ କଣ ଭାବନା ଆସିଲା କେଜାଣି କୌଣସି ସେ ବୀରବଲଙ୍କୁ ଉଚ୍ଚ ସ୍ଵରେରେ ଡାକ ପକାଇ କହିଲେ କି ବୀରବଲ କଣ ଗାଈ ରନ୍ଧନ କରୁଛଟି । ବୀରବଲ ଏକଥା ସମଝି ପାରି ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ଉପରେ କ୍ରୋଧ ନ ହୋଇ ତତ୍‍କ୍ଷଣାତ୍‍ ଉତ୍ତରରେ କହିଲେ ବାଦ୍‍ଶାହା ଶୁକର ଖାଇବେ । ବାଦ୍‍ଶାହା ତାଙ୍କର କହିବା ମତଲବ ବୁଝିପାରି କ୍ରୋଧରେ ଜରଜର ହୋଇ କହିଲେ, କଣ ତୁମେ ମୋତେ ଶୁକର (ଶୁଅର) ଖୁଆଇବ । ବୀରବଲ ଚଟାପଟ ଉତ୍ତର ଦେଇ କହିଲେ ଆପଣ ତ ପୁଣି ମୋତେ ଗାଈ ଖୁଆଉଥିଲେ ।

ବାଦ୍‍ଶାହା ତାଙ୍କର ପ୍ରଶ୍ନକୁ ପୁନରାବୃତ୍ତି କରି–ତାକୁ ଅର୍ଥ କରି କହିଲେ ମୁଁ ତ ତୁମକୁ ଗାଈ ଖାଇବା କଥା କହି ନଥିଲି । ମୋର କହିବା ମତଲବ ଏହି ଜେ ତୁମେ କଣ ଗୀତା ଗାଈ ରାନ୍ଧୁଛ ନାଁ ଖାଲି ରାନ୍ଧୁଚ୍ଛ । ଆଉ ଗାଈ ଖାଇବା କଥା କେତେବେଳେ କହିଲି ।

ବୀରବଲ ବି ସାଥେ ସାଥେ ତାଙ୍କର କହିବା କଥାକୁ ଅର୍ଥ କରି କହିଲେ ମୁଁ ମଧ୍ୟ ସେହିପରି କହିଛି । ମୁଁ ତ ଆପଣଙ୍କୁ ଶୁକର ଖାଇବା କଥା କହିନାହିଁ । ମୁଁ କହିଲି ଏଇଆ ଯେ ବାଦ୍‍ଶାହା ଶୁକର ଖାଇବେ । ଅର୍ଥାତ ଶୁକ ଅର୍ଥ (ତୋତା) ମାନେ ଶୁଆ, ଆପଣ କଣ ଶୁଆ ରଖିବେ । ଏଥିରେ ତ କିଛି ଖରାପ ନାହିଁ, ଆପଣ ବୁଝିଲେ ଅନ୍ୟ ଭାବରେ । ଏକଥା ଶୁଣି ବାଦ୍‍ଶାହା ହସି ହସି ବୀରବଲଙ୍କୁ କୁଣ୍ଢାଇ ପକାଇ କହିଲେ ତୁମକୁ କଥାରେ ବଳାଇ ଯିବା ସହଜ ନୁହେଁ ।

କୂଅ ଭିତରେ ଭାଡ଼ୁଆ ରହିଛି

ଦିନକର ବାଦ୍‍ଶାହା ବୀରବଲଙ୍କୁ ଡାକି ହୁକୁମ ଦେଲେ କି, ଆମ ଭିତରେ ଯେତେ ମରଦ ବାସ କରିଛନ୍ତି, ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଯାଇ ସେଠାରୁ ହଟାଇ ଦିଅ, ସନ୍ଧ୍ୟା ବେଳକୁ ବେଗମ ସାହେବା ଭ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଯିବେ । ଯେପରି ଗୋଟିଏ ମାତ୍ର କେହି ବଗିଚା ଭିତରେ ନ ରହନ୍ତି । ଆଦେଶ ପାଇବା ମାତ୍ରେ ବୀରବଲ ଲୋକ ବାକ ସଙ୍ଗରେ ନେଇ ବଗିଚା ଭିତରୁ ମରଦମାନଙ୍କୁ ତଡ଼ିବା ପାଇଁ ବାହାରି ଗଲେ । କିଛି ସମୟ ପରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟଗ୍ର ହୋଇ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ପାଖରେ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇ କହିଲେ, ହଜୁର ଆପଣଙ୍କ ଆଜ୍ଞାନୁସାରେ ସବୁ ମରଦଙ୍କୁ ବଗିଚା ଭିତରୁ ବାହାର କରିଦେଲି, କିନ୍ତୁ ଗୋଟିଏ ବଡ଼ ମୁଛବାଲା ମୋଟା ମରଦକୁ ଯେତେ ପ୍ରକାର କହିଲେ ବଦମାସ ଆଦୌ ନ ବାହାରି କୂଅ ଭିତରକୁ ଡେଇଁ ପଡ଼ୁଛି । ଅନେକ ବୁଝା ବୁଝି କରି, ମାଡ଼ର ଧମକ ଦେଖାଇ ସୁଦ୍ଧା ସେ ଆଦୌ ମୋ କଥାକୁ କର୍ଣ୍ଣପାତ କରୁନାହିଁ । କହୁଛି ଏ ବଗିଚାଟା ହେଉଛି ମୋର, ତୁ ହେଉଛୁ ମୋର ଚାକର । ଏହିପରି କଥାବାର୍ତ୍ତା କରିବାରୁ ମୁଁ ଆପଣଙ୍କୁ ଜଣାଇବାକୁ ଧାଇଁ ଆସିଛି । ଆପଣ ସାଥେ ସାଥେ ମୋ ସଙ୍ଗରେ ଯାଇ ସେ ବଦମାସର କାନ ଧରି ବାହାର କରି ଦିଅନ୍ତୁ । ନୋହିଲେ ମୋ ଦ୍ଵାରା ତାକୁ ତଡ଼ିବା ଆଦୌ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ।

ବୀରବଲଙ୍କ ମୁହଁରୁ ଏକଥା ଶୁଣିବା ମାତ୍ରେ ବାଦ୍‍ଶାହା ରାଗରେ ନିଆଁ ବାଣ ହୋଇ କହିଲେ, ଚାଲ ବୀରବଲ । ଶୀଘ୍ର ମୋତେ ନେଇ ସେ ବଦ୍‍ମାସକୁ ଦେଖାଇ ଦିଅ । ମୁଁ ତାକୁ ଉଚିତ୍‍ ଶାସ୍ତି ଦେଇ ତୁମକୁ ଅପମାନ ଦେବାର ପ୍ରତିଶୋଧ ଆଦାୟ କରିଦେବି ଏହାକହି ବୀରବଲଙ୍କୁ ସାଥିରେ ଯିବାକୁ ବାହାର ହେଲେ । ଗଲାବେଳେ ମଧ୍ୟ ବେଗମ୍‍ ମହଲରେ କାମ ଦାମ କରୁଥିବା ଚାକରାଣୀଙ୍କୁ ନେଇଗଲେ । ବୀରବଲ ଆଗେ ଆଗେ ବାଟ କଢ଼େଇ ନେଉଥାନ୍ତି । ତିନିଜଣଯାକ ବଗିଚା ଭିତରେ ପହଞ୍ଚିବା ମାତ୍ରେ ବାଦ୍‍ଶାହା କହିଲେ, କାହିଁ କେଉଁଠି ଅଛି ସେ ବଦମାସ–ବୀରବଲ କୂଅ ଆଡ଼କୁ ହାତ ଦେଖାଇ କହିଲେ, ଆଜ୍ଞା ବଦମାସ ସେଇ କୂଅ ଭିତରେ ପଶିଛି । ଏକଥା କହି ଚାକରାଣୀକୁ ନେଇ କୂଅ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚି କହିଲେ, ଦେଖନ୍ତୁ ଆଜ୍ଞା କେମିତି ଆରାମରେ କୂଅ ଭିତରେ ଲୁଚିଛି । କାହିଁ ବୋଲି କହି ବାଦ୍‍ଶାହା ଓ ଚାକରାଣୀ ଦୁଇଜଣ ଯାକ କୁଅକୁ ଅନେଇବାରୁ, ବୀରବଲ ସେମାନଙ୍କ ଛାଇକୁ ଦେଖାଇ ଦେଇ କହିଲେ, ହେଇ ଆଜ୍ଞା ସେଇ ବଦମାସ ବଡ଼ ମୁଚ୍ଛିଆ ଅନାଇଛି । ମୁଁ ଗଲାବେଳେ ଏକା ଏକା କୂଅରେ ରହିଥିଲା, ବର୍ତ୍ତମାନ କେଉଁଠୁ ଆଉ ଗୋଟାଏ ଭାଡ଼ୁଆ ଗୋଟାଏ ମାଇକିନାକୁ ସଙ୍ଗରେ ଆଣି ରଖିଛି । ମାଇକିନାଟା ବୋଧେ ତା ଘରବାଲି ହେବ । ଭାଡ଼ୁଆଟା ବୋଧେ ତା ଚାକର ହେବ ବୋଲି ଜଣା ପଡ଼ୁଛି । ବୀରବଲଙ୍କ ଏପରି ରହସ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ କଥା ଶୁଣି ବାଦ୍‍ଶାହା ଠୋ ଠୋ ହୋଇ ହସିଉଠି ନଅର ଆଡ଼କୁ ପଳେଇଲେ ।

ଚାକରାଣୀ ବିଚରାର ମୁହଁ ଟିକେନାକୁ ହୋଇଗଲା । ସେ ସରମରେ ଜଳିଯାଇ ମୁହଁରେ ଲୁଗା ଦେଇ ହସି ହସି ହସିକା ପଳାଇ ଗଲା ।

ବୀରବଲ କୂଅ ଭିତରେ ଯାହାକୁ ବଡ଼ ମୁଛିଆ ବୋଲି କହିଲେ, ସେ ହେଉଛନ୍ତି ନିଜେ ଆକବର ବାଦ୍‍ଶାହା, ତାଙ୍କର ବଡ଼ ବଡ଼ ମୁଛଥାଏ । ତାଙ୍କରି ଛାଇକୁ ଦେଖାଇ ଦେଇ ଏପରି କହିଲେ । ମାଇକିନିଆଟି ହେଉଛି ତାଙ୍କର ଚାକରାଣୀ ଯାହାକୁ କି ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କର ସ୍ତ୍ରୀ ବନାଇ ଦେଲେ । ଆଉ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ନିଜକୁ ଭାଡ଼ୁଆ ବୋଲି ବିବେଚିତ କଲେ । ଏ ହେଉଛି ବିରବଲ୍‍ଙ୍କ ବୁଦ୍ଧିର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ।

ମୁଣ୍ଡରେ ଅକଲ ଯାହାର ଥିବ–ସବୁଠାରେ ସେହୁ ପୂଜା ପାଇବ ।

ଫୁଲିକରି ଚଗତା ହୋଇଯିବ

ବାଦ୍‍ଶାହା ତଥା ବୀରବଲ ଏ ଦୁଇଜଣ ଯାକ ଦିନେ ସନ୍ଧ୍ୟାବେଳେ ପାଦରେ ଚାଲି ଚାଲି ନଗର ବାହାର ବସ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ଭ୍ରମଣ କରୁଥାନ୍ତି । ବାଟରେ ଆସୁ ଆସୁ ବାଦ୍‍ଶାହା ଦେଖିଲେ, ରାସ୍ତା କଡ଼ରେ ଗୋଟିଏ ପାଇଖାନା ଅଛି । ସେଇଟି ହେଉଛି ଖୋଲା ପାଇଖାନା । ବାଟରେ ଯିବା ଲୋକଙ୍କୁ ସବୁ ପରିଷ୍କାର ଦେଖାଯାଏ । ସେ ପାଇଖାନାରେ ମଇଳା ଗୁଡ଼ିକ କେତେଦିନ ହେଲା ସଫା ନ ହୋଇଥିବାରୁ ଖରାରେ ଶୁଖି ଯାଇ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବିକୃତ ଦେଖାଯାଉଥାଏ । ତାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ବାଦ୍‍ଶାହା କହିଲେ, ଦେଖିଲ ବୀରବଲ ଏ ଯେଉଁ ଶୁଖିଲା ମଳ ଗୁଡ଼ାକ ଏ ପାଇଖାନାରେ ଗଦା ହୋଇଛି, ସେଗୁଡ଼ିକ ଠିକ୍ ତୁମରି ମୁହଁ ପରି ଦିଶୁଛି । ବୀରବଲ ମନରେ କୌଣସି କ୍ରୋଧ ଭାବ ନ ଆଣି ସ୍ଵଭାବ ସୁଲଭ ଢଙ୍ଗରେ ହସି ହସି ଉତ୍ତର ଦେଲେ, ଜାହାଁପନା ଆପଣଙ୍କର ଅନୁମାନ ମନ୍ଦ ନୁହେଁ କିନ୍ତୁ ମୋର ମନେହୁଏ ସେଥିରେ ଯଦି ବର୍ତ୍ତମାନ ଟିକେ ପାଣି ଢଳା ହୁଅନ୍ତା, ତାହାଲେ ଫୁଲକରି ଚଗତା ହୋଇଯାନ୍ତା । ବାଦ୍‍ଶାହା ଏକଥା ଶୁଣିଲା ମାତ୍ରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଲଜ୍ଜିତ ହୋଇ ମୁହଁକୁ ତଳକୁ ପୋତି ବସି ରହିଲେ । ଫରାସୀ ଭାଷାରେ ଚଗତା ହେଉଛି ତାଜା ମଇଳାର ଚିଟା ଓ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କର ଜଣେ ଆତ୍ମୀୟଙ୍କର ନାମ ମଧ୍ୟ ଚଗତା ଅଟେ । ତାକୁହିଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ବୀରବଲ ଏକଥା କହିଦେଲେ ।

ଦେଲାବାଲା ହାତ ନିଚା ଅଟେ

ଥରେ ବାଦ୍‍ଶାହା ବୀରବଲଙ୍କୁ କହିଲେ, ଦେବାବାଲା ହାତ ସବୁବେଳେ ଉପରକୁ ରହେ, ଆଉ ନେଲାବାଲା ସର୍ବଦା ତାର ବିପରୀତ, ଅର୍ଥାତ ନିଚା ଅଟେ । ଏହା ସର୍ବତ ଦେଖାଯାଏ-।

ବୀରବଲ କହିଲେ ହଜୁର ! କ୍ଷମା କରିବେ, ଆପଣଙ୍କ କଥାରେ ମୁଁ ଏକମତ ନୁହେଁ–ମୋ ବିଚାରରେ ଦେଲାବାଲାର ହାତ ନିଚା ଓ ନେଲା ବାଲାର ହାତ ଉଚ୍ଚା ଅଟେ ।

ବାଦ୍‍ଶାହା ଏକଥା ଶୁଣି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇ ପଚାରିଲେ, ଏହା କିପରି ସମ୍ଭବ ହେବ । ବୀରବଲ ଚଟାପଟ ଉତ୍ତର ଦେଇ କହିଲେ, ନମସ୍କାର ଦେଲା ବ୍ୟକ୍ତିର ହାତ ତଳକୁ ଓ ଗ୍ରହିତାଙ୍କର ହାତ ଉପରକୁ ନୁହେଁ କି । କାରଣ ଯଦି କେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି କାହାକୁ ନମସ୍କାର କରେ, ସେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଭକ୍ତିରେ ତଳକୁ ମୁଣ୍ଡ ନୂଆଁଇ ଦୁଇହାତ ଯୋଡ଼ିବା ସମୟରେ ଗ୍ରହିତା ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱକୁ କରି ଉଠାଇ ଅର୍ଥାତ ଉପରକୁ ହାତଟେକି କୁହେ, ପ୍ରଭୁ ତୁମର ମଙ୍ଗଳ କରନ୍ତୁ ଇତ୍ୟାଦି ଇତ୍ୟାଦି.... ।

ତା’ପରେ ମଧ୍ୟ ମହାପ୍ରସାଦକୁ କେହି ହାତ ଉଠାଇ ଅନ୍ୟକୁ ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ । ନେବା ବ୍ୟକ୍ତି ତା ନିଜ ହାତରେ ଉଠାଇ ନେବାର ପରମ୍ପରା ଅଛି । ଏହିପରି ଅନେକ ବଡ଼ ବଡ଼ କଥା କହିଛି । ସୂର୍ଯଙ୍କୁ ଜଳଦେବା ବେଳେ କିମ୍ପା କୌଣସି ବାଲ୍ୟଲୀଳା ବା ଅମଣିଆ ଠାକୁରଙ୍କୁ ଅର୍ପଣ କଲାବେଳେ ଯେ ଦିଏ ସେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ନମ୍ର ବା ଭକ୍ତି ନିଚ୍ଚା ହାତରେ ଦିଏ ଓ ଭଗବାନ ଉଚ୍ଚରେ ଥାଇ ତାହା ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି । ତେଣୁ ଦେବା ବ୍ୟକ୍ତିର ହାତ ନିଚା ଓ ନେବା ବ୍ୟକ୍ତିର ହାତ ଉଚ୍ଚା ଅଟେ ବୋଲି କହିଲି । ଏକଥା ଶୁଣି ବାଦ୍‍ଶାହା ମନ ମଧ୍ୟରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଖୁସି ହୋଇ କହିଲେ, ଧନ୍ୟ ବୀରବଲ ଧନ୍ୟ ତୁମର ବୁଦ୍ଧି ।

କୃତଜ୍ଞ ଓ ଅକୃତଜ୍ଞ

ଦିନେ ବାଦ୍‍ଶାହା ବୀରବଲଙ୍କୁ କହିଲେ ତୁମେ ଦୁଇଟି ଏପରି ଜୀବ ଅଣାଅ ଯେ କି ତାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜଣେ ଅତି ଉପକାରୀ ଓ କୃତଜ୍ଞ ବ୍ୟକ୍ତି ହୋଇଥିବା ବେଳେ, ଅନ୍ୟ ଜଣକ ତାର ଓଲଟା ଅର୍ଥାତ ଉପକାର ବଦଳରେ ଅପକାର କରିବାକୁ ସବୁବେଳେ ଉଦ୍ୟତ ହେଉଥିବ । ବୀରବଲ ଏକଥା ଶୁଣି ଅନେକ ସମୟ ଚିନ୍ତା କରିବା ପରେ ତହିଁ ଆରଦିନ ଗୋଟିଏ କୁକୁଡ଼ା ଓ ତା ସଙ୍ଗରେ ନିଜର ଜ୍ଵାଇଁକୁ ଆଣି ସଭାରେ ହାଜର କରାଇଲେ । ବାଦ୍‍ଶାହା ପଚାରିବାରୁ, ସେ ଦୁହିଁକୁ ତାଙ୍କ ସାମନାରେ ଛିଡ଼ା କରାଇ ଦେଇ କହିଲେ, ହଜୁର ! ଦେଖନ୍ତୁ, ଆପଣଙ୍କର ଆଜ୍ଞାନୁସାରେ ସାରା ରାଜ୍ୟରୁ ବାଛି ବାଛି ଏଇ ଦୁଇଟିଙ୍କୁ ଆଣି ଉପସ୍ଥିତ କରାଇଲି । ୟାଙ୍କରିଠାରେ ସେ ଦୁଇଟି ଗୁଣ ପୁରମାତ୍ରାରେ ବିଦ୍ୟମାନ ରହିଛି । ବାଦ୍‍ଶାହା କହିଲେ ସେମିତି କଣ ଖାଲି ହାଜର କରି ଦେଲେ ହେବ, କିପରି କୃତଜ୍ଞ ଓ ଅକୃତଜ୍ଞ ଆମ ଆଗରେ ପ୍ରମାଣ କରାଇ ଦିଅ । ବୀରବଲ କୁକୁରଟିକୁ ଦେଖାଇ ଦେଇ କହିଲେ, ଦେଖନ୍ତୁ ଜାହାଁପନା, ଏ ଯେଉଁ ଚତୁଷ୍ପଦ ବିଶିଷ୍ଟ ଜୀବଟି ଆପଣଙ୍କ ଆଗରେ ଠିଆ ହୋଇଛି, ୟାକୁ କେବଳ ମୁଠାଏ ଭାତ ବା ରୋଟି ଦେଉଥିଲେ ଏ ଦିନରାତି ଆପଣଙ୍କ ପିଣ୍ଡାରେ ପ୍ରହରୀବତ୍ ପଡ଼ି ରହିଥିବ । ଆପଣ ସମୟବେଳେ ମାଡ଼ମାରି ତଡ଼ିଦେଲେ ମଧ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକ ବେଳେ ଖାଲି ତୁଊ ତୁଊ ଡାକିଲା ମାତ୍ରେ ସେ ଆସି ନିଜର ଜୀବନ ବିସର୍ଜନ କରି ସୁଦ୍ଧା ତା’ ବଦଳରେ ଆପଣଙ୍କ ପ୍ରାଣ ରଖିବାକୁ ଆଗଭର ହୋଇ ଉଠିବ । ଏ ହେଉଛି ତାର ନିମକ ସଚ୍ଚା ବା କୃତଜ୍ଞତାର ଗୁଣ, କିନ୍ତୁ ଅନ୍ୟ ଜଣକ ହେଉଛନ୍ତି ଠିକ୍ ଏହାର ବିପରୀତ (ନିଜର ଜ୍ଵାଇଁ ଆଡ଼କୁ ଅଙ୍ଗୁଳି ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରି) କାରଣ କନ୍ୟାର ପିତା ଭଲ ଶୁଣିବା ସକାଶେ ତାର ସର୍ବସ୍ଵ ଦାନ କରି ଦାଣ୍ଡର ଭିକାରି ସାଜିଲେ ସୁଦ୍ଧା ଏ କେଭେ ସନ୍ତୋଷ ନ ହୋଇ ଓଲଟା ଅପମାନ ଦେବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଯିବେ । ଏ ହେଉଛି ବେଇମାନ ବା ଅକୃତଜ୍ଞାତାର ଚାକ୍ଷୁସ ପ୍ରମାଣ ମାତ୍ର ।

ବିରବଲଙ୍କ ଉକ୍ତି ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କର ଭରି ପସନ୍ଦ ହୋଇଗଲା ସେ ଜ୍ଵାଇଁ ଉପରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ କ୍ରୋଧିତ ହୋଇ ସାଥେ ସାଥେ ହୁକୁମ ଦେଇକହିଲେ କିଏ ଅଛରେ ଏ ବଦମାସ୍‍ଟାକୁ ନେଇ ଫାଶୀ ଖୁଣ୍ଟିରେ ଝୁଲାଇ ଦିଅ । ଆଉ କୁକୁରକୁ ନେଇ ଯତ୍ନ ସହକାରେ ରଖି ଦୁଧଭାତ ଖାଇବାକୁ ଦିଅ ।

ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କର ଏପରି ଆଦେଶ ଶୁଣି ବୀରବଲ ପ୍ରଥମେ ପ୍ରଥମେ ଘାବରାଈ ଗଲେ । ତା ପରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବିନମ୍ର ଭାବରେ କହିଲେ ଜାହାଁପନା । ମୁଁ ତ କେବଳ ମୋ ନିଜ ଜ୍ଵାଇଁଙ୍କୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କରି ଏକଥା କହିନାହିଁ । ମୋର ମତଲବ ଜ୍ଵାଇଁମାନେ ଏପରି କରନ୍ତି, ଅର୍ଥାତ ସବୁ ଜ୍ଵାଇଁଙ୍କୁ ମୁଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି କହିଛି, କିନ୍ତୁ ମୋ ଜ୍ଵାଇଁ ସମସ୍ତଙ୍କ ଅପେକ୍ଷା ଟିକେ ଭଲ ବୋଲି ଭାବେ । ଏପରି ଅବସ୍ଥାରେ ତାଙ୍କୁ କେବଳ ଏକା ଦଣ୍ଡ ଦେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ଆପଣ ତ ପୁଣି କାହାର ଜ୍ଵାଇଁ ହୋଇଥିବେ । ଏକଥା ଶୁଣି ବାଦ୍‍ଶାହା ଲଜ୍ୟାରେ ଝାଉଁଳି ପଡ଼ିଲେ ଓ ସଭାସଦ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ବୀରବଲଙ୍କ ବୁଦ୍ଧିକୁ ଭାରି ପସନ୍ଦ କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ ।

ହରଡ଼ ଡାଲି ଓ ବଣିଆ ଚତୁରତା

ଦିନେ ସନ୍ଧ୍ୟା ସମୟରେ ଆକବର ଏବଂ ବୀରବଲ ଦୁଇଜଣ ଯାକ ମହଲ (କୋଠା) ଛାତ ଉପରେ ବସି ଯମୁନା ନଦୀର ଜଳ ପ୍ରବାହ ଦେଖୁଥାନ୍ତି । ଥଣ୍ଡା ସୁଲୁ ସୁଲିଆ ପବନରେ ଦୁଇଜଣଙ୍କ ମନ ବେଶ୍‍ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲିତ ହେଉଥାଏ । ମଝିରେ ମଝିରେ ମଧ୍ୟ ଖୁସି ଗପ ଚାଲିଥାଏ । ଏତିକିବେଳେ ବାଦ୍‍ଶାହା ବୀରବଲଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ ଆଚ୍ଛା କହିଲ ଦେଖି, ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କ ଭିତରୁ ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ଚତୁର କେଉଁ ଜାତିରେ ଅଛନ୍ତି ? ବୀରବଲ ଉତ୍ତର ଦେଲେ ଜାହାଁପନା । ବଣିଆ ସବୁଠାରୁ ଚତୁର ଅଟନ୍ତି । ବାଦ୍‍ଶାହା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ ନ ଦେଖିଲେ କୌଣସି କଥାକୁ ବିଶ୍ଵାସ କରନ୍ତି ନାହିଁ । ସେ ଯୋଗେ ସେ ବୀରବଲଙ୍କୁ କହିଲେ ତୁମେ ଏହାର ପ୍ରମାଣ ଦିଅ ।

ବୀରବଲ କହିଲେ,ଜାହାଁପନା, ଯଦି ମୋ କଥାକୁ ବିଶ୍ଵାସ କରୁନାହାନ୍ତି, ତାହେଲେ ଏଇ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ମୁଁ ପ୍ରମାଣ ଯୋଗାଇ ଦେଉଛି । ଏହା କହି ତତ୍‍କ୍ଷଣାତ୍‍ ଗୋଟିଏ ଚାକରକୁ ଡାକି ତା ହାତରେ ହରଡ଼ ଡାଲି ମଗାଇ ଆଣିଲେ । ତା’ପରେ ନଗର ମଧ୍ୟରୁ ସାତ ଆଠ ଜଣ ପ୍ରତିଷ୍ଟିତ ବଣିଆମାନଙ୍କୁ ଲୋକଦ୍ଵାରା ଡକାଇ ପଠେଇଲେ । ପ୍ରଥମେ ପ୍ରଥମେ ସେମାନେ ହଡ଼ବଡ଼େଇ ଯାଉଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ମନା କରିବାକୁ ଉପାୟ ନ ଥିବାରୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇ ବଣିଆ ମାନେ ଆସି ରାଜମହଲରେ ହାଜର ହେଲେ । ସେଠି ବାଦ୍‍ଶାହା ନିଜେ ଉପସ୍ଥିତ ଥାନ୍ତି । ବୀରବଲ ସବୁ ବଣିଆ ମାନଙ୍କୁ ଦେଖି ଥୋଡ଼ାଏ ଥୋଡ଼ାଏ ହରଡ଼ ଡାଲି ଦେଇ କହିଲେ ତୁମେ ମାନେ କୁହ ଏହାର ନାଁଆ କଣ ।

ବଣିଆମାନେ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ଠରାଠରି ହୋଇ କହିଲେ ଏହାର ନାଁଆ ତ ସମସ୍ତେ ଜାଣନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ବୀରବଲ ଯେତେବେଳେ ଆମକୁ ପଚାରିଛନ୍ତି ନିଶ୍ଚୟ ୟା ଭିତରେ କିଛି ରହସ୍ୟ ଅଛି ତା ନହେଲେ ସେ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କୁ କାହିଁକି ନାମ ପଚାରି ଥାନ୍ତେ । କିନ୍ତୁ ବୁଝି ସମଝି ଉତ୍ତର ଦେବା ଉଚିତ । ନୋହିଲେ ପଛରେ ହଇରାଣ ହେବାକୁ ପଡ଼ିପାରେ । ଏହିପରି କଥାବାର୍ତ୍ତା ହୋଇ, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଯେଉଁ ଜଣକ ମୁଖିଆ ଅଟେ, ସେ ଦୁଇହାତ ଯୋଡ଼ି ବିନୟ ଭାବରେ କହିଲା ହଜୁର ! ଆମ୍ଭେ ମାନେ କିଛି ସମୟ ଚିନ୍ତା ନ କଲେ ଏହାର ଉତ୍ତର ସେଇ ପାରିବୁ ନାହିଁ, ମାତ୍ର ଗୋଟିଏ ଘଣ୍ଟା ପାଇଁ ଅନୁମତି ଦିଆଗଲେ ନିଶ୍ଚୟ ଏହାର ମୀମାଂସା କରି ଦେବୁ । ବୀରବଲ ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରାର୍ଥନା ସ୍ଵୀକାର କରି କହିଲେ, ହଉ ଯେତେବେଳେ ଏତେ ବଡ଼ ଗୋଟାଏ ବିଷୟ ତୁମ୍ଭେ ମାନେ ନିଷ୍ପତ୍ତି କରିବାକୁ ଯାଉଛ, ନିଶ୍ଚୟ ସମୟ ଲାଗିପାରେ । ଯାଅ ତୁମ ମାନଙ୍କୁ ଏକ ଘଣ୍ଟା ସମୟ ଦିଆଗଲା । ଠିକ୍ ଠାକ କର ଶୀଘ୍ର ଆସି ରାୟ ଦିଅ । ବାଦ୍‍ଶାହା ନିରବରେ ବସି ଏ ସମତା ଚରିତ୍ର ଦେଖିବାରେ ଲାଗିଥାନ୍ତି ।

ସବୁଯାକ ବଣିଆ ଗୋଟିଏ ନିର୍ଜନ ଜାଗାକୁ ଯାଇ ବିଚାର କରିବାରେ ଲାଗିଲେ । ତାଙ୍କ ଭିତରେ ବହୁ ସମୟ ତର୍କ ବିତର୍କ ହୋଇ ମଧ୍ୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଉପରେ ପହଞ୍ଚି ନ ପାରିବାରୁ ସମସ୍ତେ ମୁଣ୍ଡରେ ହାତଦେଇ ଅନୁତାପ କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ । ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ କଥାବାର୍ତ୍ତା ହେଲେ କି ଯଦି ଆଗେ ୟାକୁ ହରଡ଼ ଡାଲି ବୋଲି କହିଦେବା ତାହା ହେଲେ ବାଦ୍‍ଶାହା ଆଦୌ ଖୁସିହେବେ ନାହିଁ । କହିବେ ତୁମେ ମାନେ ତାହେଲେ ଅଧିକ କଣ କଲ । ଏହିପରି ଭାବରେ ସେମାନେ ଆଲୋଚନା କରୁ କରୁ ଏକ ଘଣ୍ଟାରୁ ଅଧିକ ସମୟ ଗତ ହୋଇ ଯିବାରୁ ବୀରବଲ ପଚାରିଲେ କିହୋ ଏତେବେଳେ ହେଲା କଣ ତୁମମାନଙ୍କର କିଛି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ହୋଇ ପାରିଲା ନାହିଁ ? ଏହା ଶୁଣି ବଣିଆମାନଙ୍କ ମୁଖିଆ ଥୋଡ଼ାଏ ହରଡ଼ ହାତରେ ଧରି କହିଲା, ମୋର ମାଲିକ ଏତ ମୁଗ ଡାଲି ଭଳି ଜଣାଯାଉଛି, ଅନ୍ୟ ବଣିଆକୁ ଆଖିରେ ଈଶାରା କରିବାକୁ ସେ ଆସି ସେହିପରି କହିଲା ମାଲିକ୍‍ ଏହା ମଟରଠାରୁ ଟିକେ ଛୋଟ ଅଟେ, କିନ୍ତୁ କାମ ମୋତେ ଜଣାନାହିଁ । ତୃତୀୟ ବ୍ୟକ୍ତି କହିଲା ଅଲିଜାହାଁ ଏତ ଲଙ୍କା ମରୀଚ ମଞ୍ଜିପରି ମାଲୁମ ହେଉଛି । ବାଦ୍‍ଶାହା ବଣିଆମାନଙ୍କର ଏପରି ଅବାସ୍ତବ କଥା ଶୁଣି କହିଲେ ତୁମେ କଣ ମଣିଷ ନାଁ କଣ । ତୁମେ କଣ ତୁମ୍ଭମାନଙ୍କର ବୁଦ୍ଧି କେଉଁଠି ରଖିଦେଇ ଆସିଛ ନା କଣ ? ଦେଖୁଛ ଏଗୁଡ଼ାକ ହରଡ଼ ଡାଲି କହୁଛ କଣ ନା ଏସା ତେସା । ସମସ୍ତେ ଏକେ ସ୍ଵରରେ କହିଲେ ହଁ ହଁ ହଜୁର, ଯାହା କହିଲେ ସେହି ଡାଲି ହୋଇଥିବ । ସେଇ ଡାଲି ସେଇ ଡାଲି । ବୀରବଲ କହିଲେ ସେଇ ସେଇ କଣ ହେଉଛ ନାମ ବତାଅ । ବଣିଆ ମାନେ କହିଲେ ହଜୁର ବର୍ତ୍ତମାନ ଯେଉଁ ନାମ ଅନ୍ନଦାତା କହୁଥିଲେ । ବୀରବଲ ସେମାନଙ୍କ ଚାଲୁ ଜାଣି ପାରି କହିଲେ ମୋର ସ୍ମରଣ ନାହିଁ । ତୁମମାନେ ବତାଅ ଏହାର ନାମ କଣ । ବଣିଆମାନେ କହିଲେ ହଜୁର ଆମମାନଙ୍କର କିଛି କିଛି ଭୁଲ ହୋଇଯିବ । ଏକଥା ଶୁଣି ବାଦ୍‍ଶାହା କହିଲେ ମୁଁ କହିଲି ଏହାର ନାମ ହରଡ଼ ଡାଲି । ହାଁ ହାଁ ଏହି ଅନ୍ନଦାତା ଯାହା କହିଲେ ସେହି ଠିକ୍ ଠିକ୍ । ଏତେ ପ୍ରକାର ବୁଝାଇଲେ ମଧ୍ୟ ବଣିଆ ମାନେ ମୁହଁରେ କେଭେ ହରଡ଼ ଡାଲି ବୋଲି କହିଲେ ନାହିଁ । ବୀରବଲ ସବୁ ବଣିଆମାନଙ୍କୁ କିଛି କିଛି ପାରିଶ୍ରମିକ ନେଇ ବିଦା କଲା ପରେ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କୁ କହିଲେ, ଆପଣ ଦେଖିଲତ ବଣିଆ ମାନେ କିପରି ଚଲାଖି ଅଟନ୍ତି । ବାଦ୍‍ଶାହା ବହୁତ ଖୁସି ହୋଇ କହିଲେ ବୀରବଲ ତୁମେ ବି କମ୍‍ ନୁହେଁ । ଗୋଟିକୁ ଗୋଟି ମଜାଦାର କଥା ଆମକୁ ଦେଖାଇବାରେ ଲାଗିଛ । ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମୁଁ କେବଳ ବଣିଆମାନେ ଚାଲାଖ ବୋଲି ଶୁଣିବାକୁ ପାଉଥିଲି, କିନ୍ତୁ ସାକ୍ଷାତରେ ତୁମେ ଦେଖାଇ ଦେଇପାରିଲ ।

ଉଡ଼ନ୍ତା ଘରର ବଢ଼ିଆ କଥା

ଦିନେ ବାଦ୍‍ଶାହା ବୀରବଲଙ୍କୁ କହିଲେ, ତୁମେ ଗୋଟିଏ ଉଡ଼ନ୍ତା ଗୃହ ବ ଶୂନ୍ୟ ନିବାସ ତିଆରି କରିବାର ବନ୍ଦୋବସ୍ତ କର । ଆମ ବେଗମ୍‍ ସାହେବଙ୍କର ଭାରି ଇଛା ସେହିପରି ଗୋଟିଏ ଘର କରିବା ସକାଶେ, ଯାହା ଟଙ୍କା ଲାଗିବ ସମସ୍ତ ରୀତିମତ ଦିଆଯିବ । ତୁମେ ଶୀଘ୍ର କରିବାର ଯୋଗାଡ଼ କର । ବୀରବଲ କହିଲେ, ଜାହାଁପନା ମୋର ମଧ୍ୟ ସେପରି ଘରଟିଏ କରିବାକୁ ପ୍ରବଳ ଇଚ୍ଛା ଅଛି କେବଳ ଭୟରେ ଆପଣଙ୍କୁ ସାହସ କରି କହି ପାରୁ ନ ଥିଲି । ଆଜି ଯେତେବେଳେ ସ୍ୱୟଂ ହଜୁର ଏ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଉଛନ୍ତି, ଆଉ ବିଳମ୍ବ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକ ନାହିଁ । ଶାସ୍ତ୍ର କହିଛି ଶୁଭସ୍ୟ ଶୀଘ୍ରଂ ଅର୍ଥାତ ଶୁଭକାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ହେଲେ ବିଳମ୍ବ କରିବାର ଅନାବଶ୍ୟକ । ଆପଣ ମୋତେ ଖରଚ ଟଙ୍କା ଦିଅନ୍ତୁ ମୁଁ ଦୁଇ ମାସ ଭିତରେ କାରୀଗରମାନଙ୍କୁ ଆଣି ହାଜର କରାଇବି । କାରଣ ଉଡ଼ନ୍ତା ଘର ତିଆରି କରିବା କାରିଗର ଭାରତ ବର୍ଷରେ କେହି ନାହାନ୍ତି । ଏମାନେ ଯେତେ ପ୍ରକାର ଭଲ ଘର ତୋଳିବେ କେବଳ ମାଟି ଉପରେ, ସେପରି ଘର ଏମାନଙ୍କୁ ଆସେନାହିଁ । ଆମେରିକା କିମ୍ବା ଋଷିଆ ଦେଶରୁ କାରିଗରମାନଙ୍କୁ ଆଣିବାକୁ ହେବ । ତେଣୁ ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ଟଙ୍କା ଖରଚ ଲାଗି ପାରେ କାରଣ କାରିଗରମାନଙ୍କୁ ଆଣିବା ରାସ୍ତା ଖର୍ଚ୍ଚ ଓ ସେମାନଙ୍କ ଘରେ ଅଗ୍ରୀମ ଟଙ୍କା ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଏକଥା ଶୁଣି ବାଦ୍‍ଶାହା କହିଲେ, ଯେତେ ଟଙ୍କା ଲାଗୁପଛେ ଆପତି ନାହିଁ । ତୁମେ ଶୀଘ୍ର କାରିଗର ଅଣାଇବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କର । ଏହା କହି ବୀରବଲଙ୍କୁ ଟଙ୍କା ଦେଇ କାରିଗର ଆଣିବାକୁ ପଠାଇ ଦେଲେ । କିପରି ଶୂନ୍ୟ ଉପରେ ଘର ତିଆରି ହେବ ସେ ସବୁବେଳେ ଏହିକଥା ଭାବିବାରେ ଲାଗିଥାନ୍ତି ।

ଏଣେ ବୀରବଲ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କଠାରୁ ମୋଟା ଟଙ୍କା ନେଇ ନିଜ ଘରେ ବେଶ ବଦଳାଇ ଚୁପ୍‍ହୋଇ ବସିରହିଲେ । ଘରେ ତାଙ୍କର ସ୍ତ୍ରୀ ଓ ପୁତ୍ରକନ୍ୟାମାନଙ୍କୁ ଶିଖାଇ ଦେଲେ ଯଦି ବାଦ୍‍ଶାହା ଖୋଜିବାକୁ ଲୋକ ପଠାନ୍ତି, ତୁମେମାନେ କହିବ ସେ କାରିଗର ପାଇଁ କେଉଁ ଆଡ଼କୁ ଚାଲି ଯାଇଛନ୍ତି । ଏହାକହି ସେ କେତେ ଗୁଡ଼ିଏ ଚଢ଼େଇମାନଙ୍କୁ ଡକାଇ ଆଦେଶ ଦେଲେ, ତୁମେ ମୋତେ ଦୁଇଦିନ ଭିତରେ ଏକଶହ ତୋତା (ଶୁଆ) ଧରି ଆଣି ଦିଅ । ତୁମମାନଙ୍କର ଯାହା ପାଉଣା ତା’ଠାରୁ ମୁଁ ଅଧିକ କିଛି କିଛି ଦେବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଅଛି ।

ଏକଥା ଶୁଣି ଚଢ଼େଇମାରମାନେ ତାଙ୍କର ଆଦେଶ ମତେ ଏକଶହ ଶୁଆ ଆଣି ହାଜର କରାଇ ଦେଲେ । ବୀରବଲ ସେ ଶୁଆମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ବାଛି ବାଛି ପଚାଶଟି ଶୁଆ ରଖି ଅବଶିଷ୍ଟ ଯେତେ ସେମାନଙ୍କୁ ଫେରାଇ ଦେଇ କହିଥିବା ମୁତାବକ ତାଙ୍କୁ ରୀତିମତ ଦାମ ଦେଇ ବିଦା କରି ଦେଲେ । ତା ପରେ ସେ ଶୁଆ ଗୁଡ଼ିକୁ ଯତ୍ନ ସହକାରେ ପିଞ୍ଜରା ଭିତରେ ରଖି ନିଜର କନ୍ୟା ସୁଶୀଳା ଉପରେ ଦାୟିତ୍ଵ ଦେଇ କହିଲେ, ତୁ ଏମାନଙ୍କୁ ଖାଇବା ପିଇବାକୁ ଦେଇ ମୋର କହିବା ମୁତାବକ ଦିନରାତି ପାଠ ପଢ଼ାଇବାକୁ ଆରମ୍ଭ କର । ଯେପରି ଗୋଟିଏ ମାସ ଭିତରେ ସେମାନେ ସବୁକଥା ଶିଖିଯାଇ ପାରିବେ । ଏହା କହି କନ୍ୟାକୁ ବଢ଼ାଇ ଦେଲେ । ଶୁଆ ମାନଙ୍କୁ ଏଇଆ ପଢ଼ାଇବୁ ଯେ, ଇଟା ଆଣ, ଚୂନ ତିଆରି କର, ବାଲି ମିଶାଅ, କବାଟ ଲଗାଅ, ପଲସ୍ତରା କର ଇତ୍ୟାଦି । ପିତାଙ୍କଠାରୁ କନ୍ୟା ମଧ୍ୟ କୌଣସି ଗୁଣରେ ଊଣା ନଥାଏ । ସେ ତାଙ୍କ କହିବା ମତେ ପନ୍ଦର ଦିନ ଭିତରେ ଶୁଆମାନଙ୍କୁ ସବୁକଥା ତାଲିମ କରାଇଦେଲା । ବୀରବଲ ସବୁ ପରୀକ୍ଷା କରାଇ ନେଇ ଯଥା ସମୟରେ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ପାଖରେ ହାଜର ହୋଇ କହିଲେ ଜାହାଁପନା, କାରିଗରମାନେ ଆସିଗଲେ, ଚଳାନ୍ତୁ କେଉଁଠି ଘର ଘର ତିଆରି ହେବ ସ୍ଥାନ ବତାଇ ଦେଲେ ସେମାନେ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରିବେ । ବାଦ୍‍ଶାହା ମନେ ମନେ ଖୁବ୍‍ ଆନନ୍ଦିତ ହୋଇ ବୀରବଲଙ୍କୁ ସାଥିରେ ବାହାରିଲେ । ଏଣେ ବୀରବଲ ଚାକରକୁ କହି ବେଗମ ମହଲରେ ଗୋଟିଏ ଅନ୍ଧାରୁଆ ଘରେ ଶୁଆମାନଙ୍କୁ ରଖି କବାଟ ବନ୍ଦ କରି ଦେଇଥାନ୍ତି । ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କୁ ନେଇ ସେ ଘର କବାଟ ପାଖରେ ଠିଆ କରାଇ କେହିଲେ, ଏଇ ଘରେ କାରିଗର ମାନେ ଅଛନ୍ତି । ଆଦେଶ ହେଲେ ଶୁଭ ବେଳା ଦେଖି ଘର ତିଆର କରିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବି । ବାଦ୍‍ଶାହା ଅନୁମତି ଦେବାରୁ ସେ ଚାକରକୁ କହିଲେ ଶୀଘ୍ର କବାଟ ଖୋଲିଦିଅ କାରିଗର ମାନେ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରନ୍ତୁ ।

ଆଦେଶ ପାଇ ଚାକର କବାଟ ଖୋଲି ଦେବାରୁ ସବୁଯାକ ଶୁଆ ଘର ଭିତରୁ ଯେତେବେଳ ଫର ଫର କରି ଆବାଜ ଦେଇ ବାହାରି ପଡ଼ିଲେ, ବାଦ୍‍ଶାହା ଚମକି ପଡ଼ି କିଛି ବାଟ ପଛକୁ ହଟିଗଲେ । ତା ପରେ ସେ ଶୁଆମାନେ ଏକାବେଳେକେ ଆକାଶକୁ ଉଡ଼ିଯାଇ ଥୋଡ଼ାଏ ଦୂରରେ କୁଣ୍ଡଳୀ ଆକାର ହୋଇ ଯେତେବେଳେ କହିବାକୁ ଲାଗିଲେ ଇଟା ଆଣ, ଚୂନ ଆଣ ବାଲି ମିଶାଅ, କବାଟ ଲଗାଅ, ଘର ତିଆରି କର । ବାଦ୍‍ଶାହା ବିରବଲଙ୍କୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି କହିଲେ କିହୋ ଏ କଣ ଶୁଭୁଛି–ବୀରବଲ କରଯୋଡ଼ି ବିନୟ ଭାବରେ କହିଲେ ଜାହାଁପନା ବର୍ତ୍ତମାନ କାରିଗରମାନେ ଘର ତିଆରି କରିବା ସକାଶେ ମାଲ ମସଲା ଯୋଗାଡ଼ କରୁଛନ୍ତି ସେଇ ନେଇ ସେମାନଙ୍କ ଭିତରେ ଡାକହାକ ପଡ଼ିଯାଇଛି । କାରୀଗରମାନେ ଖୁବ୍‍ ଦକ୍ଷବୋଲି ମୋର ମନେହୁଏ-। ଦିନ ଚାରିଟାରେ ଘର ଡେରି ଦେବେ । ବୀରବଲଙ୍କ ଚାଲାଖି ବୁଝିପାରି ବାଦ୍‍ଶାହା ମନେ ମନେ ଲଜ୍ଜିତ ହୋଇ ହସି ହସି ସେଠାରୁ ପଳାଇ ଯିବାରେ ଲାଗିଲେ । ଦେଖେଣାହାରୀମାନେ ତାଙ୍କ ବୁଦ୍ଧିକୁ ପ୍ରଶଂସା ନ କରି ରହି ପାରିଲେ ନାହିଁ । ଏ ହେଲା ଉଡ଼ନ୍ତା ଘରର ବଢ଼ିଆ କଥା ।

ବୀରବଲଙ୍କ ମହାଭାରତ ଲେଖା

ଥରେ ବାଦ୍‍ଶାହା କହିଲେ ବୀରବଲ, ତୁମ ହିନ୍ଦୁ ରାଜାମାନଙ୍କ ନାମରେ ଯେଉଁ ମହାଭାରତ ଲେଖା ହୋଇଛି, ତୁମେ ସେହିପରି ଗୋଟିଏ ମହାଭାରତ ଆମ ନାମରେ ଯଦି ଲେଖିଦେବ ତାହେଲେ ଯାହା ଚାହିଁବ ତାହା ଦିଆଯିବ ।

ବୀରବଲ ତତ୍‍କ୍ଷଣାତ୍‍ ଉତ୍ତର ଦେଇ କହିଲେ–ଜାହାଁପନା ମୁଁ ତ ସେକଥା ଅନେକ ଆଗରୁ ଭାବୁଥିଲି । କାଳେ ଆପଣ ବିରକ୍ତ ହେବେ ବୋଲି ଭୟରେ କିଛି କହୁ ନଥିଲି । ଯଦି ଆପଣଙ୍କ ଆଡ଼ୁ ଏ ପ୍ରସ୍ତାବ ଆସିଲାଣି ତାହେଲେ କାଲିଠାରୁ ମୁଁ ମହାଭାରତ ଲେଖା ଆରମ୍ଭ କରିଦେବି । ଶୁଭସ୍ୟ ଶୀଘ୍ରଂ ଅର୍ଥାତ ଶୁଭ କାର୍ଯରେ ଅବହେଳା କରିବା ଅନୁଚିତ । କିନ୍ତୁ ମହାଭାରତ ଆରମ୍ଭ ବେଳେ ଗୋଟିଏ ବଡ଼ ପୂଜା ଦେବାକୁ ହେବ । ତା ନ ହେଲେ ସେ ପୁରାଣ ଲେଖିଲା ବେଳେ ଖାଲି ଝଗଡ଼ା ଲାଗିବ ।

ବାଦ୍‍ଶାହା କହିଲେ, ହଉ କେତେ ଟଙ୍କା ଦରକାର ହେବ କୁହନ୍ତୁ । ବୀରବଲ କହିଲେ ଆଜ୍ଞା ମହାଭାରତ ହେଉଛି ସବୁ ପୁରାଣ ମଧ୍ୟରେ ବଡ଼ ପୁରାଣ । ତାପରେ ଅଠର ଖଣ୍ଡରେ ଅନ୍ତତଃ ଅଠର ଜଣ ପଣ୍ଡିତ ନିଯୁକ୍ତ ହେବେ । ତାପରେ ଉପକରଣ ଇତ୍ୟାଦି ମିଶାଇ ଦଶ ହଜାର ଟଙ୍କାରୁ ଅଧିକ ଲାଗିପାରେ ହେଲେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଦଶ ହଜାର ଦିଅନ୍ତୁ । ଦରକାର ହେଲେ ମଝିରେ ମଝିରେ ନେଉଥିବି । ଶେଷରେ ଆପଣ ମୋତେ ଯାହା ଦେବେ । ମୋର ଏଥିରୁ କିଛି ନେବାକଥା ନାହିଁ । ଯେତେବେଳେ ଆପଣଙ୍କ ପୁରାଣ ଲେଖାହେବ, ମୋର ତ ସେଥିରେ କିଛି ସ୍ଵାର୍ଥ ରହିବ । ତେଣୁ ଶେଷରେ ଲେଖା ଦେଖି ସାରିଲେ ଯାହା ଦେବେ । କିନ୍ତୁ ଗୋଟିଏ ବର୍ଷ ସମୟ ଲେଖିବାକୁ ଲାଗିପାରେ । ଏହା କହି ରାଜକୋଷରୁ ଦଶହଜାର ଟଙ୍କା ନେଇ ଘରକୁ ଗଲେ । କିନ୍ତୁ କୌଣସି ପଣ୍ଡିତଙ୍କୁ ନ ଡାକି, ବା ନିଜେ ମହାଭାରତ ନ ଲେଖି ନେଇଥିବା ଟଙ୍କାଙ୍କୁ ମନଇଚ୍ଛା ଖରଚ କରି ଘର ଭିତରେ ବସି ରହିଲେ ।

ମଝିରେ ମଝିରେ କେତେବେଳେ କେମିତି ଦରବାରରେ ଯାଇ ଟିକେ ବୁଲି ଆସୁଥାନ୍ତି । ତାଙ୍କୁ ଯଦି ବାଦ୍‍ଶାହା ପଚାରନ୍ତି ଲେଖା କେତେଦୂର ଗଲାଣି, ସେ ଉତ୍ତରରେ କୁହନ୍ତି ଯଥେଷ୍ଟ ଆଗେଇ ଚାଲିଛି ଆଜ୍ଞା । ପଣ୍ଡିତମାନେ ଦିନରାତି ବସି ଲେଖନୀ ଚଳାଇଛନ୍ତି । କାଳେ ହଜୁରଙ୍କ ମନରେ ସନ୍ଦେହ ହେବ ବୋଲି ମୁଁ ସେଇକଥା ଜଣାଇ ଦେବାକୁ ଚାଲି ଆସିଛି । ବାଦ୍‍ଶାହା ହସି ହସି କୁହନ୍ତି, ତୁମପରି ବିଚକ୍ଷଣ ବୁଦ୍ଧିମନ୍ତ ଓ ସଚୋଟ ବ୍ୟକ୍ତି ଉପରେ ମୁଁ ସନ୍ଦେହ କରିବି ଏକଥା କେଭେଁ ନୁହେଁ । କିନ୍ତୁ ଏତିକି ମନେ ରଖିବା ଉଚିତ ଯେପରି ଲେଖାଟି ଖୁବ୍‍ ଭଲ ହେବ । ପ୍ରଥମେ ବେଗମ ସାହେବା ଦେଖିଲି ଯେପରି ଖୁବ୍‍ ଖୁସି ହେବେ ।

ଦେଖିବେ ଆଜ୍ଞା, ଭଲ କି ମନ୍ଦ ତାହା କାର୍ଯ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପରୀକ୍ଷା କରାହେବ । ବର୍ତ୍ତମାନ କହି କିଛି ଲାଭ ନାହିଁ । ବୀରବଲ ଯେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟରେ ହାତ ଦିଏ, ତାହା କେବେ ଅସଫଳ ହୁଏ ନାହିଁକି ହେବ ନାହିଁ । ଯେଉଁ ମହାଭାରତ ଲେଖା ହେଉଛି ତାହା ପାଣ୍ଡବମାନଙ୍କ ମହାଭାରତଠାରୁ ଢେର ଉଚ୍ଚ ହେବାର ଅନୁମାନ ତେବେ ଆଉ କିଛି ଟଙ୍କାର ଆବଶ୍ୟକ ହେଉଛି ଆଜ୍ଞା ?

ସେ ସକାଶେ କିଛି ଆପତ୍ତି ନାହିଁ । ଯେତେ ଟଙ୍କା ଲାଗୁଛି ନିଅ । କିନ୍ତୁ ମହାଭାରତ ଲେଖା ଶୀଘ୍ର କରି ଆମ୍ଭ ପାଖରେ ଦାଖଲ କରାଅ । କୁହ ବର୍ତ୍ତମାନ ତୁମର କେତେ ଟଙ୍କା ଆବଶ୍ୟକ ।

ନାଇଁ ହଜୁର, ବେଶୀ କିଛି ନୁହେଁ, ତେବେ ପାଞ୍ଚ ହଜାର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହୋଇଗଲେ କାର୍ଯ୍ୟ ଚଳିଯିବ ।

ବୀରବଲଙ୍କଠାରୁ ଏକଥା ଶୁଣିବା ମାତ୍ରେ ବାଦ୍‍ଶାହା ସାଥେ ସାଥେ ଭଣ୍ଡାର ରକ୍ଷକକୁ ଡାକି ଟଙ୍କା ଦେବାକୁ ଆଦେଶ ଦେଲେ । ଆଉମଧ୍ୟ ବୀରବଲଙ୍କୁ ବାରମ୍ବାର ଚେତାଇ କହିଲେ, ଯେପରି ଶୀଘ୍ର ମହାଭାରତ ଶେଷ ହେବ । ତା ପାଇଁ ଲାଗିପଡ଼ ।

ଦେଖିବେ ଆଜ୍ଞା, କାର୍ଯ୍ୟରେ ଦେଖିଲେ ସବୁ କଥା ଜାଣି ପାରିବେ । ମୁହଁରେ କହିଲେ ବିଶ୍ଵାସ ହେବନାହିଁ । ହଜୁର ଖାଲି ହାତ ସରଳ କଲେ ସବୁ ସୁରୁ ସୁରୁ ଖୁରୁରେ ହୋଇଯିବ ।

ଯେପରି ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଚିନ୍ତା କବିମାନଙ୍କ ମୁଣ୍ଡରେ ନ ପଶେ । ଶାସ୍ତ୍ରରେ ଅଛି ଅନ୍ନ ଚିନ୍ତା ଚମତ୍କାର । ସେମାନେ ରୀତିମତ ଯଦି ଖର୍ଚ୍ଚ ପାଉଥିବେ, ତିନି ଦିନର କାମ ଦିନକରେ ଶେଷ କରି ଦେବେ । ଆଉ ମଧ୍ୟ ଗଦ୍‍ ଗଦ୍‍ ହୋଇ ସେମାନଙ୍କ କଣ୍ଠରୁ ପଦ ବାହାରି ପଡ଼ିବ । କିନ୍ତୁ ସେତକ ଅଭାବ ହେଲେ, ଦିନକ ଲେଖା ସାତ ଦିନ ଲାଗିବ ଓ ରସହୀନ ବି ହେବ । ଏତିକି ହେଉଛି ମୋର ଅନୁରୋଧ । ଯେତେବେଳେ ଆପଣମାନଙ୍କ ଛାମୁରେ ଆସୁଥିବି, ସେତେବେଳେ ଯେମିତି ଖାଲି ହାତରେ ଫେରି ନ ଯିବି । ତେଣିକି ଦେଖିବେ ବୀରବଲର କାମ କେମିତି ହେଉଛି ।

ବାଦ୍‍ଶାହା ହସି ହସି ଉତ୍ତର ଦେଲେ ହଉ ତୁମେ ତମ କାର୍ଯ୍ୟ କର, ଆମେ ଆମ ଆଡ଼ୁ କେଭେ ହତାଶ କରିବୁ ନାହିଁ । ଯାହା ଯେତେବେଳେ ଦରକାର ପଡ଼ିବ ଆସି ନେଇଯିବ ।

ହଉ ଆଜ୍ଞା, ସେତିକି ଦୟା ହେଲେ ହେଲା । ଏହାକହି ପାଞ୍ଚ ହଜାର ଟଙ୍କା ଥଳୀରେ ପୁରାଇ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ଠାରୁ ବିଦାୟ ନେଇ ପୁରାଣ ଲେଖିବାକୁ ବାହାରି ଗଲେ ।

କିନ୍ତୁ ପୁରାଣ ଲେଖିବାତ ଦୂରର କଥା, ଦିନେ ମାତ୍ର କଲମ ସୁଦ୍ଧା ସେ ହାତରେ ଧରନ୍ତି ନାହିଁ । ଯେଉଁ ଅଠର ଜଣ ପଣ୍ଡିତମାନଙ୍କ ତାଲିକା ଦେଇଥାନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ସୁଦ୍ଧା କେହି ନ ଥାନ୍ତି । କେବଳ ନାଁ ଗୁଡ଼ିଏ ଦେଇ ଟଙ୍କା ଆଣି ନିଜେ ମଜାରେ ଖରଚ କରି ଦିନରାତି ବସି ପଶା ଖେଳିବାରେ ଲାଗିଥାନ୍ତି ।

ଏଣେ ନିଜର ସ୍ତ୍ରୀ ଚତୁରମଣୀଙ୍କୁ ଶିଖାଇ ଦେଇଥାନ୍ତି । ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ପାଖରୁ ଯଦି କେହି ଲୋକ ତଲାସ କରିବାକୁ ଆସେ, ସେ ବାହାରକୁ ବାହାରି ପଡ଼ି କୁହନ୍ତି–ସେତ କି ମହାଭାରତ ଲେଖା ଲେଖୁଛନ୍ତି ଯେ, ଘରକଥା ସୁଦ୍ଧା ମନେ ପକାଉ ନାହାନ୍ତି । ଆରମ୍ଭ ହେଲା ଦିନଠୁଁ ସବୁ ସମୟରେ ସିଆଡ଼େ ରହୁଛନ୍ତି । ଯଦି ଟିକେ ହସିବା ଲାଗି ମନ ହେଉଛି, ଡକେଇ ପଠେଇଲେ କହୁଛନ୍ତି ମହାଭାରତ ଲେଖା ନ ସରିବା ଯାଏ ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ମୁହଁ ଚାହିଁବା ମହାପାପ । ତେଣୁ କରମକୁ ଆଦରି ପଡ଼ି ରହିଛି । ହେଉ ଯେବେ ବାଦ୍‍ଶାହା ତୁମକୁ ପଠେଇଛନ୍ତି, ତା ହେଲେ କଣ ଆଣିଛ ଦେଇଯାଅ । ମୁଁ ଚାକର ହାତରେ ତାଙ୍କ ପାଖକୁ ପଠେଇ ଦେବି ।

ବୀରବଲଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀ ବି କମ୍‍ ବୁଦ୍ଧିମତି ନୁହନ୍ତି । ସେ ସ୍ଵାମୀଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଅନେକ ସମୟରେ ସାହାଯ୍ୟ କରନ୍ତି । ବୀରବଲ ଯେତେବେଳେ ବିଷମ ସମସ୍ୟାରେ ପତିତ ହୁଅନ୍ତି, ଘରେ ଆସି ଚତୁରମଣିଙ୍କ ସହଚାର୍ଯ୍ୟ ଲୋଡ଼ନ୍ତି । ସେ ସାଥେ ସାଥେ ମୁଣ୍ଡରୁ ଗୋଟିଏ ବୁଦ୍ଧି ବାହାର କରିଦେଇ ସ୍ଵାମୀଙ୍କ ଭାର ଲାଘବ କରନ୍ତି । ଯାହାକୁ କୁହନ୍ତି ସହ ଧର୍ମିଣୀ ସେ ଠିକ୍ ସେଇକଥା ।

ତାଙ୍କ ସ୍ଵାମୀଙ୍କ ମହାଭାରତ ଲେଖିବା କଥା ତାଙ୍କୁ କିଛି ଅଜ୍ଞାତ ନଥାଏ, ହେଲେ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ମନରୁ ସନ୍ଦେହ ଦୂରୀଭୂତ କରିବା ନିମିତ୍ତ ସେ ଏପରି ଆଳ ଦେଖାଇ ଅଧବାଟରୁ ଦୂତକୁ ଫେରାଇ ଦିଅନ୍ତି । ସେ ଭଲକରି ଜାଣନ୍ତି ତାଙ୍କ ସ୍ଵାମୀ ଆଦୌ ମହାଭାରତ ଲେଖୁ ନାହାନ୍ତି-। ସବୁବେଳେ ବସି ପଶା କାଠି ଗଡ଼େଇବାରେ ଲାଗିଛନ୍ତି । ଯଦି ଏ ଲୋକ ଏକଥା ଜାଣିପାରି ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ଆଗରେ କହିଦିଏ, ତା ହେଲେ ସର୍ବନାଶ ହୋଇଯିବ । ସେହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏପରି କହିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୁଅନ୍ତି ।

ଏଣେ ମଧ୍ୟ ସମ୍ରାଟ ଆକବର ତାଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କ କହିବା କଥା ଲୋକମାନଙ୍କ ମୁହଁରୁ ଶୁଣି ମନେ ମନେ ଭାରି ଖୁସି ହୁଅନ୍ତି । ସେ ଭାବନ୍ତି ଯା’ହେଉ ବୀରବଲ ନିଶ୍ଚୟ ମହାଭାରତ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କରି ପାରିବେ । ଆଉ ବରାବର ଲୋକ ପଠାଇ ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବାଧାଦେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ।

ବୀରବଲ ବି ଭାରି ଚତୁର, ସେ ଠିକ୍ ସୁଯୋଗ ଉଣ୍ଡୀ ବାଦଶାହାଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚି ଯାଇ ଏଣୁ ତେଣୁ ଦୁଇପଦ ଗପିଦେଇ ଆବଶ୍ୟକ ମତେ ଟଙ୍କା ଆଣି ଚାଲି ଆସନ୍ତି । ବାଦ୍‍ଶାହା ଯଦି ମହାଭାରତ କଥା ପଚାରନ୍ତି, ସେ କେବଳ ସଂପକ୍ଷରେ ଗୋଟିଏ ଦୁଇଟି ଉତ୍ତର ଦେଇ କାମର ଆଳ ଦେଖାଇ ଖସି ଆସନ୍ତି ।

ସମୟ ଯେତେ ନିକଟ ହୋଇ ଆସୁଥାଏ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ମନରେ ସେତେ ଉତ୍କଣ୍ଠା ଜାତ ହେଉଥାଏ । କିପରି ସେ ତାଙ୍କ ନାମରେ ମହାଭାରତ ଆଖିରେ ଦେଖିବେ । ଏଇ ସୁଯୋଗକୁ ଚାତକବତ୍ ଅନାଇ ବସିଥାନ୍ତି ।

ବର୍ଷପୂରିବାକୁ ଆଉ ମାତ୍ର ଦୁଇଦିନ ବାକି ଅଛି ଠିକ୍ ଏତିକି ବେଳେ ବୀରବଲ ଗୁଡ଼ିଏ ଆଜେ ବାଜେ କାଗଜ ପତ୍ର ଗୋଟିଏ ଚାକର ହାତରେ ଧରି ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ନିକଟରେ ହାଜର ହୋଇ ଗଲେ । ସେ ଏପରି ଅଭିନୟ କରୁଥାନ୍ତି, ଯେ କୌଣସି ଲୋକ ଦେଖିବ ସେ ମନେ ମନେ ଭାବିବ ଏ ଭାରି କାର୍ଯ୍ୟ ବ୍ୟସ୍ତ ରହିଛନ୍ତି ।

ତାଙ୍କୁ ଦେଖିଲା ମାତ୍ରେ ବାଦ୍‍ଶାହା ହସି ହସି ପଚାରିଲେ, କି ବୀରବଲ, ଆଜି କଣ ମହାଭାରତ ସାଙ୍ଗରେ ନେଇ ଆସିଛନ୍ତି ।

ବୀରବଲ ତତ୍‍କ୍ଷଣାତ୍‍ ଉତ୍ତର ଦେଇ କହିଲେ, ଥୋଡ଼ାଏ ନେଇ ଆସିଛି ହଜୁର । ଏହାକହି ଲୋକଦ୍ୱାରା ଅଣାଇଥିବା ବୋଝ ଆଡ଼କୁ ଅଙ୍ଗୁଳି ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରି ଦେଖାଇ ଦେଲେ ।

ବାଦ୍‍ଶାହା କହିଲେ ହଉ ଖୁବ୍‍ ଭଲ କରିଛନ୍ତି । ତା ହେଲେ ଆଜି ଟିକେ ମହାଭାରତ ଶୁଣାଅ । ଦେଖିବା ତୁମ ଲେଖାର ଶୈଳୀ କିପରି ହୋଇଛି । ତାହାତ ଶୁଣାଇବି ଆଜ୍ଞା । କିନ୍ତୁ ପୁରାଣର ନିୟମ ହେଉଛି ପୂରଣ ନ ହୋଇ ପଢ଼ିଲେ ଭାରି ଅନ୍ୟାୟ ହୁଏ, ଏପରିକି ଲେଖକ ବଂଶରେ ଦୀପ ଜାଳିବାକୁ କେହି ରହନ୍ତି ନାହିଁ । ସେଇଥି ନେଇ ଡର ମାଡ଼ୁଛି ଆଜ୍ଞା, ତାପରେ ମଧ୍ୟ ଲେଖାତ ଆସି ସରିବା ଉପରେ ଆଉ ମାତ୍ର ଦୁଇଟା ଦିନରେ ପୁରା ଅଠର ଖଣ୍ଡ ଯାକ ଆଣି ଛାମୁରେ ଦାଖଲ କରିବି । ଆଉ ଏ ଅଧାପନ୍ତୁରିଆ ହୋଇ ଶୁଣି କାହିଁକି ଅବଶୋଷ କରିବେ ।

ଓଃ,ତା ହେଲେ ଏପରି ନିୟମ ଅଛି ନାଁ । ଆମ୍ଭେ ବା କାହିଁକି ଏତେ କଥା ଜାଣୁଥିଲୁ । ଆଛା ହଉ ବର୍ତ୍ତମାନ କାର୍ଯ୍ୟ ବନ୍ଦ କରି କାହିଁକି ଆସିଲେ ?

ଆଜ୍ଞା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜରୁରୀ କାର୍ଯ୍ୟ ଥିବାରୁ ଆସିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଲି । ସବୁ ଲେଖିବା ମୋ ଦ୍ୱାରା ସମ୍ଭବ ହୋଇ ପାରିଲା, କିନ୍ତୁ ଯେଉଁଥି ନିମନ୍ତେ ଆପଣଙ୍କ ପାଖକୁ ଆସିଛି, ତାହା ଆଦୌ ସମ୍ଭବ ହୋଇ ପାରିଲା ନାହିଁ । ସେ କଥା ଏକମାତ୍ର ଆପଣ ପୂରଣ କରି ପାରିବେ । ନୋହିଲେ ଏତେ ଗୁଡ଼ାଏ ପରିଶ୍ରମ ପଣ୍ଡ ହୋଇଯିବ ।

ହଉ ହଉ ଶୀଘ୍ର କୁହନ୍ତୁ ଆମ ଦ୍ୱାରା କଣ ହୋଇପାରେ । ଆଉ ବିଳମ୍ବ ସହି ହେଉ ନାହିଁ-। ମହାଭାରତ ଶୁଣିବା ନିମନ୍ତେ ବେଗମ୍‍ ସାହେବାଙ୍କ ମହଲରୁ ବାର ବାର ଖବର ଆସୁଛି । ତୁମେ ତୁରନ୍ତ ଆଣି କାଲି ଭିତରେ ଦାଖଲ କର ।

କାଲି ଭିତରେ କଣ ଆଜ୍ଞା, ଚାହିଁଲେ ଆଜି ଆଣି ଶ୍ରୀହଜୁରଠାରେ ପହଞ୍ଚାଇ ଦେବି କେବଳ ପ୍ରଶ୍ନଟିର ଉତ୍ତର ପାଇଲେ ହେଲା ।

ତା ହେଲେ ତୁମେ ତୁମର ପ୍ରଶ୍ନ ଶୀଘ୍ର ଏ ସଭାରେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଦିଅ । ଆମ୍ଭେ ତାର ଉତ୍ତର ଦେବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଅଛୁ ।

ବୀରବଲ ବସିଥିବା ସ୍ଥାନରୁ ଉଠିପଡ଼ି ଦୁଇହାତ ଯୋଡ଼ି କହିଲେ ହଜୁର ମହାଭାରତରେ ପ୍ରଧାନ ନାୟକ ଥିଲେ ପାଣ୍ଡବମାନେ ଓ ପ୍ରଧାନ ନାୟିକା ଥିଲେ ଦ୍ରୌପଦୀ ସୁନ୍ଦରୀ । ତାଙ୍କରି ବଳିଷ୍ଠ ଚରିତ୍ରମାନ ଚିତ୍ରଣ କରାଯାଇ ସେ ଭାରତ ଲେଖା ଯାଇଥିଲା । ବର୍ତ୍ତମାନ ଯେଉଁ ମହାଭାରତ ଲେଖା ହେଉଛି ସେଥିରେ ଆପଣ ହେଉଛନ୍ତି ପ୍ରଧାନ ନାୟକ ଓ ବେଗମ୍‍ ସାହେବା ହେଉଛନ୍ତି ପ୍ରଧାନ ନାୟିକା, ହଜୁରଙ୍କ ରାଜନୀତି, ଧର୍ମନୀତି ଆଦି ଚିତ୍ରଣ କରାଯାଇ ଲେଖା ହେଉଛି । କିନ୍ତୁ ବେଗମ ସାହେବାଙ୍କର ବିଷୟ ଲେଖିଲା ବେଳକୁ ବଡ଼ ଅଡ଼ୁଆରେ ପଡ଼ିବାକୁ ହେଉଛି । କାରଣ ସେଟା ହେଉଛି ଆପଣଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ବିଷୟ ବା ଘରକଥା ତେଣୁ ଆପଣଙ୍କ ନିକଟକୁ ଆସିବାକୁ ପଡ଼ିଲା, କାହିଁକି ନା ବେଗମ ସାହେବାଙ୍କୁ ତ ଦେଖିବା ସାତ ସପନ । ପୁଣି ଦିନରାତି ଅନ୍ଦର ମହଲରେ ରହୁଛନ୍ତି । କେମିତି ବା ତାଙ୍କ କଥା ମୁଁ ଜାଣିବି । ପଚାରି ହେଲେ ବୁଝି ନିଅନ୍ତି, ସେତକ ମଧ୍ୟ ସୁବିଧା ନାହିଁ ।

ହଉ କଣ ପଚାରିବେ, ତାଙ୍କ ତରଫରୁ ଆମେ ଉତ୍ତର ଦେଇଦେବା । ବାଦ୍‍ଶାହା କହିଲେ, ବେଶ ଭଲକଥା ହଉ କୁହନ୍ତୁ ଆଜ୍ଞା, ଆଗ ମହାଭାରତରେ ଦ୍ରୌପଦୀଙ୍କର ହେଉଛନ୍ତି ପାଞ୍ଚଗୋଟି ପତି ଯଥା–ଯୁଧିଷ୍ଠିର, ଭୀମ, ଅର୍ଜୁନ, ନକୁଳ ଓ ସହଦେବ ! ବର୍ତ୍ତମାନ ମହାଭାରତରେ ଆପଣ ବେଗମ୍‍ ସାହେବାଙ୍କର ଆପଣ ଗୋଟିଏ ପତି ବୋଲି ଆମ୍ଭେ ମାନେ ଜାଣିଛୁ । ଆଉ ଚାରିଜଣ କିଏ କିଏ ଅଟନ୍ତି ତାଙ୍କର ନାଁ ଟିକେ କହିଦେଲେ ବହି ଶେଷ କରିଦେବି ।

ଏକଥା ଶୁଣି ବାଦ୍‍ଶାହା ରାଗରେ ପ୍ରଜ୍ଵଳିତ ହୋଇ କହିଲେ, କଣ କହିଲ ବୀରବଲ ଆମ ବେଗମ ସାହେବାଙ୍କର ଆଉ ଚାରଟି ସ୍ଵାମୀ ଅଛନ୍ତି । ତୁମର ଏଡ଼େ ସାହସ, ତୁମେ ମୋତେ କଣ ବୋଲି ଭାବିଛ କି ?

କ୍ଷମା କରିବେ ବାଦ୍‍ଶାହା, ମୁଁ ଆପଣଙ୍କୁ କିମ୍ବା ବେଗମ ସାହେବାଙ୍କୁ ଆକ୍ଷେପ କରି କହିନାହିଁ । ମହାଭାରତର ନିୟମାବଳୀ ହେଉଛି ସେଇଆ । ତା ନୋହିଲେ ମହାଭାରତ ଲେଖା ହୋଇ ପାରିବ ନାହିଁ । ଦ୍ଵାପର ଯୁଗ ମହାଭାରତରେ ଦ୍ରୌପଦୀଙ୍କର ପାଞ୍ଚଗୋଟି ସ୍ଵାମୀ ଥିଲେ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଯେଉଁ ମହାଭାରତ ଲେଖା ହେଉଛି ତାର ପ୍ରଧାନ ନାୟିକା ହେଉଛନ୍ତି ବେଗମ ସାହେବା-। ତାଙ୍କର ସେହିପରି ପାଞ୍ଚଗୋଟି ସ୍ଵାମୀ ନଥିଲେ ମହାଭାରତ ଅଶୁଦ୍ଧ ହୋଇଯିବ । ସେଇଥି ନେଇ ଛାମୁରେ ପ୍ରକାଶ କଲି । ଏଟା ହେଉଛି ଲେଖାର ନିୟମ ।

ଥାଉ, ଥାଉ, ବନ୍ଦକର ବନ୍ଦକର । ସେ ମହାଭାରତ ଲେଖା ଆଉ ଆମର ଲେଖିବାର ଆବଶ୍ୟକ ନାହିଁ । ଯାଅ ଯେଉଁ ଗୁଡ଼ାକ ଲେଖିଛ ତାକୁ ସଭା ମଧ୍ୟରେ ପୋଡ଼ି ପକାଅ ।

ଏକଥା ଶୁଣି ବୀରବଲ କରଯୋଡ଼ି ବିନୟ ହୋଇ କହିଲେ ଜାହାଁପନା କ୍ଷମା କରିବେ । ଏଥିରେ ମୋର କୌଣସି ଦୋଷ ନାହିଁ। ହଜୁର ଆଦେଶ ଦେବାରୁ ଲେଖିଛି । ପରିଶ୍ରମ କରିଛି ଆଜ୍ଞା, ଅଠର ଜଣ ପଣ୍ଡିତ ଦିନରାତି ଖଟିଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କର ହଜାର ହଜାର ଟଙ୍କା ବାକି ପଡ଼ିଛି । ମୋର ପଛେ ନ ହେଲା ନାହିଁ । ଆଶା କରିଥିଲି ବହୁତ ଗୁଡ଼ିଏ ପାଇବି ବୋଲି, କିନ୍ତୁ ସେମାନେ ନ ପାଇଲେ ମୋ ଦୁଆର ମୁହଁରେ ଧାରଣା ଦେବେ । ଗରିବ ଲୋକ କେଉଁଠୁ ଆଣି ତାଙ୍କୁ ଦେବି ।

ସେ ସକାଶେ କିଛି ଚିନ୍ତା ନାହିଁ । ଯାଅ ଯେତେ ଟଙ୍କା ବାକି ଅଛି ରାଜକୋଷରୁ ନେଇଯିବ । କିନ୍ତୁ ସେ ବହି ଲେଖା ଗୁଡ଼ାକ ଶୀଘ୍ର ପୋଡ଼ି ପକାଅ । ଯେପରି ସେ ଆଉ ଆମର ଆଖି ଆଗରେ ନ ପଡ଼େ ।

ହଜୁରଙ୍କ ଆଦେଶ ଶିରୋଧାର୍ଯ୍ୟ, ଏହା କହି ଆହୁରି ଦଶ ହଜାର ଟଙ୍କା ନେଇ, ଆଣିଥିବା ଚିରାଫଟା କାଗଜର ଗଣ୍ଠିଲି ଉପରେ କିରାସିନ ଢାଳି ନିଆଁ ଲଗାଇ ଦେଇ ଆନନ୍ଦ ମନରେ ବୀରବଲ ଘରକୁ ଫେରିଗଲେ ।

ଏହି ହେଲା ବୀରବଲଙ୍କର ବୁଦ୍ଧିର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ।

ଆମ ବାପାଙ୍କୁ ସ୍ଵର୍ଗରେ ଦେଖିଆସ

ବାଦ୍‍ଶାହା ରାଜସଭାରେ ବୀରବଲଙ୍କର ଅତୁଳ ସମ୍ମାନ ଦେଖି ଅନ୍ୟପଣ୍ଡିତମାନେ ସବୁବେଳେ ଈର୍ଷାରେ ଜଳିବାକୁ ଲାଗିଲେ । କିପରି ସେ ତାଙ୍କୁ ଅପମାନ ଦେଇ ସଭାରୁ ବାହାର କରିବେ, ଏଇ ଓର ବରାବର ଖୋଜିବାରେ ଲାଗିଥାନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ବାଦ୍‍ଶାହା ବୀରବଲଙ୍କ ଉପରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ଥିବାରୁ ଏମାନେ କିଛି କରି ନପାରି ଯୋକ ମୁହଁରେ ଲୁଣ ଦେଲାପାରି ନିରବରେ ବସିରହନ୍ତି-। ହେଲେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ଆଖି ଆଗରେ ବୀରବଲ ହଜାର ହଜାର ଟଙ୍କା ପୁରସ୍କାର ନେଉଥିବା ଦେଖି ଅଧିକ ବ୍ୟତିବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇ ପଡ଼ନ୍ତି । ଏହିପରି ଭାବରେ ବିରକ୍ତ ହୋଇ ଶେଷରେ ସେମାନେ ସମସ୍ତେ ଗୋଟିଏ ଗୁପ୍ତ ଜାଗାରେ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇ ବୀରବଲଙ୍କୁ ଜୀବନରେ ମାରି ଦେବାକୁ ସ୍ଥିର କରି ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କର ବିଶ୍ଵସ୍ଥ ସେବାକାରୀ ବାରିକକୁ ଡକାଇ, ତାକୁ ଏକ ହଜାର ଟଙ୍କା ନଗଦ ଉତ୍କୋଚ ଦେଇ ଗୋଟିଏ କଥା ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ କାନରେ ପକାଇ ଦେବାକୁ ଆମୂଳଚୂଳ ଗୋଟି ଗୋଟି କରି ବତାଇ ଦେଲେ । ଆଉ ସେ ବାରିକକୁ କହିଲେ କାର୍ଯ୍ୟ ପୁରାଣ ପରେ ଆହୁରି ଏକ ହଜାର ଟଙ୍କା ଦିଆଯିବ ।

ତାଙ୍କ କଥାରେ ହଁ ଭରି ବାରିକ ଏକ ହଜାର ଟଙ୍କା ନେଇ ଘରକୁ ଗଲା । ତା ପରଦିନ ସକାଳେ ସେ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କୁ ଖିଅର କରିବା ସକାଶେ ନଅର ଭିତରେ ପହଞ୍ଚି ଦେଖିଲା ସେଦିନ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ମନ ଭାରି ଖୁସି ଥିଲାପରି ଜଣାପଡ଼ୁଛି ।

ସେଇ ସୁଯୋଗ ଉଣ୍ଡି ପଣ୍ଡିତମାନଙ୍କୁ ବତାଇ ଥିବା କଥାଟିକୁ ବାରିକ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ଲାଗିଲା । ସେ କହିଲା ଜାହାଁପନା ଆପଣଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ସୌଭାଗ୍ୟ ବଳରୁ ଆପଣ ଆଜି ସଂସାରର ଧରା ପୃଥିବୀରେ ଅଧୀଶ୍ଵର ହୋଇଛନ୍ତି । ହଜାର ହଜାର ରାଜା ଆପଣଙ୍କ ପାଦତଳେ ଖଟୁଛନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ସେ କିପରି ଭାବରେ ସ୍ଵର୍ଗରେ ଅଛନ୍ତି ଆପଣ ତ ଦିନେ ମାତ୍ର ତାଙ୍କ ଚିନ୍ତା ମନରେ ପକାଇଲେ ନାହିଁ । ମୁଁ କାଲି ରାତିରେ ଗୋଟିଏ ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖିଲି ତାଙ୍କୁ କୁଆଡ଼େ ସେ ଯମ ରାଜଟା ଭାରି ଦଣ୍ଡ ଦେଉଛି । ଆଉ ମଧ୍ୟ ସେଇ ସ୍ଵପ୍ନରେ ଦେଖିଲି ଆପଣଙ୍କ ପିତା ମୋତେ ଆଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି । ଏକଥାଟା ତୁରନ୍ତ ଯାଇ ମୋ ପୁତ୍ର କାନରେ ପକାଇ ଦେଲେ ସେ ଲୋକ ପଠାଇ ମୋର ସୁବନ୍ଦୋବସ୍ତ କରି ଦେବେ ।

ଶାସ୍ତ୍ର କହିଛି ରାଜା ଅବୁଝା, ଯାହା ତାଙ୍କ ମନକୁ ପାଇଥିବ, ସେ ଭଲ ମନ୍ଦ କିଛି ବିଚାର ନ କରି ସେଇ ପଥରେ ଚାଳିତ ହେବେ । ଆକବର ବାଦ୍‍ଶାହା ଯେତେ ବଡ଼ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସେଥିରୁ ବାଦ୍‍ଶାହା ପାଆନ୍ତେ କେମିତି ।

ନାରାଣାଂ ନାପିତଂ ଧୂତ୍ତଂ–ସହଜେ ତ ବାରିକମାନେ ଭାରି ଧୂର୍ତ୍ତ, ମିଛକଥାଟାକୁ ସେ ଏପରି ବନେଇ ଚୂନେଇ କହିବେ, ଯଦ୍ୱାରା କି ଲୋକେ ବିଶ୍ଵାସ ନ କରି ରହିପାରିବେ ନାହିଁ । ଏ ସ୍ଥଳେ ସେ ବାରିକଟିର କଥା ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କର ମନକୁ ଖୁବ୍‍ ପାଇଗଲା ।

ଶେଷରେ ସେ କେବଳ ବାରିକକୁ ଏତିକି ପଚାରିଲେ ଯେ ସ୍ଵର୍ଗକୁ କିଏ ସେ ଯିବ ।

ବାରିକ କହିଲା ଆଜ୍ଞା ସେକଥା ମଧ୍ୟ ଆପଣଙ୍କ ବାବା ମୋତେ ସ୍ଵପ୍ନରେ ବତାଇ ଦେଇଛନ୍ତି । କହିଛନ୍ତି ଏକା ବୀରବଲଙ୍କ ବ୍ୟତିତ ଅନ୍ୟକେହି ଯମ ରାଜାଙ୍କୁ ବୁଦ୍ଧିରେ ହଟାଇ ପାରିବନାହିଁ । ତାକୁହିଁ ପଠାଇବାକୁ ହେବ ।

ବୀରବଲଙ୍କ ଯିବାକଥା ଶୁଣି ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ମନ ଭାରି ଖରାପ ହୋଇଗଲା । ସେ କହିଲେ ତାଙ୍କୁ ପଠେଇଲି ଏଠିକାର କାର୍ଯ୍ୟ କିପରି ଚଳିବ । ବାରିକ ତ ଭାରି ସିଆଣା । ସେ ଉତ୍ତରରେ କହିଲା ସେ ତ ବେଶିଦିନ ସ୍ଵର୍ଗରେ ରହିବେ ନାହିଁ । ଦିନ ଚାରିଟା ଫେରି ଆସିବେ । ସେଇଦିନ ଚାରିଟା କଣ ଅନ୍ୟମାନେ ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ ଚଳାଇ ପାରିବେ ନାହିଁ ।

ଆଛା ହେଉ ବୋଲି କହି ପରଦିନ ରାଜସଭାରେ ବୀରବଲଙ୍କୁ ଡକାଇ, ବାଦ୍‍ଶାହା ସବୁକଥା ବୁଝାଇ ଦେଲେ । ଆଉ ମଧ୍ୟ ଯିବାପାଇଁ ଶୀଘ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଅ ବୋଲି ଆଦେଶ ଦେଲେ ।

ଏକଥା ଶୁଣି ବୀରବଲ ଜାଣିଲେ ଏହା ହେଉଛି ମୋତେ ମାରିବା ପାଇଁକି ଏ ପଣ୍ଡିତ ମାନଙ୍କର କୌଶଳ । ତେଣୁ ସେ କରଯୋଡ଼ି ବିନୟ ଭାବରେ କହିଲେ ଜାହାଁପନା–ମୋତେ ତ ସ୍ଵର୍ଗକୁ ପଠାଇ ଦେବାକୁ ଇଛା କରିଛନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ମୁଁ ନିଆଁରେ ପୋଡ଼ୁ ପୋଡ଼ୁ ଯଦି ଚିରଦିନ ଲାଗି ମରିଯାଏ ତାହେଲେ ମୋର ପିଲାମାନଙ୍କୁ କିଏ ଚଳାଇବ ।

ସେ ସକାଶେ ଚିନ୍ତାନାହିଁ । ଯଦି ତୁମର କିଛି କ୍ଷତି ହୋଇଯାଏ ତା ହେଲେ ମୁଁ ତୁମ କୁଟୁମ୍ବ ଚଳାଇବା ପାଇଁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଉଛି । ବର୍ତ୍ତମାନ ତୁମେ କିଛି ଟଙ୍କା ଘରେ ଦେଇ ସ୍ଵର୍ଗକୁ ଚାଲିଯାଅ । ଆମ ବାବାଙ୍କଠାରୁ ସମସ୍ତ ଖବର ଆଣି ଫେରିଆସିଲେ ପୁଣି ଆଶାତୀତ ପୁରସ୍କାର ଦିଆଯିବ । ମୋର ଆଦେଶ ପାଳନ କର ।

ହେଉ ବୋଲି ସ୍ଵୀକାର କରି କୋଡ଼ିଏ ହଜାର ଟଙ୍କା ନେଇ ବୀରବଲ ନିଜ ଘରକୁ ଚାଲିଗଲେ । ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କୁ କେବଳ ଏତିକି କହିଗଲେ କି ପନ୍ଦର ଦିନ ମୋତେ ସମୟ ଦିଆଯାଉ । ସବୁ ବନ୍ଧୁ ବାନ୍ଧବମାନଙ୍କୁ ଟିକେ ଶଙ୍ଖୋଳି ଦେଇ ଆନନ୍ଦ ମନରେ ଚାଲିଯିବି । ବାଦ୍‍ଶାହା ଏକଥାରେ ଏକମତ ହୋଇ ତାକୁ ପନ୍ଦର ଦିନ ସମୟ ଦେଲେ ।

ବୀରବଲ ନିଜ ଘରକୁ ଟଙ୍କା ନେଇ ଆନନ୍ଦରେ ଖିଆ ପିଆ କରି ନିର୍ଜନ ରାତିରେ ଲୋକ ଲଗାଇ ଶ୍ମଶାନ ଠାରୁ ଘର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗୋଟିଏ ଗୁପ୍ତ ସୁଡ଼ଙ୍ଗ ତିଆରି କରିବାରେ ଲାଗିଗଲେ-। ସେ ସୁଡଙ୍ଗ ଏପରି କରାହୋଇ ଥାଏ ଯେ ବୀରବଲଙ୍କ ବ୍ୟତିତ ଅନ୍ୟ କାହା ବାପର ମଧ୍ୟ ସାଧ୍ୟ ନ ଥାଏ ଜାଣିବା ସକାଶେ ।

ଯେଉଁଦିନ ସୁଡ଼ଙ୍ଗ ଶେଷ ହୋଇଗଲା ବୀରବଲ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚି ଜଣାଇଲେ କି ହଜୁର ଯିବାପାଇଁ ସମସ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରନ୍ତୁ । ଯାହା ଯାହା ଦ୍ରବ୍ୟର ଆବଶ୍ୟକ ସେଥିରୁ ଗୋଟିଏ କମିଗଲେ ଆଉ ସ୍ୱର୍ଗରୁ ଫେରି ଆସିବା ସମ୍ଭବ ହେବ ନାହିଁ ।

କି କି ଦ୍ରବ୍ୟର ଆବଶ୍ୟକ ବୋଲି ବାଦ୍‍ଶାହା ସଭାସ୍ଥିତ ପଣ୍ଡିତମାନଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ ତାଲିକା ମାଗିବାରୁ ସେମାନେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଖୁସି ହୋଇ ଗୋଟିଏ ସୁନ୍ଦର ତାଲିକା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ତାଙ୍କ ଆଗରେ ଥୋଇଦେଲେ ।

ହେଲେ ସେଥିରେ ବୀରବଲଙ୍କ ମନ ମାନିଲା ନାହିଁ । ସେ କହିଲେ ଆପଣ ତ ନିଶ୍ଚୟ ଛବି ଇତ୍ୟାଦି ଦେଖିଥିବେ । ଦେବଲୋକମାନେ ସୁନା ଆଉ ହୀରାର ଗହଣା ସର୍ବାଙ୍ଗରେ ଲଗାନ୍ତି । ତାପରେ ମଧ୍ୟ ଖୁବ୍‍ ମୁଲ୍ୟବାନ ପାଟ ପିତାମ୍ବରୀ ପରିଧାନ କରନ୍ତି । ମୁଣ୍ଡରେ ଗୋଟିଏ ଅଷ୍ଟରତ୍ନ ଖଚିତ ମୁକୁଟ ଲଗାନ୍ତି । ସେପରି ବେଶରେ ନ ଗଲେ ଯମ ଆଦୌ ଖାତିର ନ କରି ପାପୀଟାଏ ବୋଲି ଭାବ ନର୍କ କୁଣ୍ଡକୁ ଠେଲି ଦେବ । ଏକଥା ମୁଁ ଭଲ ଭାବରେ ଜାଣିଛି ।

ଆକବରଙ୍କ କହିବା ମୁତାବକ ସମସ୍ତ ଦ୍ରବ୍ୟଳଙ୍କାର ଆଦି ଆୟୋଜନ କରାହେଲା । ଚନ୍ଦନ କାଷ୍ଠରେ ବୀରବଲଙ୍କ ତରଫରୁ ଲୋକ ଯାଇ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଜାଗାରେ ଯୁଇ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଦେଲେ । ଏଣେ ବୀରବଲଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀ ଓ ତାଙ୍କର ଝିଅମାନେ ଘରେ ମୁଣ୍ଡ ବାଡ଼େଇ କନ୍ଦାକଟା କରି କମ୍ପାଉଥାନ୍ତି । ବୀରବଲ ମଧ୍ୟ ଦୁଃଖରେ ମ୍ରିୟମାଣ ହେଲାପରି ଅଭିନୟ କରି ତାଙ୍କଠାରୁ ବିଦାୟ ନେଇ ସମସ୍ତ ଅଳଙ୍କାରରେ ସଜ୍ଜିତ ହୋଇ ଯୁଦ୍ଧ ନିକଟରେ ପ୍ରବେଶ ହେଲେ ।

ଜଣେ ସଭାପଣ୍ଡିତ ଓ ବାରିକ ଉଭୟେ ଯୋଗାଡ଼ରେ ଲାଗିଥାନ୍ତି । ଆନନ୍ଦରେ ସେମାନଙ୍କ ମନ ଘର ଧରୁ ନ ଥାଏ । ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ମନ୍ତ୍ର ଯନ୍ତ୍ର ଶେଷ କରି ଗବ୍ୟଘୃତ ଢାଳି ଯେତେବେଳେ ବୀରବଲଙ୍କୁ ଯୁଇ ଉପରେ ଠିଆ କରାଇ ଏଲେ ସେ କୌଶଳରେ ଏପରି ଶବ୍ଦ ରହିତ ବୋମା ଫୁଟାଇ ଦେଲେ କି, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଉପସ୍ଥିତ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ଦିନରେ ସୁଦ୍ଧା କେହି କାହାକୁ ଦେଖି ପାରିଲେ ନାହିଁ ।

ସେଇ ଅବସରରେ ନିଆଁ ଜଳି ଉଠିଲା ବେଳକୁ ବୀରବଲ ସୁଡ଼ଙ୍ଗ ବାଟେ ଆସି ଯାଇ ନିଜ ଘରେ ହାଜର ହୋଇଗଲେ, ଏଣେ ବୀରବଲଙ୍କ ଶତ୍ରୁମାନେ ଆନନ୍ଦରେ ବିହ୍ଵଳିତ ହେବାରେ ଲାଗିଗଲେ ସେମାନେ ଭାବିଲେ ଆମ ବାଟରୁ କଣ୍ଟା ଗଲା ।

ଏଣେ ବୀରବଲ କିଛି ଦିନ ପରେ ଗୁପ୍ତରେ ରହି ଖୁବ୍‍ ଲମ୍ବା ଲମ୍ବା ଦାଢ଼ି ଜଟା ବଢ଼ାଇ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଯାଇ ଉପସ୍ଥିତ ହେଲେ, ତାଙ୍କୁ ଦେଖିଲା ମାତ୍ରେ ସଭାରେ ବସିଥିବା ସମସ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି ମାନେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଗଲେ । ଯେଉଁମାନେ ଏତେ ଚକ୍ରାନ୍ତ କରିଥିଲେ ସେମାନେ ଭାବିଲେ ଏ ଫେରିଲା କିପରି ! ବୋଧହୁଏ ଏ ହେଉଛି ବୀରବଲ ପ୍ରେତାତ୍ମା । ଏହିପରି ବିଚାର ସେମାନଙ୍କ ଅନ୍ତରାତ୍ମା ଥରିବାକୁ ଲାଗିଲା । ସେମାନେ ଅନ୍ୟ ଉପାୟ ନଦେଖି କେବଳ ଜଳ ଜଳ ହୋଇ ଅନାଇବାରେ ଲାଗିଲେ ।

ଏତିକି ବେଳେ ବୀରବଲ ଯାଇ ବାଦ୍‍ଶାହା ସମ୍ମୁଖରେ ଦଣ୍ଡାୟମାନ ହୋଇ ଯେତେବେଳେ ପ୍ରଣାମ ଜଣାଇଲେ,ବାଦ୍‍ଶାହା ତାଙ୍କୁ ଦେଖି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆନନ୍ଦ ହୋଇଯାଇ ପଚାରିଲେ ଆଛା ବୀରବଲ ଭଲରେ ଫେରିଛ ତ । ହଁ ଆଜ୍ଞା ଆପଣଙ୍କ ଦୟାରୁ ଖୁବ୍‍ ଭଲରେ ଫେରିଛି । ବାଟରେ ଦୁଇଟି ଗୋଟିଏ ଜାଗାରେ ଟିକେ ଗୋଳମାଳ ଘଟିଲା । ସେମାନେ ଆପଣଙ୍କ ନାଁ ଶୁଣିଲା ମାତ୍ରେ ଭୟରେ ବାଟ ଛାଡ଼ି ଦେଲେ । ଯମଟା ତ ଆପଣଙ୍କୁ ଭାରି ଡରିଛି । ମୁଁ ପହଞ୍ଚିଲି–ତା ମନ୍ତ୍ରୀ ଚିତ୍ରଗୁପ୍ତକୁ ଡାକି, ଗୋଟାଏ ବିରାଟ ଖାତା ! ଆଣି ପାପ ପୂଣ୍ୟ ହିସାବ କରିବାକୁ ବସୁଥିଲା । ମୋତେ ଗୋଟାଏ ନିକିତି ଉପରକୁ ବସାଇବାକୁ ନଉଥିଲେ । ଯେମିତି ମୁଁ ଆପଣଙ୍କ ନାଁ କାନରେ ଖାଲି ପକାଇ ଦେଇଛି, ଆଉ କଣ କହିବି ଆଜ୍ଞା, ଆପଣଙ୍କୁ ମିଛ, ମତେ ସତ, ସାଥେ ସାଥେ ସେ ସିଂହାସନ ଉପରୁ ଉଠିଆସି ମୋ ହାତ ଧରିନେଇ ତା ସିଂହାସନ ପାଖରେ ବସାଇ–ଆଗ ଆପଣଙ୍କର ରାଜ୍ୟର ସବୁ କୁଶଳ ପଚାରି ଗଲା । ତା’ପରେ ମୋତେ ଖୁବ୍‍ ଭଲ ଭାବରେ ତା ନଅର ଭିତରେ ଖାଇବା ପିଇବାକୁ ଦେଇ–ଅନେକ ସମୟରେ କହିଲା, ଦେୱାନ ସାହେବ ଆପଣ କେଉଁ କାମରେ ଏଠାକୁ ଆଗମନ କରିଛନ୍ତି ।

ମୁଁ ଯେମିତି ଆପଣଙ୍କ ବାପାଙ୍କ କଥା ତାଙ୍କୁ କହିଛି ନା, ସେ ଆଉ ଡେରି ନ କରି ମୋତେ ତାଙ୍କ ରଥରେ ବସାଇ ବାପାଙ୍କ ପାଖକୁ ପଠାଇ ଦେଲେ । ବାପାତ ମୋତେ ଆଗରୁ ଚିହ୍ନି ନ ଥିଲେ । ତେଣୁ ଦେଖିଲା ମାତ୍ରେ ଟିକେ ଥଙ୍ଗ ଥଙ୍ଗେଇ ଯାଇ ପଚାରିଲେ ତୁମ ଘର କେଉଁଠି ବାବା । ମୁଁ ଆମୂଳଚୁଳ ସମସ୍ତ କଥା ତାଙ୍କ ଆଗରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବାରୁ, ସେ ଅତିଶୟ ଆନନ୍ଦ ହୋଇ ମୋତେ ନଅର ଭିତରକୁ ଡାକିନେଇ । ସାଥେ ସାଥେ ଖାଇବା ପିଇବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ସକାଶେ ଖାନସମାକୁ ମଧ୍ୟ ଆଦେଶ ଦେଲେ । ମୁଁ ଆଉ କଣ କହିବି ଆଜ୍ଞା, ସେ ଯେଉଁ ମଉଜିରେ ଅଛନ୍ତି, ଆପଣ ସେପରି ନାହାନ୍ତି । ଏପରି ଜାଗା ଯେ, ମୋର ମୋଟେ ଆସିବାକୁ ମନ ହେଉ ନଥିଲା–କାଳେ ଆପଣ ବିରକ୍ତ ହେବେ ବୋଲି କୁହାବୋଲା କରି ପଳାଇ ଆସିଲି ।

ବାଦ୍‍ଶାହା ବୀରବଲଙ୍କଠାରୁ ସମସ୍ତ ଘଟଣା ଶୁଣି ମନେ ମନେ ଆନନ୍ଦ ହୋଇଯାଇ କହିଲେ, ତେବେ ଆମ ପିତା ସେଠାରେ ଖୁବ୍‍ ଭଲରେ ଅଛନ୍ତି । ଆଛା ଆଉ କିଛି ଖବର ଦେଇଛନ୍ତି କି ?

ହଁ, ଦେଇଛନ୍ତି, ଆଜ୍ଞା, କହିଛନ୍ତି ମୋ ପୁଅକୁ କହିବୁ ଗୋଟିଏ ଭଲ ବାରିକ ଓ ଜଣେ ପଣ୍ଡିତଙ୍କୁ ଶୀଘ୍ର ପଠାଇ ଦେବ ।

ଦେଖୁ ନାହାନ୍ତି ମୋ ଅବସ୍ଥାରୁ ଆଜ୍ଞା, ଦିନ କେଇଟାରେ ଦାଢ଼ି କିପରି ଭାଲୁ ଭଳି ବଢ଼ି ଗଲାଣି । ଆଉ ଆପଣ ବାପାଙ୍କର ତ ମୁଣ୍ଡ କେଶ ଗୁଡ଼ାକ ତଳେ ଲୋଟୁଛି । ଦାଢ଼ି ମଧ୍ୟ ସେହିପରି ପାଦକୁ ପଡ଼ିଲାଣି । ଆଉ ପୂଜାପୂଜି ପାଇଁ ଜଣେ ଭଲ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଓ କ୍ଷିଅର କରିବା ପାଇଁ ଜଣେ ବାରିକ ପଠାଇବାକୁ କହିଛନ୍ତି । ସେ ମୋତେ ସୁଦ୍ଧା ନାଁ ବତାଇ ଦେଇଛନ୍ତି ।

ହଉ ହଉ ଭଲ କଥା–ତେବେ କୁହ ବୀରବଲ ବାବା କାହାକୁ ପଠାଇବାକୁ ଆଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି । ବୀରବଲଙ୍କର ଯେଉଁ ଦୁଇଜଣ ଶତ୍ରୁ ସେ ତାଙ୍କରି ନାମକୁ ଯୋଡ଼ି କହିଲେ ।

ଆଜ୍ଞା,ବାବା କହିଛନ୍ତି ଆପଣଙ୍କୁ ନାରଣ ବାରିକ କ୍ଷିଅର କରେ ସେଇ ଯିବ, ଆଉ ଆମ ସଭା ପଣ୍ଡିତ ତାଙ୍କ ସଙ୍ଗରେ ଯିବେ ।

ଏକଥା ଶୁଣିଲାମାତ୍ରେ ନାରଣ ଏବଂ ପଣ୍ଡିତଙ୍କର ଜ୍ଞାନ ଉଡ଼ି ଯିବାରେ ଲାଗିଲା । ବାଦ୍‍ଶାହା କୌଣସି କଥା କାନକୁ ନ ନେଇ ସେଇ ଦୁଇଜଣଙ୍କ ପଠାଇବାର ଆଦେଶ ଦେଇଦେଲେ ।

ବୀରବଲଙ୍କୁ ଯେଉଁପରି ଭାବରେ ସେମାନେ ପୋଡ଼ିଥିଲେ ବୀରବଲ ତାଙ୍କୁ ନେଇ ଠିକ୍ ସେହି ଭାବରେ ଜୁଇରେ ବସାଇ ଜୀବନ୍ତ ଦଗ୍ଧ କରିଦେଲା । ଚାହୁଁ ଚାହୁଁ କ୍ଷଣକ ମଧ୍ୟରେ ବାରିକ ଓ ପଣ୍ଡିତ ଦୁଇଜଣ ଯାକ ପୋଡ଼ି ପାଉଁଶ ହୋଇଗଲା ।

ସେତିକିବେଳେ ବୀରବଲ କହିଲେ ଯେସାକୁ ତେଷା–ହାରମ୍ ଜାଦାକୁ ଟାଙ୍ଗିଆ ପଶା ।

ଶତ୍ରୁମାନଙ୍କ ମୁଖରେ କାଳି ବୋଳିବା

ଥରେ ଫରାସୀ ଦେଶର ରାଜା ବୀରବଲଙ୍କର ବୁଦ୍ଧିମତ୍ତାର ଖବର ପାଇ ଆକବର ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ନିକଟକୁ ପତ୍ର ପ୍ରେରଣ କରି ଏକମାସ ସକାସେ ତାଙ୍କୁ ପଠାଇବା ପାଇଁ ଅନୁମତି ମାଗିଲେ । ସେ ହେଉଛନ୍ତି ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କର ଜଣେ ପରମ ବନ୍ଧୁ, ତାଙ୍କର ପତ୍ର ପାଠକରି ବାଦ୍‍ଶାହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରୀତି ହୋଇ ବୀରବଲଙ୍କୁ ପଠାଇ ଦେବେ ବୋଲି ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଲେ ।

ତାପରେ କିଛିଦିନ ଅନ୍ତେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆଡ଼ମ୍ବର ସହକାରେ ବୀରବଲଙ୍କୁ ଫରାସୀ ଦେଶକୁ ପଠାଇ ଦେଲେ, ଫରାସୀ ରାଜା ଖବର ପାଇ ତାଙ୍କୁ ପାଛୋଟି ନେବା ସକାଶେ କେତେ ଗୁଡ଼ିଏ ସୁସଜ୍ଜିତ ହାତୀ ପଠାଇ ଦେଇ ପ୍ରଥମେ ବୀରବଲଙ୍କର ବୁଦ୍ଧି ପରୀକ୍ଷା କରିବା ମନସ୍ଥ କରି ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ତାଙ୍କରି ଚେହେରା ଥିବା ଭଳି ଗୁଡ଼ିଏ ଲୋକ ବାଛିଆଣି, ଅବିକଳ ତାଙ୍କରି ପରି ରାଜପୋଷାକ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ପିନ୍ଧାଇ ଦେଇ, ଚଉପାଶରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ବେଷ୍ଟନ କରି ନିଜେ ଫରାସୀ ରାଜା ମଝିରେ ବସି ରହିଲେ । ସମସ୍ତଙ୍କ ମୁଖ ଗୋଟିଏ ଆଡ଼କୁ ହୋଇଯାଏ । ତାଙ୍କର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବୀରବଲ ଏତେ ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ତାଙ୍କୁ ଚିହ୍ନି ପାରିବେ କି ନାହିଁ । ଏହା ହେଉଛି ପ୍ରଥମ ପରୀକ୍ଷା-।

ଏଣେ ବୀରବଲଙ୍କୁ ଅଭ୍ୟର୍ଥନା କରି ଲୋକମାନେ ଯେତେବେଳେ ନେଇ ଫରାସୀ ରାଜ ଦରବାରରେ ପହଞ୍ଚାଇ ଦେଲେ, ସେ ପ୍ରଥମେ ସଭାକୁ ଅନାଇ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ନ ହୋଇ ରହି ପାରିଲେ ନାହିଁ । ସେ ଦେଖିଲେ ଫରାସୀ ରାଜାଙ୍କ ପରି ଅବିକଳ ୫୦ ଜଣ ରାଜା ଧାଡ଼ି ହୋଇ ବସି ରହିଛନ୍ତି । ସମସ୍ତଙ୍କର ଏକ ପ୍ରକାର ପୋଷାକ, ସମସ୍ତଙ୍କର ଗୋଟିଏ ପ୍ରକାର ଚେହେରା । କୌଣସି ଗୁଣରେ ଜଣକୁ ସୁଦ୍ଧା ବାରିହେବ ନାହିଁ ।

ଏପରି ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ବୀରବଲ ତିଳେମାତ୍ର ବିଚଳିତ ନ ହୋଇ ମନେ ମନେ ଭାବିବାକୁ ଲାଗିଲେ, ମୋତେ ପ୍ରଥମରୁ ପରୀକ୍ଷା କରିବା ସକାସେ ଫରାସୀ ରାଜା ଏପରି କରିଛନ୍ତି, ଯଦ୍ୱାରାକି ମୁଁ ତାଙ୍କୁ ଚିହ୍ନି ପାରି ଅପଦସ୍ତ ହେବି ।

ଏହିପରି ପାଞ୍ଚ ସେ ଧୀରେ ଧୀରେ ଯାଇ ଅସଲି ଫରାସୀ ରାଜାଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇ କହିଲେ ଏ ଅଧିନର ଯଥାବିଧି ମାନ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତୁ ।

ବୀରବଲ ଠିକ୍ ଫରାସୀ ରାଜଙ୍କୁ ଚିହ୍ନି ପାରି ଥିବାର ଦେଖି ସେ ମନେ ମନେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ନ ହୋଇ ରହି ପାରିଲେ ନାହିଁ । ତାପର ନିଜ ଆସନରୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆନନ୍ଦିତ ହୋଇ, ବୀରବଲଙ୍କୁ କୋଳ କରି ପକାଇ ହସି ହସି ପଚାରିଲେ, ଆଛା ବୀରବଲ ସତ କହିଲ ଦେଖି, ଏତେ ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ତୁମେ କିପରି ମୋତେ ଚିହ୍ନି ପାରିଲ । ତେବେ ବେଶଭୁଷାରେ କିଛି ତାରତମ୍ୟ ଥିଲା ନା କଣ ?

ନାଇଁ ଆଜ୍ଞା, ସେଥିରେ କୌଣସି ଗୋଳାମାଳ ନ ଥିଲା କେବଳ ଆପଣଙ୍କ ମହତ୍ଵ ଗୁଣରୁ ମୁଁ ଆପଣଙ୍କୁ ଚିହ୍ନିବାକୁ ସମର୍ଥ ହେଲି । କାରଣ ଅନ୍ୟ ଯେତେ ଜଣ ଆପଣଙ୍କ ଚାରି ପାଖରେ ବସିଥିଲେ ସେମାନେ ସମସ୍ତେ ଆପଣଙ୍କୁ ଏକ ଲୟରେ ଅନାଇଁ ଥିଲେ । ଅର୍ଥାତ ତାଙ୍କ ସମସ୍ତଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟି ଆପଣଙ୍କ ଉପରେ ନିବଦ୍ଧ ଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଆପଣ କାହାକୁ ନ ଅନାଇ ସ୍ଵଭାବ ଓ ସୁଲଭ ଭଙ୍ଗିରେ ସଭାକୁ ଅନାଇ ଥିଲେ । ପ୍ରତ୍ୟକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଉପରେ ଆପଣଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟି ସମାନ ଭାବରେ ନିବଦ୍ଧ ଥିଲା । ଆଉ ମଧ୍ୟ ଆପଣଙ୍କ ଶିରରେ ଯେଉଁ ରତ୍ନ କିରୀଟି ପିନ୍ଧିଛନ୍ତି ସେଇଟି ହେଉଛି ଅସଲି ନବରତ୍ନରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ । ଆଉ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ଶିରରେ ଯେଉଁ କିରାଟି ଗୁଡ଼ିକ ଶୋଭା ପାଉଛି ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ନକଲି । ତେଣୁ ମୋତେ ଆଉ ଚିହ୍ନିବାକୁ ବାକି ରହନ୍ତା କିପରି-?

ପ୍ରଥମରୁ ବୀରବଲଙ୍କର ବୁଦ୍ଧିମତ୍ତାର ପରିଚୟ ପାଇ ସଭାପଦ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ନ ହୋଇ ରହି ପାରିଲେ ନାହିଁ । ତା ପରେ ବୀରବଲଙ୍କୁ ଯଥା ଯୋଗ୍ୟ ଆସନ ଦେଇ ଫରାସୀ ରାଜା ତାଙ୍କ ସିଂହାସନ ନିକଟରେ ବସାଇବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କଲେ । ଏହିପରି ଭାବରେ କିଛିଦିନ ଗତ ହୋଇଗଲା । ସାରା ରାଜ୍ୟ ଯାକ ବୀରବଲଙ୍କ ଗୁଣରେ ମୁଗ୍ଧ ହୋଇ ଭୂରି ଭୂରି ପ୍ରଶଂସା କରିବାରେ ଲାଗିଥାନ୍ତି । ନିଜେ ରାଜା ମଧ୍ୟ ବୀରବଲଙ୍କୁ ସଙ୍ଗରେ ନେଇ ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟରେ ବିଶିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନମାନ ଓ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ ଦେଖାଉଥାନ୍ତି । ତାଙ୍କ ଆଗମନରେ ଏତେ ଭିଡ଼ ହୁଏ ଯେ ରାଜ୍ୟର ରକ୍ଷକମାନେ ସୁଦ୍ଧା ସମ୍ଭାଳିବାକୁ ଅସମର୍ଥ ହୋଇ ପଡ଼ନ୍ତି । ଏହା ଦେଖି ବୀରବଲଙ୍କ ମନ ମଧ୍ୟ ଆନନ୍ଦରେ ଉଦ୍‍ବେଳିତ ହେଉଥାଏ ।

ଚାହୁଁ ଚାହୁଁ ଆସି ପଚିଶ ଦିନ ହୋଇଗଲା, ଆଉ ମାତ୍ର ଦିନ ପାଞ୍ଚଟାରେ ବୀରବଲଙ୍କୁ ଦିଲ୍ଲୀ ଫେରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ସେତିକିବେଳେ ଫରାସୀ ରାଜା ବୀରବଲଙ୍କୁ ସଭାରେ ଗୋଟିଏ ପ୍ରଶ୍ନ କଲେ ।

ଆଛା ଦେୱାନ, ତୁମେ ତ ଅନେକ ରାଜ୍ୟ ଭ୍ରମଣ କରିଛ, ଅନେକ ବଡ଼ ବଡ଼ ରାଜା ବାଦ୍‍ଶାହାମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ନିଜ ଆଖିରେ ଦେଖିଛ, ହେଲେ ଆମପରି ନ୍ୟାୟବାନ୍, ଧନ୍ୟବାଦ, ପ୍ରଜା ବତ୍ସଳ, ସୁବୀର ଓ ଉଦାର ହୃଦୟ ଅନ୍ୟ କାହାକୁ ଦେଖିଛକି ?

ବୀରବଲ ତତ୍‍କ୍ଷଣାତ୍‍ ଉତ୍ତର ଦେଇ କହିଲେ, ମହାରାଜା ! ଆପଣ ହେଉଛନ୍ତି ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ସଦୃଶ, ଆପଣଙ୍କ ତେଜରେ ସାରା ରାଜ୍ୟଟା ଯାକ ଆଲୋକିତ ହୋଇଛି । ଅନ୍ୟମାନେ କିପରି ବା ଏତେବଡ଼ ସୌଭାଗ୍ୟର ଅଧିକାରୀ ହେବେ । ଯେହେତୁ ଆପଣ ହେଉଛନ୍ତି ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର । ସେମାନେ ହେଉଛନ୍ତି ତାରକା ସଦୃଶ ।

ନିଜର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ପ୍ରଶଂସା ଶୁଣି ଫରାସୀ ରାଜା ବୀରବଲଙ୍କ ଉପରେ ଅତିଶୟ ଆନନ୍ଦିତ ହୋଇ ନିଜ ଗଳାରେ ପିନ୍ଧିଥିବା ବହୁମୂଲ୍ୟ ମୁକ୍ତା ହାରଟିକୁ ଫିଟାଇ ବୀରବଲଙ୍କ ଗଳାରେ ଲମ୍ବାଇ ଦେଲେ ।

ତା ପରେ ପୁଣି ବୀରବଲଙ୍କୁ କହିଲେ, ଆଛା ତୁମେ ତ ସବୁ ରାଜାଙ୍କ କଥା କହିଲ, କିନ୍ତୁ ସମ୍ରାଟ ଅକବରଙ୍କ କଥାତ ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବତାଇ ନାହଁ । ଆମ୍ଭ ତୁଳନାରେ ସେ କଣ ଅଟନ୍ତି ।

ବୀରବଲ ଶିଖିଥିଲା ପରି ଫରାସୀ ରାଜାଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦେବାକୁ ମୁହୂର୍ତ୍ତେ ମାତ୍ର ଅପେକ୍ଷା ନ କରି କହିଲେ ମହାରାଜ, ତାଙ୍କ କଥାତ ଅଲଗା । ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ସଙ୍ଗରେ ତୁଳନା କରାଯାଇ ନ ପାରେ । ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ସେ ହେଉଛନ୍ତି ଦ୍ଵିତୀୟା ଚାନ୍ଦ ।

ଏଥିରେ ଫରାସୀ ରାଜା ଆହୁରୀ ଖୁସି ହୋଇ ଯାଇ ଅନେକ ଧନ ରତ୍ନ ସହ ଆଡ଼ମ୍ବର ସହକାରେ ବୀରବଲଙ୍କୁ ଦିଲ୍ଲୀ ପଠାଇ ଦେଲେ ।

ଆକବରଙ୍କ ଗୁପ୍ତଚର ମଧ୍ୟ ଫରାସୀ ରାଜ ସଭାରେ ରହି ଏକଥା ଶୁଣି ଥିଲା । ବୀରବଲ ନ ଫେରିବା ପୂର୍ବରୁ ସେ ସମସ୍ତ ବିଷୟ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ନିକଟକୁ ଜଣାଇ ଦେଇଥିଲେ ।

ବୀରବଲ ପହଞ୍ଚି ଦେଖିଲେ ଯେ ସାରା ରାଜ୍ୟ ଖାଲି ଦଳ ଦଳ ହୋଇ ପଡ଼ୁଛି ଉଠୁଛି । ଯେଉଁ ସଭାସ୍ଥିତ ପଣ୍ଡିତମାନେ ବୀରବଲଙ୍କ ଚିର ଶତ୍ରୁ, ସେମାନେ ଏତିକି ବେଳେ ସୁଯୋଗ ଉଣ୍ଡି ତିଳକୁ ତାଳ ପରି ବାଦଶାହାଙ୍କୁ ମତେଇବାରେ ଲାଗିଛନ୍ତି । କିପରି ସେ ବୀରବଲକୁ ଅପମାନ ଦେଇ ରାଜ୍ୟରୁ ବିତାଡ଼ିତ କରାଇବେ, ଏଇ ଯୋଗାଡ଼ରେ ଦିନରାତି ଲାଗିଥାନ୍ତି ।

ଯେତେବେଳେ ବୀରବଲ ସଭାରେ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କୁ ପ୍ରଣାମ ଜଣାଇଲେ, ସେହି ଅବସରରେ ବୀରବଲଙ୍କ ପ୍ରଧାନ ବିରୋଧୀ ଦୁଇଜଣ ଠିଆହୋଇ ଯାଇ ଉଚ୍ଚ ସ୍ଵରରେ କହିଲେ ଜାହାଁପନା, ଆମ ଦେଶରୁ ବୀରବଲ ଫରାସୀ ଯାଇ ସେଠାରେ ଏ ଦେଶର ସମ୍ରାଟଙ୍କ ଗୌରବରେ ଯେଉଁ କଳଙ୍କ କାଳିମା ବୋଳି ଦେଇଛନ୍ତି ତାହା ଭାଷାରେ କହିବାକୁ ଲଜ୍ଜା ଲାଗୁଛି । ଯେଉଁ ଆକବରଙ୍କର ଅଧୀନରେ ସାରା ପୃଥିବୀଟାଯାକର ରାଜାମାନେ ରହିଛନ୍ତି, ଫରାସୀ ଦେଶର ରାଜା ସେମାନଙ୍କଠାରୁ ବାହାର ନୁହନ୍ତି । ଅର୍ଥାତ ସେ ମଧ୍ୟ ଆମ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଏପରିସ୍ଥଳେ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କର ପରମ ବିଶ୍ଵସ୍ଥ ବୋଲାଉଥିବା ବୀରବଲ ଯାଇଁ ଅଧିନସ୍ଥ ରାଜାଙ୍କୁ ପୂର୍ଣ୍ଣମୀ ଜହ୍ନ ସଙ୍ଗରେ ସମାନ କରିବା ସ୍ଥଳେ ସେଇ ରାଜାଙ୍କର ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ଦ୍ଵିତୀୟା ଚାନ୍ଦ ବିବେଚନା କଲେ କିପରି । ଏହାର ପ୍ରମାଣ ସେ ତୁରନ୍ତ ଏ ସଭାରେ ଦାଖଲ କରନ୍ତୁ । ନୋହିଲେ ଏ ଅପରାଧରେ ଉଚିତ ବିଚାର ଭାର ସ୍ଵୟଂ ବାଦ୍‍ଶାହା ବହନ କରିବେ ବୋଲି ଏ ସଭା ଆଶା କରୁଛି-।

ବାଦ୍‍ଶାହା ଅତ୍ୟନ୍ତ କ୍ରୋଧ ହୋଇ ବୀରବଲଙ୍କୁ ଏହାର କାରଣ ପଚାରିବାରୁ ସେ ଦୁଇ କରଯୋଡ଼ି ଅତ୍ୟନ୍ତ ବିନୟ ଭାବରେ କହିଲେ ଜାହାଁପନା, ଗୁପ୍ତଚର ଏଠି ଯାହା ଜଣାଇଛି ତା ନିରାଟ ସତ୍ୟ । ମୁଁ ଫରାସୀ ରାଜାଙ୍କୁ ପୂର୍ଣ୍ଣମୀ ଚାନ୍ଦ ଓ ଆପଣଙ୍କୁ ଦ୍ଵିତୀୟା ଚାନ୍ଦ ବୋଲି ବିଦିତ କରିଛି । ଏହାଦ୍ୱାରା କିଏ ବଡ଼ କିଏ ଛୋଟ ତାହା ନିଜେ ବାଦ୍‍ଶାହା ବିଚାରକୁ ଆଣନ୍ତୁ ।

ପୂର୍ଣ୍ଣମୀ ଜହ୍ନଠାରୁ ଦ୍ଵିତୀୟା ଜହ୍ନକୁ ସମସ୍ତେ ଅଧିକ ସମ୍ମାନ କରନ୍ତି । କି ହିନ୍ଦୁ କି ମୁସଲମାନ୍ ସମସ୍ତେ ମାନନ୍ତି ଦ୍ଵିତୀୟା ଜହ୍ନକୁ । କବିମାନେ ଦ୍ଵିତୀୟା ଜାମିନୀକୁ ଭୂରି ଭୂରି ପ୍ରଶଂସା କରି କବିମାନେ ଲେଖିଛନ୍ତି, ଅର୍ଦ୍ଧଚନ୍ଦ୍ର ହେଉଛି ଦ୍ୱିତୀୟା ଜହ୍ନ । ଦେଖିବାକୁ ଯେପରି ସୁନ୍ଦର ଗୁଣ ମଧ୍ୟ ତଦ୍ରୂପ । ତା ସଙ୍ଗରେ ପୂର୍ଣ୍ଣମୀ ଜହ୍ନ କଦାପି ସମାନ ହୋଇ ନ ପାରେ ।

ଆଉ ମଧ୍ୟ ପୂର୍ଣ୍ଣମୀ ଜହ୍ନଠାରୁ ଜହ୍ନ ଆଉ ବଢ଼େ ନାହିଁ । ବଢ଼ି ବଢ଼ି ତାର ଶେଷ ସେଇଠି-। ତେଣିକି ଛିଡ଼ିଯାଏ । କିନ୍ତୁ ଦ୍ଵିତୀୟା ଜହ୍ନ ବଢ଼ିବାରେ ଲାଗେ । ଆମ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କର ଉନ୍ନତି ସମୟ, ଫରାସୀ ରାଜାଙ୍କର ଛିଡ଼ିବା ସମୟ । ତା ହେଲେ ମୋର କେଉଁଠି ଭୁଲ ରହିଲା କୁହନ୍ତୁ ।

ଏହାକହି ବୀରବଲ ଚୁପ୍‍ ହୋଇ ଛିଡ଼ା ହୋଇ ରହିଲେ । ସଭାରେ ଯେଉଁମାନେ ହାଲହୋଲ ପକାଉଥିଲେ ସେମାନେ କୌଣସି ଉତ୍ତର ନ ଦେଇ ଜୋକ ମୁହଁରେ ଲୁଣ ଦେଲା ପରି ନିରବରେ ବସି ରହିଲେ ।

ସମ୍ରାଟ ଆକବର ବୀରବଲଙ୍କ ପ୍ରକୃତ ଉତ୍ତରରେ ଅତିଶୟ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇ ତାଙ୍କୁ ଆଶାତୀତ ପୁରସ୍କାର ଦେଇ ଘରକୁ ବିଦାୟ କଲେ । ଏକଥା ଦେଖି ଅନ୍ୟମାନେ ଈର୍ଷାରେ ଜଳିବାକୁ ଲାଗିଲେ । କଥାରେ ଅଛି

ମୃତ୍ୟୁ ମୁଖରୁ ପୁରସ୍କାର

ଦିନେ ବଡ଼ି ସକାଳୁ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କର କୌଣସି ଜରୁରୀକାର୍ଯ୍ୟ ଥିବାରୁ ସେ ଚାକର ଦ୍ୱାରା ବୀରବଲଙ୍କୁ ଡକାଇ ପଠାଇଲେ । ବୀରବଲ ଖବର ପାଇଲା ମାତ୍ରେ ଶଯ୍ୟା ତ୍ୟାଗକରି ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଉପସ୍ଥିତ ହେଲେ।

ସେଦିନ ଏପରି କାର୍ଯ୍ୟ ପଡ଼ିଲା ଯଦ୍ଵାରା ବାଦ୍‍ଶାହା ଯଥା ସମୟରେ ସ୍ନାନ ଭୋଜନ ମଧ୍ୟ କରି ପାରିଲେ ନାହିଁ । ଅନେକ ଉଚ୍ଛୁର ପରେ ଗାଧୋଇ ଭୋଜନ ପାଖରେ ବସିଲା ବେଳକୁ ତାଙ୍କ ପେଟରେ ଭୀଷଣ ଯନ୍ତ୍ରଣା ହେଲା । ସେ ଭୋଜନ ପାଖରୁ ଉଠିଯାଇ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟସ୍ତ ହେବାରେ ଲାଗିଲେ ।

ଏକଥା ଦେଖି ଲୋକେ ସାଥେ ସାଥେ ଯାଇ ବୈଦ୍ୟଙ୍କୁ ଡକାଇ ଆଣିଲେ । ବୈଦ୍ୟ ଔଷଧ ଦେଇ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କୁ କହିଗଲେ ଆପଣ ସାରାଦିନ ଖାଲିପେଟରେ ରହିବେ । ଜଳ ସୁଦ୍ଧା ସ୍ପର୍ଶ କରିବେ ନାହିଁ । ତା ନକଲେ ଏ ବେମାରି ଅତ୍ୟଧିକ ବଢ଼ିଯାଇ ପାରେ ।

ତାଙ୍କରି କଥା ମୁତାବକ ବାଦ୍‍ଶାହା ସାରାଦିନ ସାରାରାତି ନିର୍ଜଳା ଉପବାସରେ କଟାଇଲେ । ତାମ୍ବୂଳୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସୁଦ୍ଧା ଖାଇ ପାରିଲେ ନାହିଁ । ତହିଁ ଆରଦିନ ସକାଳୁ ଯେମିତି ଭଲହୋଇ ଗଲେ ସେ ଉଠି ଦୈନଦିନ କାର୍ଯ୍ୟ ଶେଷକରି ସଭାରେ ଉପସ୍ଥିତ ହେଲେ ।

କିନ୍ତୁ ପରଦିନ କଥାକୁ ସମ୍ରାଟ ଅହରହ ଚିନ୍ତାକରିବାରେ ଲାଗିଲେ । ସେ ଭାବିଲେ କାଲି ମୁଁ ଭୋରୁ ଉଠି ବୀରବଲ ମୁହଁ ଚାହିଁବାରୁ ଏପରି ହରକତ ହେବାକୁ ପଡ଼ିଲା । ଯଦ୍ଵାରା ସାରାଦିନ ସାରାରାତି ଉପବାସରେ କଟାଇବାକୁ ପଡ଼ିଲା । ଏହା ବୀରବଲଙ୍କ ମୁଖ ଦେଖିବାର ଫଳ । କିନ୍ତୁ ଏଭଳି ଅଲକ୍ଷଣା ଲୋକକୁ ରାଜ୍ୟରେ ରଖିବା ମହାପାପ । ମୁଁ ତ ନିଜେ ଶାସକ ହୋଇ ଏତେ ଦଣ୍ଡ ଭୋଗିଲି । ଯଦି ଜଣେ ଗରିବ ପ୍ରଜା ଦେଖେ ସେ ବା କେତେ ହରକତ ନ ହେବ ।

ଏ ଭଳି ଅମଙ୍ଗଳ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ରାଜ୍ୟରେ ନରଖି ତୁରନ୍ତ ଶେଷ କରିଦେବା ଉଚିତ । ଏହିପରି ଭାବି ସେ ରାଜ୍ୟସାରା ଘୋଷଣା କରି ଦେଲେ ସେ ବୀରବଲ ଜଣେ ଅମଙ୍ଗଳ ବ୍ୟକ୍ତି । ତାର ମୁଖ ଚାହିଁବାରୁ ଆମକୁ ଏତେ ଦଣ୍ଡ ଭୋଗିବାକୁ ପଡ଼ିଲା । ସେ ରହିଲେ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କର ଭବିଷ୍ୟତରେ ବହୁତ କ୍ଷତି ହେବ । ସେ ଯୋଗେ ତାଙ୍କୁ ପ୍ରକାଶ୍ୟ ରାଜପଥରେ ସର୍ବସାଧାରଣଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଫାଶୀ ଦେବାକୁ ହେବ । ଏହା କହି ସେ ଉପଯୁକ୍ତ ଦିନ ମଧ୍ୟ ସ୍ଥିର କରି ଘୋଷଣା କରିଦେଲେ ।

ଘଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ସାରା ରାଜ୍ୟରେ ଏ ଖବର ବିଜୁଳି ବେଗରେ ଖେଳିଗଲା । ସମସ୍ତେ ଶୁଣି ହାଏ ହାଏ କରିବାରେ ଲାଗିଲେ । ବୀରବଲ ଏପରି ନ୍ୟାୟ ପରାୟଣ ବ୍ୟକ୍ତି ଯେ ତାଙ୍କୁ ପ୍ରତ୍ୟକ ବ୍ୟକ୍ତି କି ହିନ୍ଦୁ କି ମୁସଲମାନ୍ ସମସ୍ତେ ସ୍ନେହ କରନ୍ତି । ତାଙ୍କରି ଫାଶି ପାଇବା କଥା ଶୁଣିଲା ମାତ୍ରେ କାମ ଧନ୍ଦା ଛାଡ଼ିଦେଇ ସମସ୍ତେ ଆସି ଦରବାରରେ ରୁଣ୍ଡ ହେବାରେ ଲାଗିଲେ । ଏତେ ଭିଡ଼ ହେଲା ଯେ ପିମ୍ପୁଡ଼ି ଯିବାକୁ ସୁଦ୍ଧା ରାହା ରହିଲାନାହିଁ ।

ସେମାନେ ସମସ୍ତେ ଉଚ୍ଚ ସ୍ଵରେର କହୁଥାନ୍ତି–ବୀରବଲଙ୍କୁ ମୁକ୍ତି ଦିଆଯାଉ । ତାଙ୍କର ଦୋଷ କଣ ଯେ ଏତେବଡ଼ ଦଣ୍ଡରେ ଦଣ୍ଡିତ କରା ହେଉଛି । ଆଉ କଣ ଅନ୍ୟ ଦଣ୍ଡ ନାହିଁ । ଏକଥା ନିଜେ ସମ୍ରାଟ ଆମ ଆଗରେ କୁହନ୍ତୁ । ନୋହିଲେ ସମସ୍ତେ ଏ ଦରବାର ଆଗରେ ଅନଶନ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେବୁ ।

ଏକଥା ଶୁଣି ନିଜେ ବାଦ୍‍ଶାହା ଗୋଟିଏ ଉଚ୍ଚା ମଞ୍ଚ ଉପରକୁ ଉଠି କହିଲେ, ଶୁଣନ୍ତୁ ପ୍ରଜା ମଣ୍ଡଳୀ । ମୁଁ ବୀରବଲଙ୍କୁ ଆଜି ଫାଶି ଦେଉଛି ତୁମରିମାନଙ୍କ ମଙ୍ଗଳ ନିମନ୍ତେ, କାରଣ ଗତକାଲି ବଡ଼ି ସକାଳୁ ମୁଁ ବିଛଣାରୁ ଉଠି ତାଙ୍କ ମୁହଁ ଚାହିଁବା ଦ୍ୱାରା ସାରାଦିନ ଉପବାସ ରହିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଭୀଷଣ ଯନ୍ତ୍ରଣା ମଧ୍ୟ ଭୋଗକଲି । ତେଣୁ ସ୍ଥିର କରିଛି ଏପରି ଅମଙ୍ଗଳିଆ ଲୋକ ରାଜ୍ୟରେ ରଖିବା ମହାକ୍ଷତି । ସେଇଥିଲାଗି ମୁଁ ଏ ଦଣ୍ଡ ଦେଉଅଛି ।

ପ୍ରଜାମାନେ ଯେତେ ପ୍ରକାର ଅନୁରୋଧ କଲେ ବାଦ୍‍ଶାହା ଆଦୌ କାହାକଥା କାନରେ ଶୁଣିଲେ ନାହିଁ । ତାଙ୍କର ଗୋଟିଏ କଥା–ଆଦେଶ କେବେ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରାଯାଇ ନପାରେ ।

ଏତିକିବେଳେ ବୀରବଲଙ୍କୁ ଫାଶିଖୁଣ୍ଟ ପାଖକୁ ଅଣା ହେଲା । ତାଙ୍କୁ ଦେଖିବା ପାଇଁ ଲୋକଙ୍କ ଭିତରେ ମଡ଼ା ଚକଡ଼ା ହୋଇଗଲା ସମସ୍ତେ ଲୋତକ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଚକ୍ଷୁରେ ତାଙ୍କର ପ୍ରିୟ ଦେୱାନଙ୍କ ଆଡ଼କୁ ବ୍ୟାକୁଳ ହୋଇ ଅନାଇବାରେ ଲାଗିଥାନ୍ତି ।

ଏଣେ ଫାଶି ପାଇବାର ସମୟ ମାତ୍ର ଅଧଘଣ୍ଟାଏ ବାକି ରହିଥାଏ । ସମୟ ଯେତେ ନିକଟ ହୋଇ ଅସୁଥାଏ ଲୋକଙ୍କର ସେତେ ଉତ୍କଣ୍ଠା ଜାତ ହେଉଥାଏ । ସମସ୍ତେ ଏକ ସ୍ଵରରେ ଭଗବାନଙ୍କୁ ଡାକିବାରେ ଲାଗିଥାନ୍ତି । ହେ ପ୍ରଭୁ ତୁମେ ବୀରବଲଙ୍କ ପ୍ରାଣ ରକ୍ଷାକର ।

ଏହି ସମୟରେ ସମ୍ରାଟ ତାଙ୍କୁ ପ୍ରଶ୍ନ କଲେ ମୃତ୍ୟୁ ପୂର୍ବରୁ ତୁମ୍ଭର ଯଦି କିଛି ଅଛି ଅଭିଳାଷ ଥାଏ, ତାହେଲେ ଶୀଘ୍ର ମୁଁ ତ ପୁରାଣ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଅଛି । ବୀରବଲ କରଯୋଡ଼ି ବିନମ୍ର ଭାବରେ କହିଲେ, ମୋର ଅନ୍ୟ କିଛି ଲୋଡ଼ାନାହିଁ । କେବଳ ଏତିକି ଲୋଡ଼ା ଯେଉଁ ଭାଇମାନେ ମୋତେ ଦେଖିବାକୁ ଏତେ କଷ୍ଟ କରି ଆସିଛନ୍ତି ତାଙ୍କୁ ଦି ପଦ ଶେଷବାଣୀ ଶୁଣାଇ ଫାଶିରେ ଛିଡ଼ାହେବି ।

ଆକବର ବାଦ୍‍ଶାହା କହିଲେ, ହଉ ମୁଁ ଆଦେଶ ଦେଲି ତୁମର କଣ କହିବାର ଅଛି ମଞ୍ଚ ଉପରକୁ ଯାଇ ସେମାନଙ୍କୁ ଶୁଣାଇ ପାର ।

ବୀରବଲ ମନରେ କୌଣସି ଶୋଚନା ନକରି ହସ ହସ ବଦନରେ ମଞ୍ଚଉପରକୁ ଯାଇଁ ସାଗର ସ୍ରୋତ ପରି ଲାଗି ରହିଥିବା ଜନତା ବର୍ଗଙ୍କୁ ଚାହିଁ ଦୁଇହାତ ଯୋଡ଼ି ଉଚ୍ଚ କଣ୍ଠରେ କହିଲେ ମୋର ପ୍ରିୟ ଭାଇ ଓ ଭଉଣୀମାନେ ! ଆଜି ମୁଁ ଏ ସଂସାରରୁ ବିଦାୟ ନେଇ ଚାଲି ଯାଉଛି । କେବେ ଯଦି ଏ ମାଟିରେ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିବି ତାହା ସଠିକ କହି ପାରୁନାହିଁ । ଜୀବନରେ ମୁଁ ଦେୱାନ ଥିବା ଅବସ୍ଥାରେ ଆପଣଙ୍କର ଅନେକ ପ୍ରକାର କ୍ଷତି କରିଛି । ଆପଣମାନେ ଏତେବେଳେ ସମସ୍ତ ଭୁଲିଯାଇ ମୋତେ କ୍ଷମା ଦେବେ ବୋଲି ଆଶା । ଯେପରି ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଆଉ ମୋତେ ଗାଳି ଗୁଲଜ ନ କରନ୍ତି ।

ଏଇ କଥା କେତେ ପଦରେ ସମସ୍ତେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଶୋକାକୁଳ ହୋଇ ପଡ଼ିଲେ । ବାକ୍ୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କାହା ପାଟିରୁ ବାହାରିଲା ନାହିଁ । ସମସ୍ତେ ପିଲାଙ୍କ ଭଳିଆ ଭୋ ଭୋ ହୋଇ କାନ୍ଦି ଉଠି କହିଲେ ନାଁ ନାଁ ଆପଣ ଆମମାନଙ୍କୁ ଛାଡ଼ି ଯାଆନ୍ତୁ ନାହିଁ । ପ୍ରଜାମାନଙ୍କର ବୀରବଲଙ୍କ ଉପରେ ଏତେ ସ୍ନେହ ଦେଖି ନିଜେ ବାଦ୍‍ଶାହା ମଧ୍ୟ ନ କାନ୍ଦି ରହିପାରିଲେ ନାହିଁ । ତେବେ ଉପାୟ ନାହିଁ । ତାଙ୍କର ଆଦେଶ ଅଟଳ ।

ବୀରବଲ ପୁଣି କରଯୋଡ଼ି କହିଲେ ଆଉ ଗୋଟି ଏ କଥା ଟିକେ ଆପଣ ମାନେ ଶୁଣି ଯାଇଥାନ୍ତୁ । ମୁଁ ଯିବା ପରେ ବସି ବିଚାର କରିବେ । ଦେଖନ୍ତୁ ମୋ ମୁହଁ ସକାଳୁ ଚାହିଁବାରୁ ବାଦ–ସାହାଙ୍କୁ ଦିନସାରା ଖାଇବାକୁ ମିଳିଲା ନାହିଁ ଓ ଦେହ ଖରାପ ହେଲା ଆଦି ଦୋଷ ଦେଉଛନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ମୁଁ ସକାଳୁ ଉଠି ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ମୁହଁ ଚାହିଁବାରୁ ଆଜି ଫାଶିରେ ଚଢ଼ୁଛି । ମୋ ମୁହଁ ଏପରି ଅଲକ୍ଷଣା ଓ ତାଙ୍କ ମୁହଁ ଏପରି ସୁଲକ୍ଷଣ ଯୁକ୍ତ ଅଟେ । ଯାହାଦ୍ୱାରା ସକାଳୁ ତାଙ୍କ ମୁହଁ ଚାହିଁ ଥିବାରୁ ଆଜି ମୋତେ ପ୍ରାଣଦଣ୍ଡ ପାଇବାକୁ ହେଉଛି । ଏଇ କଥାକୁ ସମସ୍ତେ ବିଚାର କରିବେ ।

ଏକଥା ଶୁଣି ସଭାଲୋକମାନେ ତାଳିମାରି ହୋ ହୋ ହୋଇ ହସି ଉଠିଲେ । ବାଦ୍‍ଶାହା ନିଜର ଭୁଲ ବୁଝିପାରି ବୀରବଲଙ୍କୁ କ୍ଷମା ଦେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ତାଙ୍କୁ ଉପଯୁକ୍ତ ପୁରସ୍କାର ଦେଇ ପାଲିଙ୍କିରେ ବସାଇ ନିଜେ ନବରକୁ ପଠାଇ ଦେଲେ ।

ଏହା ଦେଖ ସମସ୍ତେ ଆନନ୍ଦରେ କରତାଳି ଦେଇ ବୀରବଲଙ୍କ ବୁଦ୍ଧିକୁ ତାରିଫ କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ ।

ଥୋଡ଼ାଏ ବହୁତ

ଥରେ ବୀରବଲ ତାଙ୍କ ସାନ ଝିଅକୁ ସାଙ୍ଗରେ ଆଣି ଦରବାରକୁ ଆସିଛନ୍ତି । ଝିଅଟିର ବୟସ ଆଠ ନଅ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହୋଇପାରେ । ସେ ସବୁଦିନ ଦରବାର ଦେଖିବାକୁ ବାପାଙ୍କ ସାଙ୍ଗରେ ଯିଦ୍ କରିବାରୁ ବୀରବଲ ବାଧ୍ୟ ହୋଇ ସାଙ୍ଗରେ ଆଣିଥାନ୍ତି । ବାଦ୍‍ଶାହା ଝିଅଟିକୁ ଦେଖି ଭାରି ଖୁସି ହୋଇ ହସି ହସି କହିଲେ କିରେ ବେଟୀ । ତୋତେ କଥା କହି ଆସେ ? ଝିଅଟି ଅତ୍ୟନ୍ତ ନମ୍ରତା ପୂର୍ବକ ଦେଇ କହିଲା, ଥୋଡ଼ାଏ ବହୁତ କଥା କହି ଆସେ ।

ବାଦ୍‍ଶାହା କନ୍ୟାଟିର ଜବାବରେ ଖୁସି ହେବାର କଥା, ଶୁଣି ଖୁସି ମଧ୍ୟ ହେଲେ–ପରେ ବିସ୍ମୟ ପ୍ରକାଶ କରି କହିଲେ କି ଝିଅ,ଥୋଡ଼ାଏ ବହୁତ ଅର୍ଥ କଣ ? ମୋତେ ଟିକେ ବୁଝାଇ ଦେ ।

ଏକଥା ଶୁଣି ସେ ଝିଅଟି ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କର ଆଡ଼କୁ ଥରେ ଚାହିଁ ଦେଇ ତଳକୁ ମୁହଁ ପୋତି ବସି ରହିଲା । କାରଣ ସେ ଝିଅ ତା କୋଳରେ ଗୋଟିଏ ସୁନ୍ଦର କଣ୍ଢେଇ ଧରି ଖେଳାଉଥାଏ ।

ବାଦ୍‍ଶାହା ଭାବିଲେ ଛୋଟପିଲାଟି ଭୟରେ ଉତ୍ତର ଦେଇ ପାରୁନାହିଁ । ତେଣୁ ସେ ବୀରବଲକୁ ଅନାଇଁ କହିଲେ–କିଓ ବୀରବଲ ତୁମେ ତ ଅନେକ ଥର ଏ ଝିଅଟିର ପ୍ରଶଂସା ଆମ ଆଗରେ ଗାଇଥିଲେ । କହୁଥିଲେ ମୋ ସାନଝିଅ ପରି ବୁଦ୍ଧିମତୀ ପିଲା ବୋଧେ ଏ ସଂସାରରେ ନଥିବେ । କାହିଁ, କାର୍ଯ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ତ ଆମେ ପଇସାଟାକର ବୁଦ୍ଧି ଦେଖିବାକୁ ପାଇଲୁ ନାହିଁ । ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସୁଦ୍ଧା ତାର ପାଟି ଭଲ ଭାବରେ ଫିଟି ନାହିଁ । ତୁମ କହିବା କଥା ଗଲା କୁଆଡ଼େ । ଖାଲି ମାହାଳିଆ କଥା ଗୁଡ଼ିଏ ତୁମର–ସେଥିରେ କୌଣସି ମୂଲ୍ୟ ନାହିଁ ।

ଏକଥା ଶୁଣି ବୀରବଲ ଭାବିଲେ ସମ୍ରାଟ ବୋଧହୁଏ ଝିଅଟିର ଇଙ୍ଗିତରୁ କିଛି ବୁଝି ପାରିଲେ ନାହିଁ । ନୋହିଲେ ଦ୍ଵିତୀୟ ଥର ପାଇଁ ପଚାରି ନ ଥାନ୍ତେ । ତା ପରେ ସେ ଦୁଇହାତ ଯୋଡ଼ି କହିଲେ ଜାହାଁପନା ଆପଣଙ୍କ କଥାର ତ ଉତ୍ତର ମୋ ଝିଅ ସାଥେ ସାଥେ ଦେଇ ସାରିଛି, ଆଉ ଏପରି କହୁଛନ୍ତି କାହିଁକି ?

ବାଦ୍‍ଶାହା କହିଲେ କେତେବେଳେ ଉତ୍ତର ଦେଲେ । ଆମେ କଣ କାଲ ହୋଇଛୁ ଯେ ତାର କଥା ଶୁଣିବାକୁ ପାଇଲୁ ନାହିଁ । ବୀରବଲ କହିଲେ ଝିଅ ପ୍ରଥମରେ ଆପଣଙ୍କ ଅନାଇଁ ଠିଆ ତାପରେ ବେକ ନୂଆଁଇ ତଳକୁ ମୁହଁ ପୋତି ବସି ରହିଲା । ତାର ଅର୍ଥ ଏହି ଯେ ଆପଣଙ୍କୁ ଅନାଇ ଜଣାଇ ଦେଲା,ଆପଣ ହେଉଛନ୍ତି ବଡ଼ ବୁଦ୍ଧିମାନ ସମ୍ରାଟ, ଅର୍ଥାତ ଆପଣଙ୍କ ସଙ୍ଗରେ ଥୋଡ଼ାଏ କଥାବାର୍ତ୍ତା କରିବି, ଆଉ ତଳକୁ ଅନାଇବାର ଅର୍ଥ ଯେଉଁ ଛୋଟ ଖେଳନା ପିଲାଟିକୁ କୋଳରେ ଧରିଛି, ତାଠାରୁ ବହୁତ କଥାବାର୍ତ୍ତା କରି ପାରିବି । ମୋଟ କଥା ବଡ଼ ଲୋକଙ୍କଠାରୁ କମ୍‍ କଥା କହିବି । ଆଉ ମୋଠାରୁ ଇଏ ଛୋଟ ସେମାନଙ୍କଠାରୁ ବହୁତ କହିବି ।

ଆଠ ନଅ ବର୍ଷର ଛୋଟ ଝିଅଟିଏ ହୋଇ ସେ ଏପରି ସନ୍ତୋଷଜନକ ଉତ୍ତର ଦେଇ ଥିବାର ବୁଝିପାରି ବାଦ୍‍ଶାହା ମନେ ମନେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆନନ୍ଦିତ ହୋଇ ଝିଅଟିକୁ ସ୍ନେହରେ କୋଳକୁ ଟାଣି ଆଣିଲେ ଓ ଅନେକ ଗୁଡ଼ିଏ ମୂଲ୍ୟବାନ ଖେଳନା ତାକୁ ଉପହାର ଦେଇ ବୀରବଲ ସାଥିରେ ପଠାଇ ଦେଲେ ।

ଧୋକାବାଜ ମଇତ୍ରକୁ ଉଚିତ ଦଣ୍ଡ ପ୍ରାପ୍ୟ

ଦିନେ ଗୋଟିଏ ଗାଁଆରେ ଜଣେ ଗରିବ ବ୍ରାହ୍ମଣ ରାତିରେ ଶୋଇଥିବା ବେଳେ ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖିଲା ଯେ, ସେ ତାର ମଇତ୍ରଠାରୁ ଶହେ ଟଙ୍କା ଧାର ଆଣିଛ । ସକାଳୁ ଯେମିତି ତା ନିଦ ଭାଙ୍ଗିଲା ସେ ଆଗ ଯାଇ ତାର ମଇତ୍ର ଆଗରେ ସେଇ ସ୍ଵପ୍ନ କଥାଟି କହିବାର ଲାଗିଲା । ଏକଥା ମଧ୍ୟ କ୍ଷଣକ ଭିତରେ ବିଜୁଳି ବେଗରେ ଚଉଦିଗରେ ଖେଳିଗଲା । ମଇତ୍ର ମଧ୍ୟ ଆହୁରି ଅଧିକ ଲୋକ ଜାଣିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଚାରିଆଡ଼େ ବୁଲି ସ୍ଵପ୍ନ କଥାକୁ ସତ୍ୟରେ ପରିଣତ କରିବାରେ ଲାଗିଲେ । ସେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ କହିଲା ବ୍ରାହ୍ମଣ ମଇତ୍ର ମୋଠାରୁ ଏକଶତ ଟଙ୍କା ଧାର ନେଇଛନ୍ତି ।

ଏହିପରି କହି ଦିନେ ହଟାତ ଯାଇଁ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଦୁଆରେ ପହଞ୍ଚି ଗଲା । ମଇତ୍ର ଆସିଛନ୍ତି ବୋଲି ବ୍ରାହ୍ମଣ ବ୍ରାହ୍ମଣୀ ଦୁଇଜଣଙ୍କ ଗୋଡ଼ ତଳେ ଲାଗୁ ନଥାଏ । ସେମାନେ ବିଧିମତେ ଚରଚା କରିବାକୁ ଲାଗି ପଡ଼ିଥାନ୍ତି । ଖାଇସାରି ମଇତ୍ର ସୁସ୍ଥ ହେବାରୁ ବ୍ରାହ୍ମଣ ପଚାରିଲେ ମଇତ୍ର କୁଆଡ଼େ ଆଜି ତମ ଗୋଡ଼ ଏ ଗରିବ ଦୁଆରେ ପଡ଼ିଲା ମ ।

ବ୍ରାହ୍ମଣ କଥାଟାକୁ ହଠାତ୍‍ ନ କହି, ଏଣୁ ତେଣୁ ଦିପଦ ବତାଇ ଦେଇ ତାରି ଭିତରେ ସୁବିଧା ଦେଖି କହିଲା ମୋର ଆସିବା କଥା ଏହି ଯେ, ତୁମେ ଯେଉଁ ଶହେ ଟଙ୍କା ସେଦିନ ମୋଠାରୁ ଧାର ଆଣିଥିଲ ଏଇ ଦିନେ ଦୁଇ ଦିନ ଭିତରେ ଦେଇ ଦେଲେ ମୋର ଗୋଟାଏ ବଡ଼ କାମରେ ଲାଗନ୍ତା । ସେଥି ସକାଶେ ଆସିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଲି ।

ଏକଥା ଶୁଣି ବ୍ରାହ୍ମଣ ପ୍ରଥମେ ଭାବିଲା ମଇତ୍ର ବୋଧେ ରହସ୍ୟରେ ଏପରି କହୁଛନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ କଥାବାର୍ତ୍ତାରୁ ହାତାହାତି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗଲା, ଲୋକମାନେ ଆସି ଜମା ହୋଇ ପଡ଼ିଲେ । ଆଗରୁ ତ ଏକଥା ସମସ୍ତେ ଜାଣିଥିଲେ, ତେଣୁ ସେମାନେ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଉପରେ ଦୋଷ ଲଦିଦେଇ ତାଙ୍କ ଟଙ୍କା ଦେଇଦିଅ ବୋଲି କହିଲେ ।

କଣ କରିବ ବୋଲି ବିଚାରି ଗରିବ ବ୍ରାହ୍ମଣ ହାଲକା ଶୁଖିଯିବାରେ ଲାଗିଲା । ଭିକ୍ଷା ଯାହାର ସମ୍ବଳ ତା ପକ୍ଷରେ ଶହେଟଙ୍କା ଯେ କେତେବଡ଼ ବୋଝ ଏଇଟା ପାଠକମାନେ ସହଜରେ ଅନୁମାନ କରିନେବେ । ତା’ପରେ ପୁଣି କଞ୍ଚାମିଛ କଥାଟା । ଗାଁ ଯାକ ତାରି କଥାରେ ପରିଚାଳିତ । ବ୍ରାହ୍ମଣ ପାଇଁ କେହି ପଦୁଟିଏ ସୁଦ୍ଧା କହୁ ନାହାନ୍ତି ।

ତେଣୁ ସେ କୌଣସି ଉପାୟ ନ ଦେଖି ରାଜ ଦରବାରରେ ଯାଇ ଫେରାଦ ହେଲା । ବାଦ୍‍ଶାହା ଦୁଇ ପକ୍ଷରେ କଥା ମନଯୋଗ ଦେଉ ଶୁଣି ସାରିଲା ପରେ, ସାକ୍ଷୀ ମଗାଇବାକୁ ସେମାନଙ୍କୁ ଆଦେଶ ଦେଲେ । ବ୍ରାହ୍ମଣ ତରଫରୁ କେହି ସାକ୍ଷୀ ମିଳିଲେ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ତାର ମଇତ୍ର ଦଶଜଣ ବିଶିଷ୍ଟ ଲୋକଙ୍କୁ ନେଇ ଦରବାରରେ ହାଜର କରାଇ ଦେଲା । ସେମାନେ ସମସ୍ତେ ବ୍ରାହ୍ମଣ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସାକ୍ଷୀ ଦେଇ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ଆଗରେ କହିଲେ, ଏଇ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଆମ ଆଗରେ କହୁଥିଲା ମଇତ୍ରଠାରୁ ଶହେ ଟଙ୍କା ଧାର ଆଣିଛୁ ବୋଲି । ଦୁଇଜଣଙ୍କ ଝଗଡ଼ା ଦିନ ମଧ୍ୟ ଆମେ ସମସ୍ତେ ଉପସ୍ଥିତ ଥିଲୁ । ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କୁ ତାର ସାକ୍ଷୀ କଥା ପଚାରିବାରୁ ସେ କହିଲା ମୋର ଏକମାତ୍ର ଭଗବାନ ଭରସା । ଆପଣ ମଧ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି ରାଜ୍ୟର ହର୍ତ୍ତାକର୍ତ୍ତା, ଯାହା ବିଚାର କରିବେ । ଭିକ୍ଷା ଗଣ୍ଡାଏ ହେଉଛି ମୋର ସମ୍ବଳ । ଶହେଟଙ୍କା କିପରି ମୁଁ ଜୀବନରେ ହାତରେ ଧରିନାହିଁ । ସେଇଦିନ କେବଳ ସ୍ଵପ୍ନରେ ଯାହା ଦେଖିଥିଲି ।

ଦୁଇ ପକ୍ଷର ସମସ୍ତ କଥା ଶୁଣିସାରି ବାଦ୍‍ଶାହା କୌଣସି ନିଷ୍ପତ୍ତିରେ ପହଞ୍ଚି ନ ପାରି ବୀରବଲଙ୍କୁ ଡକାଇ ସମସ୍ତ ଘଟଣା ତାଙ୍କୁ ଆମୂଳଚୂଳ ବୁଝାଇ ମୋକଦ୍ଦମାର ଦାୟିତ୍ଵ ତାଙ୍କରି ଉପରେ ନ୍ୟସ୍ତ କରିଦେଲ । କହିଲେ ଏହାର ସନ୍ତୋଷଜନକ ନିଷ୍ପତ୍ତି କରି ମୋତେ ଜଣାଇ ଦେବେ-।

ବୀରବଲ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ କଥାରେ ସ୍ୱୀକୃତି ପ୍ରଦାନ କର ବ୍ରାହ୍ମଣ ଏବଂ ତାର ମଇତ୍ର ଦୁଇଜଣଙ୍କୁ ଆଦେଶ ଦେଲେ ଯାଅ ତୁମେମାନେ ଆସି କାଲି ମୋତେ ଦେଖା କରିବ । ଆଜି ଆଉ ସମୟ ନାହିଁ ।

ଏହାକହି ଚାକରଦ୍ଵାରା ଗୋଟିଏ ବଡ଼ ଦର୍ପଣ ମଗାଇ ତା ସାମନାରେ ଶହେଟଙ୍କା ଏପରି ରଖି ଦେଲେ, ଯଦ୍ଵାରା ସେ ଟଙ୍କାର ପତିବିମ୍ବ ଦର୍ପଣ ଭିତରେ ପୁରା ମାତ୍ରାରେ ଦେଖାଗଲା-।

ତାପରେ ଯେତେବେଳେ ଯାଇ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଓ ତାର ଦଗାବାଜ ମଇତ୍ର ଦୁଇଜଣ ଯାକ ଉପସ୍ଥିତ ହେଲେ, ବୀରବଲ ସେ ଦଗାବାଜ ମୈତ୍ରକୁ କହିଲେ ଦେଖ ଏହି ଦର୍ପଣ ଭିତରେ ଯେଉଁ ଟଙ୍କା ଅଛି ସେ ହେଉଛି ତୁମରି ଟଙ୍କା । ଯାଅ ତା ଭିତରୁ ନେଇ ଯାଅ ।

ଦଗାବାଜ ମଇତ୍ର କହିଲା ତା ଭିତରୁ ନେବି ଆଜ୍ଞା ସେ ତ ଟଙ୍କା ନୁହେଁ ତାର ଛାଇ, ଛାଇକି କିଏ କଣ ହାତରେ ଧରି ପାରେ । ଏହି ମଉକା ଉଣ୍ଡୀ ବୀରବଲ ତତ୍‍କ୍ଷଣାତ୍‍ କହିବାକୁ ଲାଗିଲେ ବ୍ରାହ୍ମଣ ସ୍ଵପ୍ନରେ ଯେଉଁ ଶହେ ଟଙ୍କା ଦେଖିଥିଲା ସେ ମଧ୍ୟ ଏଇପରି ଛାଇ ଅଟେ ।

ତୁମେ କିପରି ସେ ଟଙ୍କା ନେବାକୁ ଦାବୀ କରୁଛ ? ବୀରବଲଙ୍କଠାରୁ ଏପରି ଉକ୍ତି ଶୁଣି ସେ ଦଗାବାଜ ମଇତ୍ର କୌଣସି ଉତ୍ତର ନ ଦେଇ ନିରବରେ ଠିଆ ହେବାରେ ଲାଗିଲା ।

କିଛି ସମୟ ପରେ ଖାଲି ହାତରେ ଯିବାକୁ ଅଗ୍ରସର ହେବାରୁ ବୀରବଲ କହିଲେ କିଓ ମହାଜନେ, ଯାଉଛ କୁଆଡ଼େ । ଗରିବ ବ୍ରାହ୍ମଣ ବିଚାରକୁ ଯେତେ ଗୁଡ଼ିଏ ହଇରାଣ କଲଣି ତାର ଫଳ ସ୍ୱରୂପ ତୁମକୁ ଉଚିତ୍‍ ଦଣ୍ଡ ଭୋଗକରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଚାଲିଯାଉଛ କୁଆଡ଼େ ।

ଏକଥା ଶୁଣି ସେ ଧୋକାବାଜ ମିତ୍ରଦ୍ରୋହୀ ଥରିବାକୁ ଲାଗିଲା । କହିଲା, ହଜୁର । ମୋର ଭୁଲ ହୋଇଯାଇଛି । ଆଉ ଜୀବନରେ ଏପରି ଦିନେ ମାତ୍ର କରିବି ନାହଁ ।

ଆଜିକ ଏ ଗରିବକୁ କ୍ଷମା ଦିଅନ୍ତୁ ।

ବୀରବଲ କହିଲେ ମୁଁ ତୁମକୁ କ୍ଷମାଦେଇ ନପାରେ । ଯେଉଁ ମଇତ୍ର ପାଖରେ ବିଶ୍ଵାସଘାତକତା କରିଛ ତାଙ୍କରି ପାଦତଳେ ପଡ଼ି କ୍ଷମା ମାଗ । ଆଉ ଅପରାଧ ସ୍ୱରୂପ ଦଶଟଙ୍କା ଜୋରିମନା ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କୁ ଦେଇ ଘରକୁ ଯାଅ ।

ବୀରବଲଙ୍କ ଆଦେଶ ଅମାନ୍ୟ କଲେ କଠୋର ଦଣ୍ଡ ହେବାର ଜାଣିପାରି ସେ ମିତ୍ରଦ୍ରୋହୀ ବିଶ୍ଵାସଘାତକ, ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କ ପାଦତଳେ ପଡ଼ି କହିଲା ମଇତ୍ର ମୋତେ କ୍ଷମା ଦିଅନ୍ତୁ । ବ୍ରାହ୍ମଣ ବୀରବଲଙ୍କ ଆଡ଼କୁ ଅନାଇ କହିଲା, କ୍ଷମାଦାତାଙ୍କର ଯାହା ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ହେବ ମୁଁ ତାହା ପାଳନ କରିବି ।

ବୀରବଲ କହିଲେ ହଉ ହଉ ଆଜି ଦିନକ ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ କ୍ଷମା ଦିଆଗଲା । ଏହା କହିବାରୁ ବ୍ରାହ୍ମଣ ସେ ବିଶ୍ଵାସଘାତକର ହାତଧରି ଉଠାଇ କହିଲା, ଯାଅ ଯାଅ ଦେୱାନ ଯିଏ ବିଚାର ହାତକୁ ନ ନେଇ ଥିଲେ ଏତେ ବେଳକୁ ମୁଁ କାରାଗାରରେ ପଶି ସାରନ୍ତିଣି । ଭଗବାନ ଯୁଗେ ଯୁଗେ ତାଙ୍କର ମଙ୍ଗଳ କରନ୍ତୁ । ଏହା କହି ଦୁଇଜଣ ଯାକ ସଭାସ୍ଥଳରୁ ବିଦାୟ ନେଇ ନିଜ ନିଜର ଘରକୁ ଚାଲିଗଲେ ।

ବୀରବଲଙ୍କର ଏପରି ବିଚାର କୌଶଳ ଦେଖି ସଭାଯାକ ଲୋକ ଧନ୍ୟ ଧନ୍ୟ କରିବାରେ ଲାଗିଲେ । ବାଦ୍‍ଶାହା ମଧ୍ୟ ଏକଥା ଶୁଣି ବୀରବଲଙ୍କ ଉପରେ ଅତିଶୟ ଆନନ୍ଦ ହୋଇଗଲେ । ସେଇ ଦିନଠାରୁ ବୀରବଲଙ୍କ ମହତ୍ତ୍ଵ ରାଜ୍ୟରେ ଆହୁରି ବଢ଼ିଯିବାରେ ଲାଗିଲା ।

ବୁଦ୍ଧିମାନ ବ୍ୟକ୍ତି ସବୁ କରଇ

ଶୁଖିଲା କାଠରୁ ପାଣି କାଢ଼ଇ ।।

ବାଦ୍‍ଶାହା ତାଙ୍କ ବେଗମଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେବା

ଦିନେ କାହିଁକି ବାଦ୍‍ଶାହା ତାଙ୍କର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠା ପ୍ରିୟା ବେଗମ୍‍ ଉପରେ ଖପା ହୋଇ ତାଙ୍କୁ ନଗର ତ୍ୟାଗକରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଲେ । ଏପରିକି ବାଦ୍‍ଶାହା ବେଗମଙ୍କୁ କହିଲେ ଦୁଇଦିନ ଭିତରେ ତୁମେ ମହଲ ତ୍ୟାଗ କରିବ । ନୋହିଲେ ବଡ଼ ଅନିଷ୍ଟ ହେବ ।

ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କର ଏପରି ଆଦେଶ ଶୁଣି ବେଗମ୍‍ କାଷ୍ଠ ପିତୁଳୀ ବତ୍ ଛିଡ଼ା ହୋଇ ରହିଲେ । ତୁଣ୍ଡରୁ ତାଙ୍କର କୌଣସି ଉତ୍ତର ବାହାରିଲା ନାହିଁ । ସେ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ପାଦ ଦୁଇଟିକୁ ଧରି କ୍ଷମା ଭିକ୍ଷା ମାଗିଲେ । ବହୁତ ଅନୁନୟ ବିନୟ ହୋଇ କହିଲେ, ଯଦି ଏ ଦାସୀ କିଛି ଅପରାଧ କରିଥାଏ, ତାହେଲେ ଥରେ ମାତ୍ର କ୍ଷମା ଦିଅନ୍ତୁ । ଏଣିକି ଜାହା ଆଦେଶ ଦେବେ ତାହା ଅକ୍ଷରେ ଅକ୍ଷରେ ଏ ଦାସୀ ପାଳନ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଅଛି । ଏହାକହି ସେ ତାଙ୍କୁ ଖୁସି କରିବାକୁ ଯେତେ ଚେଷ୍ଟା କଲେ ସବୁ ବିଫଳ ହୋଇଗଲା । ତେଣୁ ବେଗମ ଭାବିଲେ ବୃଥା ଚେଷ୍ଟା କରିବା ଅପେକ୍ଷା ନୀରବ ରହିବା ସବୁଠାରୁ ଶ୍ରେୟକର ।

ତାପରଦିନ ସେ ଚାକରକୁ ଡାକି ସମସ୍ତ ଜିନିଷପତ୍ର ବନ୍ଧାବନ୍ଧି କରିବାକୁ ଆଦେଶ ଦେଇ ବାଦ୍‍ଶାହା ପାଖକୁ କ୍ଷମା ଭିକ୍ଷା କରିବାକୁ ଗଲେ । ବାଦ୍‍ଶାହା ତାଙ୍କର ଆଦେଶ ପ୍ରତ୍ୟାହାର ନ କରି ଆହୁରି କଠୋର ହୋଇ କହିଲେ, ତୁମର ସବୁଠାରୁ ଯେ ସ୍ନେହବସ୍ତୁ ତୁମେ ତାକୁ ସାଙ୍ଗରେ ନେଇ ଚାଲି ଯାଅ । ମୋ ପାଖକୁ ଆସିବା ଦରକାର ନାହିଁ ।

ଏତେବେଳକେ ବେଗମ କଥାଟା ଉପଲବ୍ଧି କରିପାରିଲେ । ଦିନେ ବେଗମ ସାହେବାଙ୍କ ନିମନ୍ତେ ଗୋଟିଏ ସୁନ୍ଦର ଆସନ ବୁଣୁଥିଲେ । ଏତିକିବେଳେ ବାଦ୍‍ଶାହା ତାଙ୍କୁ ଡକାଇ ପଠାଇଦେଲେ । ସେ ଟିକେ ଡେରିକରି ଆସିବାରୁ ବାଦ୍‍ଶାହା ଅପେକ୍ଷା ନ କରି ରାଗରେ ଚାଲି ଯାଇଥିଲେ । ସେଇଦିନଠାରୁ ଆଉ ବେଗମ ମହଲକୁ ଯାଇ ନାହାନ୍ତି । ଏଇ ହେଉଛି ତାର ପ୍ରତିଫଳ ସାମାନ୍ୟ ଅପରାଧରେ ଏତେବଡ଼ କଠୋର ଦଣ୍ଡ ।

ଏହି କଥା ଭାବି ବେଗମ ଆଉ ସେଠାରେ ଅପେକ୍ଷା ନକରୀ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କୁ ପ୍ରଣାମ ଜଣାଇ ଚାଲିଆସିଲା । ଆସିବା ବାଟରେ ହଟାତ ତାଙ୍କର ବୀରବଲଙ୍କ କଥା ମନେ ପଡ଼ିଗଲା । ସେ ସାଥେ ସାଥେ ଚାକରକୁ ପଠାଇ ତାଙ୍କୁ ଡକାଇ ଆଣି ସମସ୍ତ ଘଟଣା ଆମୂଳଚୂଳ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବାରେ ଲାଗିଲେ ।

ବୀରବଲ ସବୁ ଶୁଣିପାରି ତାକୁ ଉପାୟ ବତାଇ ଦେଇ କହିଲେ ମୋ କହିବାମତେ କାର୍ଯ୍ୟ କଲେ ସବୁ ଠିକ୍ ହୋଇଯିବ ।

ବେଗମ୍‍ଙ୍କ ମନକୁ କଥାଟା ପାଇଗଲା । ସେ ଯିବାବେଳେ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କୁ ଦେଖା କରି କହିଲେ, ଜାହାଁପନା ଏ ଦାସୀକୁ ତ ଚିର ଦିନ ଲାଗି ଅନ୍ତର କରୁଛନ୍ତି କିନ୍ତୁ ଯିବାବେଳେ ଦାସୀର ଗୋଟିଏ ଅନୁରୋଧ ରଖିବାକୁ ହେବ ।

କି ଅନୁରୋଧ ପ୍ରକାଶ କର ବୋଲି ବାଦ୍‍ଶାହା କହିବାରୁ ବେଗମ କହିଲେ, ମୁଁ ଯିବାବେଳେ ନିଜ ହାତରେ ଆପଣଙ୍କୁ ଗିଲାସେ ସରବତ ପିଆଇବି । ଏତିକି ଶେଷ ଅନୁରୋଧ ।

ବାଦ୍‍ଶାହା ଏଥିରେ ଏକମତ ହେବାରୁ ବେଗମ ସାଥେ ସାଥେ ଯାଇ ଗୋଟିଏ ଗ୍ଳାସରେ ନିଦ ଔଷଧ କିଛି ମିଶାଇ ଦେଇ ତାଙ୍କୁ ପିଆଇ ଦେଲେ । ଯେମିତି ସେ ସରବତ ପିଇଛନ୍ତି ବାଦ୍‍ଶାହା ଘୋର ନିଦରେ ଅଚେତ ହୋଇ ଶୋଇପଡ଼ିଲେ । ତାଙ୍କର ଜ୍ଞାନ ମଧ୍ୟ ରହିଲା ନାହିଁ । ଏହି ଅବସରରେ ବେଗମ ଗୋଟିଏ ସୁସଜ୍ଜିତ ପାଲିଙ୍କି ଉପରେ ବସି ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କୁ ନିକଟରେ ଶୁଆଇ ଦେଇ ପିତ୍ରାଳୟକୁ ନେଇ ଚାଲିଗଲେ । ତାଙ୍କପିତାଙ୍କ ଗୃହରେ ପହଞ୍ଚି ଗୋଟିଏ ସୁସଜ୍ଜିତ ଘରେ ରାଜଦନ୍ତ ପଲଙ୍କ ଉପରେ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କୁ ଶୁଆଇ ଦେଇ ନିଜେ ବସି ପଙ୍ଖା କରିବାରେ ଲାଗିଲେ ।

ସାରାରାତି ଅନିଦ୍ରା ରହି ରହି ଯେମିତି ଭୋରବେଳକୁ ଥଣ୍ଡା ପବନ ଆସିଲା, ବେଗମ କଣ କଲେ ନାଁ ସେଇ ପଲଙ୍କ ଉପରେ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ଗୋଡ଼ତଳେ ସୋଇ ପଡ଼ିଲେ । ସକାଳ ହେବାରୁ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ନିଦ୍ରା ଭାଙ୍ଗିବାରେ ଲାଗିଲା । ସେ ଉଠି ଦେଖିଲା ବେଳକୁ ବେଗମ ତାଙ୍କ ଗୋଡ଼ ତଳେ ନିଜ ଘରେ ନ ସୋଇ ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ସୋଇଛନ୍ତି ।

ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ନିଦ୍ରାଭଙ୍ଗ ହେବାରୁ ବେଗମଙ୍କର ନିଦ୍ରାମଧ୍ୟ ଭାଙ୍ଗିଗଲା । ସେ ଉଠି ପଙ୍ଖା କରିବା ସମୟରେ ବାଦ୍‍ଶାହା ତାଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ ମୁଁ ବର୍ତ୍ତମାନ କେଉଁଠି ? ବେଗମ ସାହେବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ନମ୍ର ଭାବରେ କହିଲେ ପ୍ରାଣନାଥ ! ଆପଣ ଆପଣଙ୍କ ଶ୍ୱଶୁର ଘରେ ଅଛନ୍ତି । ବାଦ୍‍ଶାହା ପଚାରିଲେ ମୁଁ ଏଥିକି କେମିତି ଆସିଲି ?

ବେଗମ ତାଙ୍କ ପାଦ ଧରି ପକାଇ କହିଲେ, ସ୍ୱାମୀ, ଆପଣ ତ ମୋତେ ଆଦେଶ ଦେଲେ ତୁମେ ତୁମର ସବୁଠାରୁ ସ୍ନେହୀ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ସାଙ୍ଗରେ ନେଇ ଚାଲିଯାଅ । ମୁଁ ସତ କହିଛି ଦୁନିଆରେ ସବୁଠାରୁ ସ୍ନେହୀ ଦ୍ରବ୍ୟ ମୋର କିଛି ନାହିଁ, ଏକମାତ୍ର ହେଉଛନ୍ତି ଆପଣ ତେଣୁ ଆପଣଙ୍କୁ ଉଚିତ୍‍ ମନେ କଲି ।

ବେଗମଙ୍କର ପ୍ରେମପୂର୍ଣ୍ଣ କଥାରେ ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ମନ ଏକବାରେ ଶାନ୍ତ ହୋଇଗଲା । ସେ ହସ ହସ ହୋଇ ତାଙ୍କୁ କୋଳକୁ ତୋଳିନେଇ ମଧୁର ସ୍ମୃତି ଆଙ୍କି ଦେଇ କହିଲେ–ଆଛା କହିଲ ପ୍ରିୟେ ମୋତେ କେମିତି ଆଣିଲ ।

ବେଗମ ଆମୂଳଚୂଳ ସବୁକଥା କହିଯିବାରୁ ବାଦ୍‍ଶାହା ମନେ ମନେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇ କହିଲେ, ଆଛା ତୁମେ ସତ କୁହ ପ୍ରିୟେ, ଏ ବୁଦ୍ଧି ତୁମର ନାଁ ଅନ୍ୟ କିଏ ବତାଇଛି ? ବେଗମ, ବାଦ୍‍ଶାହାଙ୍କ ପାଦତଳେ ପଡ଼ିଯାଇ କହିଲେ, କେବେ ଏ ଦାସୀ ଆପଣଙ୍କ ଆଗରେ ମିଥ୍ୟା କହିନାହିଁ କି ଆଜି କହିବ ନାହିଁ । ମୋତେ ଏସବୁ ଦେୱାନ ସାହେବ ବତାଇ ଦେଲେ । ତାଙ୍କରି ଦୟାରୁ ମୁଁ ମୋର ହରାଇବା ରତ୍ନକୁ ଆଇ ଫେରି ପାଇଛି ।

ଏକଥା ଶୁଣି ବାଦ୍‍ଶାହା ବୀରବଲଙ୍କ ଉପରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଖୁସି ହୋଇଗଲେ । ତା ପରେ ଶ୍ଵଶୁର ଘରେ ନିଜ ନିତ୍ୟକର୍ମ ଶେଷ କରି ଆନନ୍ଦରେ କିଛିଦିନ କଟାଇ–ଶ୍ଵଶୁର ଏବଂ ଶଳାମାନଙ୍କ ପାଖରେ ମିଳି ଦିଲ୍ଲୀ ଯିବା ସକାଶେ ଅନୁମତି ମାଗିଲେ ।

ସେମାନେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆନନ୍ଦ ହୋଇ ବହୁ ଯାନିଯୌତୁକ ଦେଇ ଜ୍ଵାଇଁ ଏବଂ ଝିଅକୁ ଦିଲ୍ଲୀ ପଠାଇ ଦେଲେ ।

ଆସିଲା ମାତ୍ରେ ବାଦ୍‍ଶାହା ବୀରବଲଙ୍କୁ ଦେଖି ହସି ହସି କୋଳକରି ପକାଇ କହିଲେ ତୁମେ ନ ଥିଲେ ଆଜି ମୁଁ ମୋର ଚନ୍ଦ୍ରମୁଖୀ ପ୍ରାଣପ୍ରିୟା ବେଗମଙ୍କୁ ହରାଇଥିଲି ସିନା । ଏ ନିମନ୍ତେ ତୁମର ପୁରସ୍କାର ବା କଣ ଦେବି । ଏହାକହି ନିଜର ଗଳାରୁ ମୋତି ହାରଟିକୁ ଫିଟାଇ ବୀରବଲଙ୍କ ଗଳାରେ ଲମ୍ବାଇ ଦେଲେ । ବେଗମ ମଧ୍ୟ ବୀରବଲଙ୍କୁ ଡକାଇ ପିତ୍ରାଳୟରୁ ଆଣିଥିବା ମୂଲ୍ୟବାନ ଦ୍ରବ୍ୟରୁ କିଛି କିଛି ଦେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ନିଜର ରତ୍ନ ହାରଟିକୁ ତାଙ୍କ ହାତକୁ ବଢ଼ାଇ କହିଲେ, ଏଇଟି ନିଅ ତୁମ ରାଣୀଙ୍କୁ ପିନ୍ଧାଇ ଦେବ । ସେ ମୋ କଥା ମାନେ ପକାଉଥିବେ ।

ତୁମରି ସକାଶେ ଆଜି ମୁଁ ମୋର ହରାଇଥିବା ରତ୍ନକୁ ଫେରି ପାଇଛି । ଏକଥା ଶୁଣି ସମସ୍ତେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଗଲେ କହିଲେ ଧନ୍ୟ ବୀରବଲ ଧନ୍ୟ ତୁମର ବୁଦ୍ଧି ।